27 Rasizm

Ataki na farmy w RPA – napady i morderstwa na farmach w Republice Południowej Afryki. Według oficjalnych statystyk 89% napadów w latach 1998-2001 to zwykłe napady rabunkowe, 2% napadów miało podtekst rasowy. Większość farmerów, którzy przeżyli napad uważa, że napady na nich miały motywy rabunkowe. Od 1998 roku policja w RPA uznała zapobieganie atakom za sprawę priorytetową.

Badanie Tuskegee – seria eksperymentów medycznych prowadzonych w latach 1932–1972 w miejscowości Tuskegee w Alabamie przy udziale Amerykańskiej Publicznej Służby Zdrowia.

Blut und Boden, – szowinistyczna i rasistowska ideologia używana w III Rzeszy, oparta na idei przywiązania ludzi do ziemi, na której żyją.

Boogaloo, określani czasami też jako Boogaloo boys lub Boogaloo Bois – luźno zorganizowany ruch amerykańskich skrajnie prawicowych ekstremistów. Przedstawiciele ruchu na ogół określają się jako „libertariańska milicja obywatelska”, oraz uważają, że przygotowują się do drugiej wojny secesyjnej w Ameryce, którą to nazywają „boogaloo”. Powszechne stosowanie tego terminu pochodzi z końca 2019, a zwolennicy stosują go w odniesieniu do gwałtownych powstań przeciwko rządowi federalnemu lub lewicowym oponentom politycznym.

Vincent Jen Chin – Amerykanin chińskiego pochodzenia, który w czerwcu 1982 roku został pobity ze skutkiem śmiertelnym na terenie miasta Highland Park, w Stanach Zjednoczonych. Pobicie doprowadziło do śmierci ofiary w ciągu czterech dni.

Dehumanizacja inaczej odczłowieczenie – proces zanegowania człowieczeństwa drugiej osoby, czyli zmiany stosunków interpersonalnych, w wyniku którego zaczyna się postrzegać drugiego człowieka jako zwierzę lub przedmiot pozbawiony jakichkolwiek uczuć, afektów i emocji. Praktyczna definicja określa to zjawisko jako postrzeganie i traktowanie innych ludzi tak, jakby nie posiadali oni zdolności umysłowych, którymi dysponujemy jako istoty ludzkie.W takim ujęciu każdy czyn lub myśl, które traktują kogoś jako mniej niż człowieka, jest aktem odczłowieczenia.

Dni Antropologii, zwyczajowo zwane także Olimpiadą Dzikusów – kontrowersyjne zawody sportowe rozegrane w przededniu Letnich Igrzysk Olimpijskich 1904 w amerykańskim mieście Saint Louis, w stanie Missouri. Celem organizatorów imprezy było ukazanie wyższości rasy białej nad pozostałymi rasami.

Dziesięciu Murzynków – rymowana piosenka dla dzieci z 1869 r. autorstwa Franka J. Greena oparta na amerykańskim utworze Ten Little Injuns (ang. Dziesięciu Małych Indian) autorstwa Septimusa Winnera z 1868 roku. Piosenka stała się motywem przewodnim powieści Agathy Christie o tym samym tytule.

Efekt Bradleya, inaczej Efekt Wildera — zjawisko socjologiczno-politologiczne, spotykane w życiu politycznym w Stanach Zjednoczonych i innych krajach o złożonych stosunkach rasowych, polegające na tym, że w przypadku wyborczej rywalizacji pomiędzy kandydatami o różnym kolorze skóry, rzeczywisty wynik wyborów jest odmienny w stosunku do tego, jaki można przewidzieć na podstawie przedwyborczych deklaracji potencjalnych wyborców dotyczących tego, na kogo będą głosować.

Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) jest to instytucja Rady Europy. Komisja ta została powołana na Szczycie Wiedeńskim w 1993 r., a nowy statut otrzymała 14 czerwca 2002 r.. Dzięki niemu uległa wzmocnieniu jej rola jako niezawisłego ciała monitorującego, specjalizującego się w kwestiach praw człowieka, zwalczania antysemityzmu, nietolerancji, rasizmu, dyskryminacji na tle rasowym, językowym, religijnym, etnicznym, etc. oraz ksenofobii. Komisja przygotowuje raporty, które przedstawiają bieżące problemy jak również sposoby ich rozwiązywania.

