54 Organizacje paramilitarne

Organizacja paramilitarna – organizacja funkcjonująca w sposób zbliżony do wojskowego jednak nienależąca do wojska. Organizacjami paramilitarnymi mogą być zarówno instytucje rządowe jak i organizacje pozarządowe. Organizacjami pozarządowymi tego typu należą między innymi wszystkim organizacje strzeleckie, grupy rekonstrukcyjne, grupy ASG, ZHP i ZHR. Instytucje rządowe działające w ten sposób to między innymi Straż Graniczna, Straż Ochrony Kolei, Policja i Straż Leśna.

Antybalaka – ochotnicze chrześcijańskie jednostki samoobronne, powołane podczas wojny domowej w Republice Środkowoafrykańskiej za rządów Michela Djotodii, lidera muzułmańskiej koalicji Séléka, która zaprowadziła w 2013 w kraju anarchię i atakowała chrześcijan.

Arabski Front Wyzwolenia – niewielkie palestyńskie ugrupowanie polityczne.

As-Sa’ika, pełna nazwa Pionierzy Powszechnej Wojny Wyzwoleńczej lub Awangarda Ludowej Wojny Wyzwoleńczej – palestyńska zbrojna organizacja o profilu panarabskim będąca jedną z frakcji OWP, założona w 1966 roku jako część syryjskiej partii Baas.

Black and Tans – organizacja paramilitarna walcząca po stronie Wielkiej Brytanii w czasie irlandzkiej wojny o niepodległość. W latach 1920–22 przez jej szeregi przeszło około 7000 ochotników.

Bolszewicka Organizacja Wojskowa – zbrojne ramię Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików), mające na celu sianie propagandy rewolucyjnej wśród żołnierzy Cesarskiej Armii Rosyjskiej. Pierwsze organizacje powstały w latach 1905–1907, później kilka z nich powstało jeszcze po rozpoczęciu I wojny światowej. Największą aktywność organizacje te prowadziły po rewolucji lutowej a także brały udział w przygotowywaniu rewolucji październikowej. Po rozwiązaniu Cesarskiej Armii Rosyjskiej, Bolszewickie Organizacje Wojskowe także zostały zniesione na rzecz nowo formującej się Armii Czerwonej.

Chorwackie Siły Obrony – paramilitarna formacja związana z nacjonalistyczną Chorwacką Partią Praw. Jednostka sformowana została 22 stycznia 1991 roku a swą działalność zakończyła 16 kwietnia 1993 roku i w pierwszym etapie wojny o niepodległość Chorwacji wielokrotnie brała udział w walkach wspierając regularne siły wojskowe. Przez kilka miesięcy walczyła również w Bośni. Formacja budziła kontrowersje ze względu na ideologię oraz nawiązania do Niezależnego Państwa Chorwackiego (NDH).

Czarna Gwardia – nazwa używana przez zbrojne grupy robotników i chłopów sformowane przez anarchistów między rewolucją lutową a wybuchem wojny domowej na terenie byłego Imperium Rosyjskiego oraz Ukrainy.

Czarne Brygady – faszystowskie grupy paramilitarne działające we Włoskiej Republice Socjalnej w czasie ostatnich lat II wojny światowej, po podpisaniu kapitulacji przez Włochy w 1943 roku.

Einsatzstaffel der Deutschen Mannschaft – ochotnicza formacja zbrojna złożona z volksdeutschów pochodzących z Chorwacji podczas II wojny światowej.

ETA – separatystyczna organizacja terrorystyczna hiszpańskich Basków, która istniała w latach 1959–2018.

Fatah al-Intifada – palestyńska organizacja nacjonalistyczna.

Fatah al-Islam – islamistyczna zbrojna grupa sunnitów w Libanie.

Freikorps – ochotnicze, nacjonalistyczne formacje paramilitarne działające w Niemczech w latach 1918–1922, założone przez zdemobilizowanych żołnierzy.

