34 Polany Beskidu Sądeckiego

Bukowina – polana w Beskidzie Sądeckim, w środkowej części Pasma Jaworzyny. Znajduje się nieco poniżej Przełęczy Bukowina, na bocznym grzbiecie, który od wierzchołka 1012 m opada na południową stronę, do doliny Popradu. Na tym samym grzbiecie, poniżej niej, za pasem lasu znajduje się jeszcze jedna polana – Szałasy Jarzębackie.

Cieluszki – szczyt i polana w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na południowo-wschodnim grzbiecie Dzwonkówki w Paśmie Radziejowej. Grzbiet ten poprzez Kotelnicę, Cieluszki, Bereśnik, Guckę i Bryjarkę opada do doliny Grajcarka w Szczawnicy. Na mapie Geoportalu szczyt Cieluszki opisany jest jako Bereśnik.

Cyrla – polana w Beskidzie Sądeckim w Paśmie Jaworzyny. Położona jest na południowo-wschodnich, opadających do doliny potoku Głęboczanka stokach Makowicy, na wysokości ok. 830-860 m n.p.m.. Nazwę Cyrchla nosi również przysiółek Rytra, do którego należy ta polana.

Czerteż – polana i osiedle miejscowości Piwniczna-Zdrój. Znajduje się w Paśmie Radziejowej Beskidu Sądeckiego, na bocznym grzbiecie opadającym z masywu Małego Rogacza w południowo-wschodnim kierunku do doliny potoku Czercz. Grzbiet ten oddziela dolinę potoku Międzybrodzie od doliny innego potoku bez nazwy. Polana położona jest na dość stromym stoku, na wysokości około 810-910 m n.p.m.. Jest jedną z licznych polan miejscowości Piwniczna-Zdrój i powstała, jako tzw. zarębek: w wyniku wyrąbania lasu przez pierwszych osadników w miejscu odległym od zajętych już przez pola uprawne i zabudowania dogodniejszych terenów w dolinie Poradu i Czercza. Bogdan Mościcki, autor przewodnika „Beskid Sądecki i Małe Pieniny” nazywa te polany „żyjącymi górami”. Przez długi czas ich mieszkańcy utrzymywali się z pasterstwa i uprawy jałowej i płytkiej gleby w trudnych, górskich warunkach. Obecnie na polanie Czerteż znajduje się jedno gospodarstwo.

Długie Młaki – polana w Beskidzie Sądeckim w Paśmie Jaworzyny. Znajduje się na jego bocznym, długim grzbiecie odbiegającym od znajdującego się w grani głównej tego pasma szczytu Runek. Grzbiet ten poprzez ciąg kilku polan i Jaworzynkę biegnie w południowym kierunku do Pustej Wielkiej. W kierunku z północy na południe są to polany: Polana Gwiaździsta, Polana nad Wierchomlą, Długie Młaki i Wyżne Młaki. Ciągiem tych polan prowadzi droga dojazdowa ze Szczawnika do Bacówki nad Wierchomlą i dalej oraz szlak turystyczny. Polana Długie Młaki oddzielona jest od sąsiednich polan tylko niewielkimi skrawkami lasu.

Polana Gwiaździsta lub polana Baranówka – polana w Beskidzie Sądeckim w Paśmie Jaworzyny. Znajduje się na jego bocznym, długim grzbiecie odbiegającym od znajdującego się w grani głównej tego pasma szczytu Runek. Grzbiet ten poprzez ciąg kilku polan i Jaworzynkę biegnie w południowym kierunku do Pustej Wielkiej. W kierunku z północy na południe są to polany: Polana Gwiaździsta, Polana nad Wierchomlą, Długie Młaki i Wyżne Młaki. Ciągiem tych polan prowadzi droga dojazdowa ze Szczawnika do Bacówki nad Wierchomlą i dalej oraz szlak turystyczny. Polana Gwiaździsta położona jest na wysokości około 965-985 m n.p.,m., powyżej schroniska nad Wierchomlą. Jest koszona, dzięki czemu nie zarasta lasem, jak dzieje się to z wieloma innymi polanami w Beskidach.