Rodney Glen King – Afroamerykanin, który stał się rozpoznawalny po tym, jak w 1991 został brutalnie pobity przez policję.

Ku Klux Klan (KKK) – organizacja rasistowska, utworzona w miejscowości Pulaski w Stanach Zjednoczonych, częściowo zakonspirowana, walcząca o utrzymanie supremacji białych w USA i dążąca do ograniczenia praw innych grup rasowych i etnicznych, głównie Afroamerykanów i Żydów, oraz katolików jako grupy wyznaniowej, zorganizowana na wzór tajnego stowarzyszenia. Powstała w XIX wieku, reaktywowana w 1915 roku, w szczytowym momencie liczyła ok. 4 mln członków w całych Stanach Zjednoczonych. Począwszy od lat 30. popularność KKK zaczęła jednak gwałtownie spadać i w konsekwencji w 1944 roku organizacja została rozwiązana. Po II wojnie światowej ruch zaczął się odradzać, ale w znacznie bardziej ograniczonej formie. Z powodu dopuszczania się przemocy na tle rasowym i religijnym był zwalczany przez Kongres Stanów Zjednoczonych i władze federalne. Na przełomie XX i XXI wieku składał się z szeregu marginalnych i niezależnie od siebie działających organizacji. Można więc mówić w perspektywie historycznej o co najmniej trzech Ku Klux Klanach, niezależnych i niezachowujących ciągłości swojej historii.

Oprócz Stanów Zjednoczonych, Ku Klux Klan działał przez pewien czas także w Kanadzie. Pierwsze centrum działalności mieściło się w Toronto i zostało założone w 1925 r. przez dwóch Amerykanów i mieszkańca Toronto. Organizacja odniosła największy sukces w prowincji Saskatchewan, gdzie przez pewien czas wpływała na politykę.

Masakra w Tulsie – pogrom z 1 czerwca 1921 roku dokonany na czarnoskórych mieszkańcach Tulsy.

Międzynarodowy Dzień Walki z Dyskryminacją Rasową – święto obchodzone corocznie 21 marca, ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1966 roku.

Murzyńskość – zaproponowana przez Benjamina Rusha, nieprzyjęta szerzej i obecnie uznawana za nieopartą na naukowych dowodach, jednostka chorobowa skutkująca ciemnym kolorem skóry.

Nigger – rzeczownik w języku angielskim. Słowo funkcjonowało pierwotnie jako neutralne określenie przedstawicieli czarnej rasy. Było w powszechnym użyciu, także wśród zwolenników równouprawnienia rasowego, posługiwał się nim np. przeciwnik rasizmu i zwolennik integracji rasowej, gubernator Luizjany Earl Long. Od połowy XX wieku często używane pogardliwie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, sugerowało, że osoba w ten sposób nazwana jest bardzo prosta. Sens wyrazu jest współcześnie pejoratywny i wyraża pogardę dla Murzynów.

Prawa Jima Crowa – regulacje wprowadzane na stopniu lokalnym lub stanowym, głównie w południowych stanach Ameryki po wojnie secesyjnej, jak również w stanach nienależących do Konfederacji. Miały za zadanie ograniczenie praw byłych czarnoskórych niewolników oraz pogłębianie separacji między białą a czarną ludnością w tych stanach. Nazwa pochodzi od tytułu piosenki i tańca „Jump Jim Crow”.

Przekleństwo Chama – przekonanie rozpowszechnione przez wieki wśród judaistów, chrześcijan i muzułmanów, że przekleństwo, które Noe rzucił na Kanaana, syna Chama, jest przekleństwem pokoleniowym, obciążającym osoby i grupy ludzi uważane za pochodzące od Chama; pogląd ten m.in. służył jako uzasadnienie dla niewolnictwa Murzynów i Słowian, a w I Rzeczypospolitej poddaństwa chłopów.

