WWróble, wróblowate (Passeridae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes), wcześniej klasyfikowana jako podrodzina wikłaczowatych (Ploceidae). Do wróbli zalicza się około czterdziestu gatunków. Większość z nich to małe ptaki o długości 10–20 cm. Oryginalnie zamieszkiwały Afrykę i Eurazję. Gatunki przystosowane do życia pośród ludzi, głównie wróbel zwyczajny, skolonizowały wiele osad ludzkich na całym świecie.
WCynamończyk – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Zamieszkuje endemicznie wyspę Mindanao leżącą w południowych Filipinach. Jego środowiskiem życia są górskie lasy mgliste.Systematyka
WGymnoris – rodzaj ptaka z podrodziny wróbli (Passerinae) w obrębie rodziny wróbli (Passeridae).
WMazurek, wróbel mazurek, wróbel polny – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae), osiadły, zamieszkujący Europę i Azję. Introdukowany w USA i Australii. W Polsce liczny ptak lęgowy.
WMontifringilla – rodzaj ptaka z rodziny wróbli (Passeridae).
WPasser – rodzaj ptaka z podrodziny wróbli (Passerinae) w obrębie rodziny wróbli (Passeridae).
WPyrgilauda – rodzaj ptaka z rodziny wróbli (Passeridae).
WŚnieżka białorzytna – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje od Himalajów i Tybetu po północno-środkowe Chiny.Systematyka
WŚnieżka zwyczajna, śnieżka – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w obszarach górskich południowej Europy, Kaukazu, Bliskiego Wschodu i centralnej Azji. Wyjątkowo zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróbel apeniński – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w kontynentalnej części Włoch i na trzech wyspach: Sardynii, Sycylii i Krecie. Narażony na wyginięcie.
WWróbel blady – gatunek ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w Afryce Południowej; północna granica zasięgu przebiega przez Angolę, Zambię i Tanzanię. Nie jest zagrożony wyginięciem. Od 1940 obserwowana jest ekspansja gatunku w Południowej Afryce. Długość jego ciała wynosi do 16 cm, a masa do 29,6 g. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy. Głowa jest szara, a górna część grzbietu szarobrązowa. Kuper i barkówki rdzawe. Spód ciała z różnymi odcieniami szarości, najjaśniejsza jest broda wraz z gardłem. Skrzydła pokrywa wzór złożony z różnych odcieni brązu i bieli. Wyróżnia się cztery podgatunki. Pierwotnym siedliskiem tych wróbli były skupiska akacji i szerokolistnych drzew oraz inne formacje z udziałem drzew. W związku z komensalizmem zasiedliły nowe środowiska, jak obrzeża plantacji i ogrody. Żywią się nasionami roślin zielnych, bezkręgowcami i jagodami; obserwowano również spijanie nektaru aloesów. Lęgi stwierdzano przez cały rok, przeważnie odbywają się latem, stąd w poszczególnych krajach sezony lęgowe są zmienne. Gniazda wróbli bladych przypominają niechlujnie zbudowaną masę traw i innych materiałów roślinnych. W zniesieniu zazwyczaj od 3 do 5 jaj. Wysiadywanie trwa 11–14 dni.
WWróbel cynamonowy – gatunek ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w Himalajach, Azji Południowo-Wschodniej oraz Azji Wschodniej, zwykle na obszarach górskich. Nie jest zagrożony wyginięciem. Wróble cynamonowe zamieszkują świetliste lasy, szczególnie te rosnące na skrajach tarasów rolnych. Niekiedy zapuszczają się do miasteczek i wsi, w których ich występowanie uwarunkowane jest przez obecność innych gatunków wróbli lub jej brak. Ich pożywieniem są głównie nasiona oraz niewielkie jagody. Gniazda są luźną zbieraniną suchych traw i igliwia, umieszczaną w różnego rodzaju zagłębieniach. W zniesieniu jest od 4 do 6 jaj.
WWróbel cytrynowy – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w wąskim pasie terenu w strefie Sahelu. Typowym środowiskiem są piaszczyste, pustynne sawanny z sezonową okrywą roślin jednorocznych oraz z rzadka występującymi krzewami i drzewami. Gatunek nie jest zagrożony wyginięciem. Są to ptaki bardzo towarzyskie. Grupowo podejmują nomadyczne wędrówki w poszukiwaniu pokarmu, na nocny spoczynek również udają się zbiorowo, gniazdują zaś kolonijnie.