Wyżne Młaki – polana w Beskidzie Sądeckim w Paśmie Jaworzyny. Znajduje się na jego bocznym, długim grzbiecie odbiegającym od znajdującego się w grani głównej tego pasma szczytu Runek. Grzbiet ten poprzez ciąg kilku polan i Jaworzynkę biegnie w południowym kierunku do Pustej Wielkiej. W kierunku z północy na południe są to polany: Polana Gwiaździsta, Polana nad Wierchomlą, Długie Młaki i Wyżne Młaki. Ciągiem tych polan prowadzi droga dojazdowa ze Szczawnika do Bacówki nad Wierchomlą i dalej oraz szlak turystyczny. Polana Wyżne Młaki oddzielona jest od Długich Młak tylko niewielkimi skrawkami lasu. Nazwa Wyżne Młaki dotyczy tylko grzbietowej i nieco podmokłej części polany, jednakże polana ta ciągnie się w dół przez całą długość zachodniego stoku aż do dna doliny Wierchomlanki.

Hala Barnowska lub Hala Średnia – polana w Beskidzie Sądeckim, w środkowej części Pasma Jaworzyny. Znajduje się na głównej grani Pasma Jaworzyny, pomiędzy Wierchem nad Kamieniem a Halą Pisaną. Halami nazywano dawniej polany, które użytkowane były pastersko, lecz nie były koszone. Nazwa tej hali pochodzi od miejscowości Barnowiec. Położona jest na wysokości ok. 1066 m n.p.m. Jest to podłużna polana na płaskim niemal grzbiecie, wzdłuż czerwonego szlaku turystycznego wiodącego grzbietem Pasma Jaworzyny. Jak inne polany beskidzkie była dawniej intensywnie użytkowana. Po II wojnie światowej została włączona do lasów państwowych. Obowiązywała dyrektywa o zalesianiu polan. Hali Barnowskiej udało się jednak uniknąć zalesienia dzięki leśniczemu z Nawojowej (1957-1990), który musiał się z tego corocznie tłumaczyć swoim zwierzchnikom. Dzisiaj coraz bardziej rozpowszechnia się już świadomość, że polany spełniają bardzo korzystną rolę przyrodniczą i turystyczną. Jednak nawet bez świadomego zalesiania niewypasane i niekoszone polany ulegają naturalnej sukcesji ekologicznej, ostatecznym efektem której jest las. Początkowym etapem tej sukcesji jest zarastanie polan borówczyskami. Obecnie Barnowską Halę pokrywają wielkie łany wybujałych borówczysk.

Hala Jaworzyna – dawna hala na głównym grzbiecie i południowych podgrzbietowych stokach Pasma Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim. Ma długość ok. 1,5 km i położona jest na wysokości 840-969 m. Rozpoczyna się po zachodniej stronie od grzbietu Zadnich Gór i ciągnie jeszcze na wschód od szczytu Jaworzyny Kokuszczańskiej. Dawniej były tutaj duże łąki i pastwiska, w niektórych miejscach były także pola uprawne. Jeszcze obecnie ok. 300 m na południe od szczytu Jaworzyny Kokuszańskiej istnieje jedno gospodarstwo rolne, które nigdy nie miało i nie ma prądu elektrycznego. Należy do osiedla Łazisko.

Hala Konieczna – rozległa polana położona na wysokości 990-1090 m n.p.m. w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na grzbiecie odchodzącym od północnego wierzchołka Złomistego Wierchu w północno-wschodnim kierunku. Grzbiet ten kończy się kulminacją Koniecznej Góry opadającej w widły potoku Borsudzyny i Potoku Średniego. Z hali roztaczają się widoki na zbocza doliny Wielkiej Roztoki, Radziejową i pasmo Jaworzyny Krynickiej.

Hala Łabowska – polana w Beskidzie Sądeckim, w środkowej części Pasma Jaworzyny. Jest to hala w pasterskim rozumieniu tego słowa.

Hala Pisana lub Pisana Hala – niezbyt wybitny szczyt i zarastająca polana grzbietowa w Paśmie Jaworzyny Krynickiej w Beskidzie Sądeckim. Wierzchołek jest punktem widokowym na wschodnią i południową stronę.