Rasizm, dyskryminacja rasowa – zespół poglądów przyjmujących wyższość jednych ras nad drugimi. Przetrwanie tych „wyższych” ras staje się wartością nadrzędną i z racji swej wyższości dążą do dominowania nad rasami „niższymi”. Rasizm opiera się na przekonaniu, że różnice w wyglądzie ludzi niosą za sobą niezbywalne różnice osobowościowe i intelektualne.

Rasizm naukowy – termin określający pseudonaukowe oraz pozornie naukowe hipotezy i techniki mające na celu usprawiedliwienie wiary w niższość rasową, rasową supremację lub rasizm. Inne znaczenie odnosi się do praktyki klasyfikowania jednostek cechujących się określonym fenotypem do oddzielnych ras. Obecnie uważa się rasizm naukowy za pseudonaukę, jednak w przeszłości był on poważaną teorią w świecie naukowym.

Rasizm w Stanach Zjednoczonych istnieje od czasów kolonialnych i obejmuje prawa, praktyki i działania, które dyskryminują różne grupy lub mają na nie niekorzystny wpływ w inny sposób, ze względu na ich rasę lub pochodzenie etniczne. Podczas gdy większość białych Amerykanów cieszy się prawnie lub społecznie usankcjonowanymi przywilejami i prawami, tych samych przywilejów i praw można odmówić członkom innych ras i grup mniejszościowych. Historycznie, Europejczycy, szczególnie zamożni biali anglosascy protestanci, cieszyli się przywilejami w wymiarach edukacji, imigracji, praw wyborczych, obywatelstwa, nabywania ziemi i postępowania karnego.

Saartjie Baartman, prawdziwe imię Sawtche, zwana hotentocką Wenus, urodzona prawdopodobnie w pobliżu rzeki Gamtoos około 1789 roku. Pochodziła z ludu Khoikhoi (khoisan), najstarszego w południowej części Afryki. Zmarła 29 grudnia 1815 roku w Paryżu.

Unite the Right – skrajnie prawicowy, neonazistowski marsz przeprowadzony 11-12 sierpnia 2017 w Charlottesville'u w stanie Wirginia.

Wiener Wiesenthal Institut für Holocaust-Studien – instytucja badawcza, której celem jest badanie, dokumentowanie oraz edukacja w zakresie wszystkich aspektów antysemityzmu, rasizmu oraz zagłady Żydów, zarówno jej genezy, jak i konsekwencji. Jego pomysłodawcą był Szymon Wiesenthal, którego idea podjęta została przez austriackie i międzynarodowe grono badaczy. Instytut znajduje się w Wiedniu (Austria), jest finansowany przez władze miejskie oraz Austriackie Federalne Ministerstwo Nauki, Badań Naukowych i Gospodarki.

Zasada jednej kropli krwi – obowiązująca w ustawodawstwie części stanów USA do 1979 roku oraz w szerokim zakresie społecznie uznawana w tym państwie zasada, że człowiek, który posiada domieszkę choćby „jednej kropli krwi” rasy czarnej, a w szerszym rozumieniu innej niż biała, nie może być uważany za białego. Zasada ta była podstawą wprowadzenia w niektórych stanach zakazu małżeństw międzyrasowych zniesionego w 1967 i powiązanego z eugeniką the Racial Integrity Act z 1924, zniesionego w 1979 roku.

Żółte niebezpieczeństwo – pogląd, który pojawił się na Zachodzie w II połowie XIX wieku, jako echo dużej chińskiej emigracji, która napłynęła do USA. Żółte niebezpieczeństwo miało odbierać miejscowym pracę i przyczyniać się do ich pauperyzacji. Według najbardziej skrajnej wersji miało godzić w podstawy zachodniej cywilizacji. Termin yellow peril uparcie powtarzały gazety należące do koncernu Williama Hearsta. Legitymizacji idei żółtego niebezpieczeństwa dostarczyło w latach 1899-1901 wymierzone przeciwko białym kolonizatorom chińskie powstanie bokserów.