Grenzschutz Ost – powstała w latach 1918–1919 paramilitarna formacja ochotnicza działająca na wschodnich rubieżach Republiki Weimarskiej razem z Freikorpsem i Selbstschutzem. Zbrojnie przeciwstawiała się odłączeniu terenów wschodnich od Niemiec.

Grenzschutz-Bataillon III – powstała 1 stycznia 1919 r. niemiecka paramilitarna formacja ochotnicza działająca na rubieżach Bydgoszczy. Zbrojnie przeciwstawiała się odłączeniu tych terenów od Republiki Weimarskiej.

Grupos Antiterroristas de Liberación, GAL – jednostka specjalna paramilitarna, inaczej nazywana szwadronami śmierci, stworzona z cichym przyzwoleniem władz państwowych, w celu zwalczania ETA. Koordynowaniem tej grupy zajmowało się Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Hiszpanii, które kontrolowało i finansowało działalność GAL.

Gwardia Węgierska – węgierska, nieistniejąca, skrajnie prawicowa organizacja patriotyczno-militarna.

Gwardyjska Dywizja Strzelców Konnych – jeden z niemieckich oddziałów Freikorpsów. Utworzona w grudniu 1918 roku pod dowództwem generała porucznika Heinricha von Hofmanna. Brała udział w tłumieniu powstania Związku Spartakusa. Szef sztabu dywizji, Waldemar Pabst, przyczynił się do złapania Róży Luksemburg i Karla Liebknechta, zarządził także ich zamordowanie. W kwietniu 1919 roku utworzyła Gwardyjski Korpus Strzelców Konnych (Freikorps).

Irlandzka Narodowa Armia Wyzwoleńcza – republikańska organizacja terrorystyczno-paramilitarna z Irlandii Północnej.

Irlandzka Armia Republikańska – tajna irlandzka organizacja wojskowa.

Istriebitielne bataliony – radziecka pomocnicza formacja paramilitarna z okresu II wojny światowej w strukturze NKWD, formowana z ludności cywilnej przez wojskowe komendy uzupełnień (wojenkomaty) Armii Czerwonej. W 1942 r. Istriebitielne bataliony weszły w skład regularnych frontowych dywizji NKWD.

Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – polityczno-militarna organizacja palestyńskich marksistów.

Marine-Brigade Ehrhardt – jeden z niemieckich korpusów ochotniczych (Freikorps) z lat 1919–1920.

Milicja Francuska – kolaboracyjna formacja paramilitarna tzw. Państwa Francuskiego działająca w latach 1943-1944 na terenach francuskich pozostających pod okupacją niemiecką, szczególnie w strefie południowej. Ze względu na swoją brutalność w działaniach nazywana była potocznie „francuskim Gestapo”.

Munkásőrség – komunistyczna węgierska organizacja paramilitarna powołana do życia po stłumieniu powstania węgierskiego w 1956.

Narodowosocjalistyczny Korpus Lotniczy – korpus paramilitarny NSDAP, założony w 1937 roku jako „następca” Niemieckiego Związku Lotniarstwa Sportowego. Korpus został zbudowany na wzór organizacji Sturmabteilung (SA). Podobną grupą paramilitarną był Narodowosocjalistyczny Korpus Motorowy.

Narodowosocjalistyczny Korpus Motorowy, NSKK – organizacja paramilitarna podlegająca NSDAP, która działała na terenie Niemiec w okresie III Rzeszy w latach 1931–1945. W latach 1934–1942 jej dowódcą był Adolf Hühnlein.

Narodowy Front Wyzwolenia Moro – organizacja ludności muzułmańskiej Moro, powstała w 1969 roku. MNLF działa na południu Filipin. Narodowy Front Wyzwolenia Moro walczył zbrojnie o autonomię, a później o oderwanie od Filipin wysp Mindanao, Palawanu i archipelagu Sulu. Założycielem i obecnym liderem organizacji jest Nur Misuari.

Organizacja Consul – niemiecka organizacja tajna o profilu skrajnie prawicowym, działająca w latach 1921-1922.