Hala Skotarka lub Hala Skotarki – polana w Beskidzie Sądeckim, w środkowej części Pasma Jaworzyny. Znajduje się na głównej grani i na południowych, opadających do doliny Łomniczanki stokach Pasma Jaworzyny, pomiędzy Halą Łabowską a Wierchem nad Kamieniem. Jest to hala kilkupiętrowa, obejmująca kilka wypłaszczeń terenu oraz strome stoki między nimi. Jak inne polany beskidzkie była dawniej intensywnie użytkowana – koszona i wypasana. Istniały na niej 3 gospodarstwa rolne. Po drugiej wojnie światowej, gdy pojawiły się większe możliwości zarobkowe, młodzi ludzie odpływali do miast. Po 1989 również pasterstwo stało się nieopłacalne. Wskutek trudnych warunków bytowania w ciągu lat powojennych mieszkańcy przenieśli się do nowych siedzib położonych w dolinach; proces ten dotyczy też wielu innych, zasiedlonych dawniej przysiółków Beskidu Sądeckiego. Na Hali Skotarka pozostały po nich opuszczone domostwa, wraz z ich wyposażeniem. Nieużytkowana polana w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej stopniowo zarasta i jeśli nie zostaną podjęte przeciwdziałania podzieli los wielu innych polan beskidzkich – ze szkodą dla walorów turystycznych i różnorodności biologicznej zarośnie lasem.

Herślowa Polana – polana w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na północnych i wschodnich, opadających do Majdańskiego Potoku stokach Rokity. oraz grzbiecie odchodzącym od Rokity w kierunku Skałki. Administracyjnie polana należy do Obidzy i w 2010 znajdowały się na niej jeszcze 3 zamieszkałe gospodarstwa. Od doliny Majdańskiego Potoku prowadzi górnym obrzeżem polany na grzbiet Rokity gruntowa, ciężka do przejazdu droga.

Kanarkówka – duża polana grzbietowa położona w Paśmie Radziejowej na wysokości ok. 671-689 m n.p.m., na południowym skłonie grzbietu odchodzącego na północny wschód od wierchu Przehyba (Prehyba), Wielka Prehyba, opadającego tutaj ku dolinie potoku Wielka Roztoka Ryterska. Grzbiet ten tuż za Kanarkówką nosi nazwę "Palenica", a następnie przechodzi w Połom i dochodzi w Rytrze do Popradu w odległości 200 m.

Polana na Kordowcu – duża polana na szczycie i podwierzchołkowych stokach Kordowca w Beskidzie Sądeckim w Paśmie Radziejowej. Główna część polany znajduje się na tuż pod wierzchołkiem Kordowca, na północnych, opadających do doliny Popradu stokach. W dolnej części polany ma swoje źródła potok Kordowiec.

Kramarka – polana na grzbiecie Kordowiec – Złotułki w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Na grzbiecie tym, kolejno od dołu do góry jest 5 polan: Kordowiec, Poczekaj, Stos, Niemcowa i Kramarka. Najwyżej z nich położona Kramarka zajmuje grzbiety Niemcowej oraz sąsiedniego szczytu Złotułki. Położona jest na wysokości ok. 920-960 m. Znajduje się na niej rozdroże szlaków turystycznych. Dawniej były tutaj także domy, resztki jednego z nich znajdują się obok tego rozdroża szlaków turystycznych. Część polany była kiedyś orana, świadczą o tym zarośnięte borowinami kupy kamieni zbieranych z oranego pola i widoczne jeszcze zagony. Po drugiej wojnie światowej, gdy pojawiły się większe możliwości zarobkowe, młodzi ludzie odpływali do miast. Po 1989 również pasterstwo stało się nieopłacalne. Wskutek trudnych warunków bytowania w ciągu lat powojennych mieszkańcy przenieśli się do nowych siedzib położonych w dolinach; proces ten dotyczy też wielu okolicznych zasiedlonych dawniej przysiółków. Opuszczona i nieużytkowana polana stopniowo zarasta lasem. Pierwszym etapem naturalnej sukcesji zespołów roślinnych jest pojawienie się borówek; przy żółtym szlaku z Piwnicznej-Zdroju są ich całe łany.

