
Angina – w najczęstszym rozumieniu ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, wywołane przez bakterie paciorkowce β-hemolizujące z grupy A. Jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową.

Zapalenie gruczołu Bartholina – choroba występująca najczęściej między 20. a 40. rokiem życia, z reguły jednostronnie. Spowodowana jest przeważnie przez gronkowce, paciorkowce lub ziarenkowce (gonokoki), które, po wniknięciu przez przewody wyprowadzające, wywołują stan zapalny gruczołu Bartholina. W przebiegu choroby dochodzi zazwyczaj do niedrożności ujścia gruczołu i nagromadzenia treści ropnej, następnie może dojść do perforacji i wycieku ropy do przedsionka pochwy lub na powierzchnię skóry. Leczenie polega na wycięciu okienka na wewnętrznej powierzchni wargi sromowej mniejszej w celu zapewnienia drogi odpływu ropy (marsupializacja). Stosowanie antybiotyków jest konieczne tylko w przypadku potwierdzonej obecności gonokoków.

Guz Potta – ciastowaty obrzęk skóry i tkanek miękkich okolicy czołowej, spowodowany zapaleniem szpiku kości czołowej, szerzącym się w kierunku czołowym bezpośrednio i drogą naczyń krwionośnych. Chełbotanie w miejscu obrzęku świadczy o obecności ropnia podokostnowego. Zakażenie może się też szerzyć w kierunku jamy czaszki, powodując ropień mózgu. Najczęstszą przyczyną jest zapalenie zatok czołowych, rzadziej uraz lub przyczyny jatrogenne, np. kraniotomia. Leczenie polega na drenażu chirurgicznym i długotrwałej antybiotykoterapii.
Kłębuszkowe zapalenie nerek – grupa chorób nerek, których wspólną cechą jest obecność zapalenia kłębuszków nerkowych. Zmiany w pozostałych strukturach nerek są wtórnym następstwem zaburzeń w kłębuszkach. Podłożem zapalenia są nieprawidłowe procesy immunologiczne, o charakterze pierwotnym lub wtórnym do innych chorób. Przyczyny pierwotne dotyczą chorób samych nerek (kłębuszków), natomiast wtórne wynikają z innych chorób lub czynników, do których należą: zakażenia, leki, choroby systemowe, nowotwory.
Martwicze zapalenie powięzi – rodzaj rzadko spotykanego, ostrego zakażenia podskórnej tkanki łącznej, które szerzy się wzdłuż powięzi okrywających grupy mięśni tułowia i kończyn. Chociaż w większym stopniu chorobą są zagrożone osoby z niedoborami odporności, cukrzycą, przyjmujące dożylnie narkotyki itp., może ona rozwinąć się również u całkowicie zdrowych, młodych ludzi.

Nieżyt nosa, potocznie katar – choroba oraz pojęcie dotyczące objawów zapalenia błony śluzowej nosa. Do objawów należą: kichanie, „drapanie”, kaszel, pieczenie spojówek, wyciek płynnej wydzieliny z nosa, lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła, zatkany nos, ogólne osłabienie, ból głowy, stan podgorączkowy. Nieżyt nosa diagnozuje się, gdy objawy te trwają przez dwa lub więcej kolejnych dni oraz dłużej niż jedną godzinę przez większość tych dni.

Opryszczkowe zapalenie mózgu – najczęstszy rodzaj wirusowego zapalenia mózgu, wywołany wirusem opryszczki. Szacowana roczna zapadalność wynosi około 1 na 500 000. Maksimum zachorowalności jest w grupie poniżej 20 lat, zwykle jako zakażenie pierwotne, i po 50. roku życia, zazwyczaj jako reaktywacja infekcji. Śmiertelność nieleczonych wynosi do 70%, leczonych spada do 20%. Większość przeżywających ma dolegliwości neurologiczne.

Ostre zapalenie gardła – stan zapalny gardła o etiologii wirusowej, bakteryjnej lub grzybiczej. Zazwyczaj obejmuje on głównie błonę śluzową, oszczędzając pierścień tkanki chłonnej gardła. Ostre zapalenie gardła towarzyszy zazwyczaj chorobom zakaźnym takim jak grypa, odra, różyczka, ospa wietrzna. Poprzedza je zwykle ostry nieżyt nosa i przeziębienie.

Podostre stwardniające zapalenie mózgu – rzadka postać zapalenia mózgu, zazwyczaj o przewlekłym i postępującym przebiegu, będąca powikłaniem odry. Pojawia się wiele lat po jej przechorowaniu, charakteryzuje się nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną w kontakcie z wirusem odry.