Palestyński Ludowy Front Walki – polityczno-militarna organizacja palestyńskich nacjonalistów, łącząca nacjonalizm z hasłami lewicowymi.

Partia Pracujących Kurdystanu, w latach 2002–2003 jako KADEK, a w latach 2003–2005 jako KONGRA-GEL – partia i ruch separatystyczny Kurdów tureckich.

Prawy Sektor – ukraińskie ugrupowanie opozycyjne początkowo o charakterze niesformalizowanego ruchu nacjonalistycznego, a następnie partii politycznej.

Reichsbanner, Reichsbanner Schwarz-Rot-Gold – niemiecka organizacja paramilitarna stronnictw demokratycznych w Republice Weimarskiej, faktycznie zdominowana przez SPD i przy niej afiliowana.

Republikanischer Schutzbund – lewicowa organizacja paramilitarna, istniejąca w Austrii w okresie międzywojennym.

Rongyos Gárda – węgierska formacja paramilitarna w 1921 r., reaktywowana pod koniec 1938 r.

Roter Frontkämpferbund – paramilitarna formacja powstała z inicjatywy Komunistycznej Partii Niemiec w roku 1924. Na jej czele stał Ernst Thälmann. Zawołaniem bojowników było hasło: „Rotfront”, pismem Die Rote Front, młodzieżową odnogą Rote Jungfront.

SA-Feldpolizei – jednostka specjalna policji, podległa oddziałom SA (Sturmabteilung) i działająca na terenie III Rzeszy w latach 1933-1936.

Selbstschutz – nazwa ma dwa znaczenia:współczesne: określenie jednostek obrony lokalnej tworzonej na wypadek klęsk żywiołowych w Niemczech, Austrii oraz Szwajcarii. historyczne: niemiecka organizacja paramilitarna złożona z osób narodowości niemieckiej działająca w czasie I wojny światowej i II wojny światowej; do Selbstschutzu wstępowali etniczni Niemcy zamieszkujący dotychczas tereny polskie. Istniała również na terenie Czechosłowacji oraz Słowacji. na terenach zajętych przez ZSRR podobne zadania wykonywały Istriebitielne bataliony.

Serbska Straż Ochotnicza – ochotniczy oddział paramilitarny założony przez Željko Ražnatovicia w 1990 roku. Siły straży były powszechnie znane jako Tygrysy Arkana.

Siły Mobilizacji Ludowej – sojusz ponad czterdziestu formacji milicyjnych aktywnych przede wszystkim w Iraku, biorących w drugiej kolejności udział także w wojnie domowej w Syrii, walczących odpowiednio po stronie rządu irackiego przeciwko Państwu Islamskiemu oraz po stronie rządu syryjskiego. Większość milicji zrzesza szyitów, chociaż istnieją również mniej liczne formacje sunnickie i chrześcijańska. Formalnie milicje podporządkowane są rządowi irackiemu, jednak w rzeczywistości formacje szyickie uznają dowództwo irańskiego gen. Ghasema Solejmaniego, dowódcy Sił Ghods.

Armia Republiki Serbskiej Krajiny – uformowana 19 marca 1992 i istniejąca do 1995, formacja zbrojna Republiki Serbskiej Krajiny. Formacje te skupione były głównie na armii lądowej i lotnictwie - nie istniała marynarka wojenna.

Stahlhelm, pełna nazwa: Stahlhelm, Bund der Frontsoldaten – niemiecka paramilitarna, nacjonalistyczna i antyrepublikańska organizacja uczestników I wojny światowej, założona 25 grudnia 1918 r. przez Franza Seldtego. Przywódcą organizacji powstałej w Magdeburgu był Theodor Duesterberg.

Stosstrupp Adolf Hitler, pisownia alternatywna: Stoßtrupp Adolf Hitler – organizacja powołana do ochrony Adolfa Hitlera, istniejąca w 1923.