WWróbel krótkopalcowy – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Po raz pierwszy został opisany w 1850 przez Karola Lucjana Bonaparte. Gatunek słabo poznany. Jest to ptak pozbawiony cech charakterystycznych, głównie barwy piaskowej. Długość ciała wynosi 13,5–14,5 cm, masa ciała 21–25 g. Rozpiętość skrzydeł: 27–30 cm. Nie występuje dymorfizm płciowy. Pożywieniem wróbli krótkopalcowych są różnorodne nasiona, zjadają również zielone części roślin. Zarówno dla młodych, jak i dorosłych w sezonie lęgowym podstawą pożywienia są owady, chwytane zarówno w locie, jak i zbierane z liści. Żeruje na terenach kamienistych, piaszczystych oraz w winnicach. Samica znosi od 3 do 6 jaj, które wysiaduje sama. Karmieniem młodych zajmują się oba ptaki z pary. Inkubacja trwa 14–16 dni. Młode stają się niezależne po około 20–27 dniach. Nie jest jasne, kiedy zaczynają żerować samodzielnie. Wróbel krótkopalcowy występuje od Turcji poprzez Bliski Wschód po Turkmenistan i zachodni Afganistan. Nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróbel mongolski – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae), zamieszkujący plamowo środkową część Azji. Nie jest zagrożony.
WWróbel pakistański – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje wzdłuż doliny Indusu, głównie na terenie Pakistanu i częściowo północnych Indii, także w południowo-wschodnim Iranie. Monotypowy. Długość ciała 12,5–13 cm.Status
WWróbel palestyński – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w Turcji, Syrii, Iraku, Libanie, Izraelu, na Terytoriach Palestyńskich, w Jordanii, Egipcie północno-wschodnim, jak też w Iranie, Afganistanie i Pakistanie; od 1980 na Cyprze. Czasami jest spotykany w Grecji oraz we wszystkich krajach Zatoki Perskiej od Kuwejtu po Zjednoczone Emiraty Arabskie. Nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróbel popielaty – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w Turkmenistanie i środkowym Uzbekistanie, a w południowo-wschodnim Iranie wymarł. Nie zagraża mu wyginięcie, ale jego szczegółowe rozmieszczenie i zasoby są trudne do określenia. Uznawany jest za odrębny gatunek od 2009, wcześniej klasyfikowany jako podgatunek wróbla pustynnego. Zasiedla równinne tereny piaszczyste, luźno porastające drzewami i krzewami. Żywi się nasionami roślin. Podejmuje wędrówki w zależności od dostępności pokarmu.
WWróbel pustynny – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje nieregularnie na Saharze, lecz zasięg jest słabo poznany, przedstawiciele gatunku podejmują nomadyczne wędrówki. Nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróbel rudogłowy – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje we wschodniej Afryce – w Somalii, Dżibuti, Etiopii i Kenii.
WWróbel siwogłowy – gatunek ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w Afryce Subsaharyjskiej z wyjątkiem jej południowej części. Południowa granica zasięgu przechodzi przez skrajnie północną Namibię, Botswanę i Zimbabwe. Nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróbel skalny – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Gniazduje od południowej Europy i północno-zachodniej Afryki po Azję Wschodnią. Dawniej również obserwowany w Polsce; w XIX wieku raz stwierdzono jego lęg.
WWróbel śródziemnomorski, wróbel południowy − gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Gniazduje na Półwyspie Iberyjskim, Sardynii, w południowo-wschodniej Europie, północnej Afryce oraz od Bliskiego Wschodu po Azję Środkową.
WWróbel ubogi – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Ptak ten występuje w Afryce, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróbel zwyczajny, wróbel, wróbel domowy – gatunek małego ptaka osiadłego z rodziny wróbli (Passeridae), zamieszkującego Europę, Azję i północną Afrykę. Pierwotnie ptak półpustyń i stepów, pochodzi prawdopodobnie z Półwyspu Arabskiego i Azji Mniejszej. Skolonizował ludzkie osiedla wraz z rozwojem rolnictwa, prawdopodobnie przed kilkoma tysiącami lat. Występuje wszędzie tam, gdzie mieszka człowiek. Introdukowany w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej, Australazji i południowej Afryce.
WWróbel żółtogardły – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje od południowo-wschodniej Turcji po Indie i południowy Nepal. Częściowo wędrowny. Nie jest zagrożony wyginięciem.
WWróble (Passerinae) – podrodzina ptaków z rodziny wróbli (Passeridae).