WStawonogi – najliczniejszy w gatunki typ zwierząt na Ziemi. Dotychczas opisano ponad milion gatunków. Według danych IUCN opisano 950 000 gatunków owadów i 40 000 skorupiaków. Liczby w pozostałych grupach stawonogów wahają się – w zależności od źródła – od kilkunastu tysięcy do ponad 60 tysięcy gatunków pajęczaków, a z każdym rokiem opisywanych jest więcej.
WSześcionogi (Hexapoda) – takson stawonogów obejmujący owady, skoczogonki, widłogonki i pierwogonki. Należy do niego ponad milion opisanych gatunków współczesnych, a ich ogólną liczbę szacuje się na 5,5–30 milionów. Obejmuje więc większość gatunków zwierząt. Przedstawiciele mają ciało złożone z trzech tagm: głowy, tułowia i odwłoka. Głowa ma szczęki II pary zlane w wargę dolną i, z wyjątkiem pierwogonków, zaopatrzona jest w jedną parę czułków. Na tułowiu występują trzy pary odnóży, a czasem też skrzydła. Odwłok jest pierwotnie 11-segmentowy i pozbawiony członowanych odnóży. Układ oddechowy, jeśli występuje, ma formę tchawek. Występują na całym świecie, zasiedlając wszelkie siedliska lądowe, wtórnie też słodkowodne, a niektóre spotkać można na otwartym morzu. Przyjmują rozmaite strategie pokarmowe. W zapisie kopalnym znane są od wczesnego dewonu, ale przypuszczalnie pojawiły się w ordowiku.
WAllotriocarida – klad stawonogów obejmujący skrzelonogi, podkowiastogłowe, łopatonogi i sześcionogi.
WAltocrustacea – klad stawonogów obejmujący widłonogi, Thecostraca, Tantulocarida, pancerzowce, skrzelonogi, podkowiastogłowe, łopatonogi i sześcionogi.
WAthalassocarida – klad stawonogów obejmujący skrzelonogi, łopatonogi i sześcionogi.
WBezżuwaczkowce (Amandibulata) – takson stawonogów obejmujący podtypy szczękoczułkowców i wymarłych trylobitokształtnych.
WCommunostraca – hipotetyczny klad stawonogów obejmujący pancerzowce, Thecostraca i Tantulocarida.
WCormogonida – hipotetyczny klad stawonogów, obejmujący wszystkie ich współczesne grupy tj. szczękoczułkowce (Euchelicerata) i żuwaczkowce (Madibulata), z wyjątkiem kikutnic.
WJawnoszczękie, odkrytoszczękie (Ectognatha) – klad stawonogów z nadgromady sześcionogów, stanowiący grupę siostrzaną skrytoszczękich.
WJednogałęziowce, Uniramia w niektórych starszych podejściach taksonomicznych podtyp stawonogów, zawierający owady i wije, przeciwstawiany skrzelodysznym.
WLabiocarida – klad stawonogów obejmujący łopatonogi i sześcionogi.
WMiracrustacea – hipotetyczny klad stawonogów obejmujący podkowiastogłowe, łopatonogi i sześcionogi.
WMyriochelata – hipotetyczny klad stawonogów, obejmujący wije i szczękoczułkopodobne.
WPajęczakokształtne (Arachnomorpha) – hipotetyczny klad stawonogów, obejmujący podtypy szczękoczułkopodobnych i trylobitokształtnych oraz niektóre inne taksony wymarłe.
WPancrustacea – klad stawonogów obejmujący wszystkie skorupiaki oraz sześcionogi.
WSkrytoszczękie (Entognatha) – gromada stawonogów z grupy sześcionogów (Hexapoda), będąca taksonem siostrzanym owadów. Skrytoszczękie najczęściej żyją w glebie, ściółce, a rzadziej na powierzchniach porośniętych trawą. Narządy gębowe mają typu gryzącego lub ssącego i są one umieszczone w głębi głowy, a na zewnątrz występują jedynie ich zakończenia. W skład odwłoka wchodzi prawie pełny zestaw segmentów (10-11) i tylko u skoczogonków liczba ich zmniejsza się do sześciu. Zachowały się jako przekształcone widełki skoczne u skoczogonków lub rudymentarne odnóża odwłokowe. Nie posiadają one oczu złożonych. Natomiast układ oddechowy rozwinięty jest bardzo słabo lub w ogóle nie występuje, wówczas oddychają całą powierzchnią ciała. Nie mają skrzydeł. Ich rozwój zachodzi bez przeobrażenia. U pierwogonków obserwuje się obecność anamorfozy. Wśród skrytoszczękich żyjących w glebie i ściółce znajdują się liczne gatunki aktywnie uczestniczące w procesach glebotwórczych. Niektóre skoczogonki są szkodnikami traw i upraw warzywnych.
WSzczękoczułkopodobne, szczękoczułkokształtne, szczękoczułkowce – podtyp stawonogów obejmujący nadgromady szczękoczułkowców i kikutnic. Obejmuje około 112 tysięcy opisanych gatunków współczesnych, ale ich faktyczna liczba przekraczać może milion. Ponadto znanych jest około 2 tysięcy gatunków wymarłych, a w zapisie kopalnym występują od środkowego kambru. Pierwotnie słonowodne, ale większość współczesnych jest lądowa, a niektóre wtórnie słonowodne. Ciało mają podzielone na prosomę i opistosomę lub na gnatosomę i idiosomę. Charakterystyczna jest obecność szczękoczułków na pierwszym somicie zaocznym. Rozwój pozazarodkowy może mieć charakter epimorfozy, anamorfozy lub metamorfozy. Zamieszkują rozmaite siedliska i przyjmują różne strategie pokarmowe.
WTchawkowce, tchawkodyszne – największa grupa w typie stawonogów, jednostka systematyczna w różnych źródłach podnoszona do różnej rangi.
WVericrustacea – hipotetyczny klad stawonogów obejmujący skrzelonogi, widłonogi, pancerzowce i Thecostraca.
WXenocarida – hipotetyczny klad stawonogów obejmujący łopatonogi i podkowiastogłowe.
WŻuwaczkowce (Mandibulata) – klad stawonogów, obejmujący wije, skorupiaki i sześcionogi.