Kretówki – polana w Paśmie Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na bocznym grzbiecie odchodzącym od Makowicy w południowym kierunku. Administracyjnie należy do miejscowości Sucha Struga, do przysiółka o nazwie również Kretówki. Znajduje się tuż po wschodniej stronie nienazwanego szczytu 732 m, na siodle przełączki 718 m. W 2010 jeszcze była koszona, a siano zwożono. Jednak jej powierzchnia już znacznie zmniejszyła się. Jak wynika z mapy Geoportalu, dawniej łączyła się z inną polaną i przysiółkiem Za Halą, obecnie są to już oddzielne polany przedzielone sporym lasem.

Krótka Polana – polana w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Administracyjnie należy do miejscowości Obidza.

Polana Maćkowska – polana położona na południowym zboczu Jaworzyny, opadającym stromo ku dolinie potoku Mała Roztoka Ryterska na wysokości 700-830 m n.p.m. Kiedyś polana zajmowała obszar ok. 12 hektarów, miała trzech właścicieli i połączona była z polaną Jaworzyną Wielką.

Polana nad Wierchomlą – polana na grzbiecie Runek – Pusta Wielka Jest to boczny grzbiet Pasma Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim. Polana zajmuje partie grzbietowe oraz zachodnie stoki tego grzbietu opadające do doliny Małej Wierchomlanki i ciągnie się od Bacówki nad Wierchomlą w południowym kierunku, po niewielki pas zadrzewień oddzielający ją od następnej polany tego grzbietu – polany Długie Młaki. Jest jedną z ciągu kilku polan na tym grzbiecie. Kolejno od północy na południe są to: Polana Gwiaździsta, Polana nad Wierchomlą, Długie Młaki i Wyżne Młaki. Dawniej były to pola uprawne i pastwiska Łemków zamieszkujących te tereny. Na mapie WIG z około 1930 r na obecnej Polanie nad Wierchomlą zaznaczone jest 12 domów łemkowskich. W 1947 Łemkowie zostali wysiedleni w ramach Akcji Wisła, a ich chyże spalone. Później w dolinie Wierchomlanki i Małej Wierchomlanki osiedliła się napływowa ludność polska. Obszar polany należy do miejscowości Wierchomla Mała, jednak tereny obecnej Polany nad Wierchomlą nie zostały zasiedlone, zabudowania tej miejscowości skupiają się tylko w dolinie Małej Wierchomlanki. Stopniowo obszar polany ulega naturalnej sukcesji wtórnej, ostatecznym efektem której jest las. W niektórych miejscach dostrzec można jeszcze stare drzewa owocowe pozostałe po Łemkach i resztki fundamentów domostw. Łąki pokryły się gęsto wielkimi kopcami mrówek porośniętymi trawą.

Niemcowa – polana grzbietowa w Paśmie Radziejowej, znajdująca się na grzbiecie Niemcowa – Kordowiec. Na grzbiecie tym, kolejno od dołu do góry jest 5 polan: Kordowiec, Poczekaj, Stos, Niemcowa i Kramarka. Polana znajduje się tylko częściowo w granicach gminy Rytro. Granica przebiega środkiem polany, większa część polany należy do miasta i gminy Piwniczna-Zdrój (Młodów). Duża część polany jest zalesiona.

Polana Ogórkowa – polana w Paśmie Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na wschodnich stokach grzbietu, który po wschodniej stronie Makowica odchodzi od głównej grani Pasma Jaworzyny w kierunku północnym do Ostrej. Stoki z Polaną Ogórkową opadają do doliny dopływu potoku Sucha Kamionka.

Paszkowa – polana w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Na niektórych mapach opisana jest błędnie jako Mała Lachówka. Znajduje się na północnym skłonie grzbietu odchodzącego na północny wschód od wierchu Przehyba. Ma nieregularny kształt i wiele zaułków. Z dolnej części polany wypływają źródła Grabowskiego Potoku. Administracyjnie należy do Barcic.