Ropień jest to ostro odgraniczone zbiorowisko ropy w przestrzeni tkankowej, dające objawy bólowe.

Ropień okołomigdałkowy – najczęstsze powikłanie anginy. Powstaje on w wyniku gromadzenia się treści ropnej w przestrzeni pomiędzy torebką migdałka a powięzią pokrywającą mięśnie bocznej ściany gardła. Objawy kliniczne stwierdzane są najczęściej w trakcie zapalenia migdałków podniebiennych lub po jego przebyciu.

SARS – wirusowa choroba oddechowa, wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV. Po raz pierwszy pojawiła się w listopadzie 2002 roku w prowincji Guangdong w południowych Chinach.

Szyja skrzypka – zmiany skórne w obrębie szyi i podbródka, wywołane podrażnieniami związanymi z grą na skrzypcach lub altówce. Dolegliwość szeroko znana wśród skrzypków, w terminologii medycznej ujęta dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku.

Zapalenie aorty – stan zapalny obejmujący ścianę aorty.

Zapalenie błony naczyniowej – choroba narządu wzroku charakteryzująca się wysokim stopniem bolesności, mogąca prowadzić do całkowitego zaniewidzenia. Często nie udaje się jednoznacznie ustalić przyczyn zapalenia błony naczyniowej. U jego podłoża mogą leżeć schorzenia ogólne o podłożu reumatoidalnym, schorzenia metaboliczne, choroby bakteryjne, obecność ognisk zakażenia, kolagenozy i choroby odzwierzęce, łuszczyca. W przypadku rozpoznania ostrego zapalenia błony naczyniowej chory powinien być w trybie pilnym skierowany do lekarza okulisty.

Zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie endometrium – zakażenie endometrium, najczęściej o charakterze wstępującym. Zapalenie błony śluzowej stanowi element składowy zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID).

Zapalenie błony śluzowej żołądka, właściwie zapalenie żołądka – stan, w którym dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej żołądka przez różne czynniki etiologiczne wywołujące reakcję zapalną.

Zapalenie dróg żółciowych – choroba powstająca na skutek zakażenia dróg żółciowych lub reakcji autoimmunologicznej. Może występować w postaci ostrej, przewlekłej lub nawracającej ropnej.

Zapalenie mięśnia sercowego – proces zapalny toczący się w warstwie mięśniowej serca. Najczęstszymi przyczynami zapalenia są infekcje wirusowe lub bakteryjne, w wyniku których może pojawić się ból w klatce piersiowej, szybkie narastanie objawów niewydolności serca lub nagła śmierć sercowa.

Zapalenie naczyń chłonnych – to stan zapalny powierzchownych naczyń chłonnych, spowodowany najczęściej przerwaniem ciągłości skóry lub powstaniem ropnia.

Entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej, łokieć tenisisty – zespół bólowy tkanek miękkich położonych bocznie w stosunku do stawu łokciowego, pochodzący najczęściej z uszkodzonego przyczepu mięśnia prostownika wspólnego palców, który przyczepia się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Ból może promieniować, zgodnie z przebiegiem mięśnia, w kierunku przedramienia i nadgarstka.

Entezopatia nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, łokieć golfisty – zespół bólowy tkanek miękkich położonych przyśrodkowo w stosunku do stawu łokciowego, związany najczęściej z uszkodzeniem przyczepów mięśnia nawrotnego obłego lub mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka.

Zapalenie opłucnej – stan zapalny opłucnej, który rzadko występuje samoistnie na ogół towarzysząc innym chorobom.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – choroba wywoływana przez wirusy lub bakterie, rzadziej przez pierwotniaki, pasożyty i niektóre leki, obejmująca opony mózgowo-rdzeniowe.

Zapalenie pęcherza moczowego – najczęstszy, przeważnie bakteryjny stan zapalny dróg moczowych, dotyczy błony śluzowej pęcherza moczowego. Najczęstszym patogenem jest pałeczka okrężnicy oraz inne bakterie jelitowe, szczególnie z rodzajów: Staphylococcus i Enterococcus. Zapalenie często dotyczy seksualnie aktywnych kobiet w wieku 20–50 lat i dlatego inną nazwą tego stanu jest "zapalenie pęcherza miodowego miesiąca".

Zapalenie pęcherzyka żółciowego – stan zapalny pęcherzyka żółciowego spowodowany przede wszystkim kamicą żółciową.