Straż obywatelska – rodzaj samozwańczych sił porządkowych, najczęściej milicyjnych, które zwalczają przestępczość oraz dokonują samosądów bez jakiejkolwiek władzy prawnej.

Sturmabteilung

Sturmabteilung – utworzone w Republice Weimarskiej w 1920 bojówki do ochrony zgromadzeń partyjnych, a następnie oddziały masowej organizacji wojskowej Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP). Sturmabteilung było głównym narzędziem terroru niemieckiej partii nazistowskiej w walce z bojówkami i sympatykami innych ugrupowań politycznych. Po tzw. nocy długich noży z 29 na 30 czerwca 1934, kiedy w wyniku walk wewnątrzpartyjnych wymordowano jej przywódców, straciła na znaczeniu na rzecz Schutzstaffel (SS). Od barwy umundurowania SA były zwane brunatnymi koszulami. Organizacja została rozwiązana w 1945 po kapitulacji III Rzeszy.

Sudetendeutsches Freikorps, znane również jako Freikorps Henlein czy Sudetendeutsche Legion – paramilitarna, pronazistowska organizacja Niemców sudeckich działająca w latach 1938–1939 na terenie Czechosłowacji jako tzw. V kolumna. Odegrała ona znacząca rolę w zajęciu Kraju Sudetów przez III Rzeszę.

Transportkorps Speer – dział transportu w III Rzeszy założony z inicjatywy architekta - Alberta Speera i będący częścią Narodowo-Socjalistycznego Korpusu Motorowego. Oddział ten powstał w 1937 roku z przetworzenia innego działu transportu o nazwie Transportbrigade Todt. W 1942 roku, Transportkorps Speer stał się największą organizacją trasportową w nazistowskich Niemczech.

Ulster Defence Association – organizacja terrorystyczno-paramilitarna, założona w 1971 r. przez północnoirlandzkich lojalistów w celu walki z IRA oraz utrzymania zależności Irlandii Północnej od Wielkiej Brytanii. Działała legalnie, do przeprowadzania akcji terrorystycznych używała nazwy Ulster Freedom Fighters (UFF). UDA/UFF odpowiedzialna była m.in. za zabójstwo znanego katolickiego prawnika Pata Finucane'a 12 lutego 1989 r., zabicie 25 maja 1991 r. jednego z przywódców Sinn Fein Eddiego Fullertona, napad na pub w Greysteel 31 października 1993 r. UFF zabili też w grudniu 1972 r. Erniego Elliota, założyciela niepodległościowej Ulster Citizen Army. Polityczną reprezentacją UDA-UFF jest Ulsterska Lojalistyczna Partia Demokratyczna. Przywódcy: Andy Tyrie, John McMichael, Glenn Barr, Tommy Herron. Zdelegalizowana 10 sierpnia 1992 r..

Ulster Volunteer Force – organizacja terrorystyczno-paramilitarna północnoirlandzkich protestantów. Stworzona w 1966 r. na bazie zdelegalizowanego Ulsterskiego Korpusu Ochotniczego przez Gusty Spence’a. Organizowała zamachy terrorystyczne wymierzone w katolickich mieszkańców Irlandii Północnej(odpowiedzialna m.in. za zamach na biuro Sinn Fein w Belfaście 17 maja 1993 r. i atak w Down Patrick 18 czerwca 1994 r.). Polityczną reprezentacją UVF jest Postępowa Partia Unionistów.

UNA-UNSO – skrajnie nacjonalistyczna partia ukraińska.

Werwolf – niemiecki plan dywersji i walki partyzanckiej na ziemiach utraconych przez III Rzeszę po 1943 roku.

Wszechukraińska Organizacja «Tryzub» im. Stepana Bandery – ukraińska paramilitarna organizacja nacjonalistyczna, utworzona 14 października 1993 z inicjatywy OUN (R) przez Wasyla Iwanyszyna.

Związek Strzelców Litewskich, Szaulisi – paramilitarna organizacja litewska powstała w 1919.