Poczekaj – przysiółek miejscowości Młodów. Znajduje się na wysoko położonej polanie w Beskidzie Sądeckim w Paśmie Radziejowej na grzbiecie Kordowiec – Niemcowa. Kolejno od dołu do góry jest tutaj 5 polan: Kordowiec, Poczekaj, Stos, Niemcowa i Kramarka. Dawniej na polanach tych były gospodarstwa rolne. Wskutek trudnych warunków bytowania w ciągu lat powojennych mieszkańcy w większości przenieśli się do nowych siedzib położonych w dolinach. W 2010 na polanie Poczekaj znajdowały się jeszcze: stajnia i dom Pani Ludwiki Nowakowej, która zamieszkiwała w nim przez lato. Jeszcze niedawno mieszkała tu przez cały rok, miała krowę i kosiła łąkę. Mieszkała w drewnianej, kurnej chacie bez prądu elektrycznego i bez wody bieżącej. Babcia zmarła 16 czerwca 2013 roku w wieku 90 lat. Polana zajmuje grzbiet oraz wschodnie stoki opadające do doliny Młodowskiego Potoku. Porasta ją ciepłolubna roślinność trawiasta. Jest dobrym punktem widokowym na dolinę Popradu, Pasmo Jaworzyny i pobliskie wzniesienia. Szczególnie dobrze widać stąd sąsiedni grzbiet Kamiennego Gronia i Hale. Z powodu nieopłacalności zaniechano już uprawy roli i koszenia trawy na polanie, co grozi zarośnięciem jej przez las.

Kolebisko – polana w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na zachodnim grzbiecie Jaworzynki, na średniej wysokości około 820 m n.p.m.. Dawniej znaczną część tego grzbietu zajmowały pola uprawne i pastwiska miejscowości Tylmanowa. Dawno nieużytkowane stopniowo zarastają lasem, wskutek czego na grzbiecie tym występuje szereg niewielkich i oddzielonych młodnikiem polan. Zasadnicza część polany Kolebisko jest jeszcze częściowo użytkowana. W jej dolnym, południowym końcu znajdują się niewidoczne ze szlaku turystycznego zabudowania pojedynczego gospodarstwa. Z polany szeroka panorama widokowa obejmująca m.in. Pieniny i Tatry.

Polana Litawcowa – polana na głównym grzbiecie Pasma Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na przełęczy Obidza i południowych stokach pod tą przełęczą. W dolnym końcu polany ma swoje źródło Rogacz – źródłowy potok Białej Wody. Niegdyś były to łąki Łemków z miejscowości Biała Woda. Po ich wysiedleniu w ramach Akcji Wisła część łąk została zalesiona, niezalesiony pozostał tylko wąski pas na grzbiecie. Więcej tych łąk znajduje się na grzbiecie opadającym od Małego Rogacza do doliny Białej Łąki. Są to tzw. Ruskie Łąki. Na zachodnich obrzeżach Polany Litawcowej znajduje się stary i rozrośnięty buk, a na nim tabliczki szlaków turystycznych. Krzyżują się tutaj dwa szlaki turystyki pieszej. Polana Litawcowa jest dobrym punktem widokowym na Pieniny, widoczny jest stąd również łańcuch Tatr

Przysłop – przełęcz, polana i przysiółek położone w Paśmie Radziejowej Beskidu Sądeckiego. Znajdują się w jego głównym grzbiecie, pomiędzy szczytami Przysłop oraz Kuba. Południowymi stokami pod przełęczą spływa Sopotnicki Potok, ze stoków północnych wypływa Obidzki Potok. Współrzędne geograficzne przełęczy: 49°28′02,3″N 20°29′33,7″E. Na przełęczy znajduje się dość spora polana będąca dobrym punktem widokowym.

Stos lub Stus – polana w Paśmie Radziejowej, znajdująca się na grzbiecie Niemcowa – Kordowiec. Na grzbiecie tym – kolejno od dołu do góry – jest 5 polan: Kordowiec, Poczekaj, Stos, Niemcowa i Kramarka. Polana Stos znajduje się na wysokości około 790–820 m n.p.m. i należy do miejscowości Młodów w gminie Piwniczna-Zdrój.