Zapalenie pępka – zakażenie rozwijające się w obrębie kikuta pępowiny u noworodków. Objawia się silnym zaczerwienieniem, wydzieliną ropną z nieprzyjemnym zapachem, obrzękiem oraz lokalną tkliwością. W krajach rozwiniętych jest chorobą rzadko spotykaną dzięki sprawnemu systemowi opieki sanitarnej; na terenach uboższych wciąż występuje często i może wiązać się z poważnymi komplikacjami. Zbliżone objawy sporadycznie bywały stwierdzane u osób dorosłych.
Zapalenie płuc – stan zapalny płuc atakujący pęcherzyki płucne. Przyczyną choroby są zwykle infekcje wirusowe lub bakteryjne albo, w rzadszych przypadkach, zakażenie innymi drobnoustrojami, reakcje na leki, a także inne czynniki, na przykład choroby autoimmunologiczne.

Zapalenie spojówek – choroba okulistyczna, jedno z najczęstszych schorzeń narządu wzroku o różnorodnej etiologii, przebiegu i sposobie postępowania. Zapalenie spojówek jest stanem zapalnym cienkiej błony śluzowej, która tworzy wewnętrzną powierzchnię powieki i pokrywa część gałki ocznej. Naczynia krwionośne podczas tego typu stanów zapalnych silnie wypełniają się krwią, powodując zaczerwienienie i obrzęk oka. Ujścia gruczołów łzowych, łojowych i potowych znajdujące się w spojówce odpowiadają za produkcję wydzieliny, która towarzyszy schorzeniu. Ze względu na zaczerwienie oka towarzyszące schorzeniu zapalenie spojówek bywa też nazywane „czerwonym okiem”.

Zapalenie sutka − stan zapalny tkanek gruczołu mlekowego. Wyróżnia się zapalenie brodawki sutkowej (thelitis) i zapalenie gruczołów sutkowych (mastitis).

Zapalenie tkanki tłuszczowej - odczyn zapalny spowodowany martwicą komórek tłuszczowych, występujący głównie w tkance podskórnej.

Zapalenie wielomięśniowe – przewlekłe zapalenie mięśni o charakterze idiopatycznym i nabytym. Jego szczególną odmianą jest zapalenie skórno-mięśniowe. PM należy do szczególnej grupy chorób reumatycznych, zwanych układowymi schorzeniami tkanki łącznej. Zatem oprócz mięśni szkieletowych choroba może dotyczyć także serca, płuc, przewodu pokarmowego, stawów czy naczyń krwionośnych.

Zapalenie wyrostka robaczkowego – ostre (OZWR) lub bardzo rzadko przewlekłe schorzenie jamy brzusznej spowodowane zapaleniem wywołanym najczęściej zatrzymaniem treści pokarmowej w wyrostku. Jest jednym z najczęstszych przyczyn ostrego bólu brzucha.

Zapalenie wyrostka sutkowatego jest procesem zapalnym obejmującym komórki powietrzne wyrostka sutkowatego z cechami zapalenia kości lub szpiku kości obejmującej wyrostek. Jest to powikłanie ostrego lub przewlekłego zapalenia ucha środkowego.

Zapalenie zatok przynosowych – stan zapalny zatok przynosowych.

Zespół de Quervaina – choroba z grupy entezopatii.

Zespół Tietzego – rzadka i łagodna choroba dotykająca stawy mostkowo-żebrowe, mostkowo-obojczykowe lub połączenia części chrzęstnej i kostnej żeber, w której występuje ich bolesne zapalenie. Choroba występuje zwykle przed 40. rokiem życia i zwykle dotyczy tylko jednego stawu. Powoduje powstanie bólu na przedniej powierzchni klatki piersiowej i może promieniować do barku i ramion, dlatego może być pomylona ze stenokardią i sugerować zawał mięśnia sercowego. Ból w przebiegu zespołu Tietzego nasila się przy kichaniu, kaszlu i skrętnych ruchach tułowia.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – zaliczana do seronegatywnych spondyloartropatii, przewlekła, postępująca choroba tkanki łącznej, o podłożu autoimmunologicznym, obejmująca drobne stawy międzykręgowe, więzadła międzykręgowe oraz stawy krzyżowo-biodrowe, prowadząca do ich stopniowego usztywniania. ZZSK jest procesem zapalnym, przewlekłym, postępującym z okresami zaostrzeń i długotrwałych remisji.