Szałasy Jarzębackie – polana w Beskidzie Sądeckim, w środkowej części Pasma Jaworzyny. Znajduje się na bocznym grzbiecie, który od wierzchołka 1012 m po zachodniej stronie Przełęczy Bukowina opada na południową stronę, do doliny Popradu. Szałasy Jarzębackie znajdują się w górnej części tego grzbietu, powyżej Gronia. Nazwa polany pochodzi od należącego do Łomnicy-Zdroju przysiółka Jarzębaki. Powyżej Szałasów Jarzębackich znajduje się jeszcze jedna zarastająca hala Bukowina.

Trześniowy Groń (Tymoski) – polana i szczyt górski w Paśmie Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Trześnia to ludowa nazwa czereśni, zaś groń to nazwa wywodząca się z języka wołoskiego, w gwarze podhalańskiej oznacza "wyniosły brzeg rzeki lub potoku". Znajduje się pod wierzchołkiem Trześniowy Groń o wysokości 1001 m, a nie Niemcowej, jak to mylnie podawane jest na niektórych mapach. Szczyt Niemcowej znajduje się nieco dalej w północno-wschodnim kierunku i jest nieco niższy. Polana Trześniowy Groń należy do przysiółka Trześniowy Groń, stanowiącego część miasta Piwniczna-Zdrój.

Wdżary Niżne – niewielka polana w Pasmie Radziejowej Beskidu Sądeckiego. Znajduje się na północno-wschodnim grzbiecie Wielkiej Przehyby, który poprzez Wietrzne Dziury, Wdżary Wyżne i Połom opada do doliny Popradu w Rytrze. Wdżary Niżne znajdują się na tym grzbiecie poniżej polany Wdżary Wyżne. Właściwie to jest to ciąg kilku niewielkich polanek. Nazwa obydwu tych polan pochodzi zapewne od sposobu otrzymywania polan przez wypalanie. Dawniej była intensywnie eksploatowana, po II wojnie światowej coraz mniej, później wcale. Od dawna nieużytkowana polana stopniowo zarasta lasem ze szkodą dla różnorodności biologicznej i walorów widokowych. W okresie największej pasterskiej eksploatacji gór północny grzbiet Wielkiej Przehyby był w dużym stopniu bezleśny; na mapie WIG z 1930 zaznaczone jest ok. 25 polan na tym grzbiecie. Na mapie Compass można jeszcze odnaleźć nazwy niektórych z nich: Tylowska, Krzyżówka Wyżna, Krzyżówka Niżna, Wybrochsko, Wdżary Wyżne i Niżne, Wychody, Paszkowa, Kanarkówka. Obecnie jest to grzbiet niemal całkowicie zalesiony; tylko Kanarkówka częściowo jest koszona, pozostałe polany już zarosły lub zarastają lasem.

Wdżary Wyżne – mało wybitny wierzchołek w Pasmie Radziejowej Beskidu Sądeckiego. Znajduje się na północno-wschodnim grzbiecie Wielkiej Przehyby, który poprzez Wietrzne Dziury, Wdżary Wyżne i Połom opada do doliny Popradu w Rytrze. Wschodnie stoki Wdżarów Wyżnych opadają do doliny potoku Borsudzyny, stoki zachodnie do doliny Przysietnickiego Potoku. Sam wierzchołek Wdżarów Wyżnych jest zalesiony, ale przez prześwity między drzewami i zarastającą polanę widok na Halę Konieczną i głęboką dolinę Wielkiej Roztoki i jej otoczenie.

Wilcze Doły – polana w Paśmie Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim. Znajduje się na północnych stokach szczytu Wilcze Doły oraz zachodnich stokach Ostrej. Położona jest na wysokości około 720-782 m n.p.m. Bliżej jej zachodniego końca znajduje się pojedyncze zabudowanie gospodarskie bez prądu elektrycznego. Dawniej mieszkała tutaj i uprawiała ziemię jedna rodzina. Obecnie jest to już gospodarstwo opuszczone. Polana jest już tylko w niektórych miejscach koszona, pozostała jej część stopniowo zarasta lasem.