W

Autyzm dziecięcy, autyzm wczesnodziecięcy, zespół Kannera – należące do spektrum zaburzeń autystycznych złożone zaburzenie rozwoju i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego charakteryzujące się zakłóceniami zdolności komunikowania uczuć i budowania relacji interpersonalnych, zubożeniem i stereotypowością zachowań oraz trudnościami z integracją wrażeń zmysłowych. Alienacja w świecie własnych przeżyć sprawiła, że zaburzenie to nazwano autyzmem, od stgr. αὐτός (autós), co oznacza „sam”. Obecnie autyzm dziecięcy przestał być samodzielną jednostką nozologiczną: w ICD-11 i DSM-5 został zastąpiony szerszą kategorią diagnostyczną zaburzenia ze spektrum autyzmu.

W

Spektrum zaburzeń autystycznych, spektrum autyzmu, spektrum autystyczne, ASD – należące do zaburzeń neurorozwojowych, charakteryzują się utrzymującymi się, poważnymi trudnościami w inicjowaniu i utrzymywaniu relacji i komunikacji społecznej oraz ograniczonymi, powtarzalnymi i nieelastycznymi wzorcami zachowań, i zainteresowań. Początek zaburzenia występuje zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie, choć objawy mogą ujawnić się później, pod wpływem rosnących wymagań społecznych. Deficyty powodują upośledzenie w różnych obszarach funkcjonowania jednostki. Część osób z ASD może mieć też deficyty w zakresie funkcjonowania intelektualnego lub umiejętności językowych. Do spektrum należą zaburzenia diagnozowanie do niedawna jako: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera, dziecięce zaburzenia dezintegracyjne i całościowe zaburzenie rozwoju.

W

Terapia zaburzeń ze spektrum autyzmu ma charakter kompleksowy i interdyscyplinarny. Interwencje powinny celować w ograniczenie osiowych objawów autyzmu, a także w redukcję ewentualnych zachowań trudnych. Istotna jest też diagnoza i terapia zaburzeń współwystępujących. U dzieci zalecane oddziaływania opierają się na zasadach terapii behawioralnej, uwzględniają również ustalenia psychologii rozwojowej, kładą nacisk na dostarczanie interwencji w naturalnych warunkach i rozwój umiejętności związanych z interakcjami społecznymi. Podejścia z tej grupy zalecane są ze względu na największą ilość badań im poświęconych, choć nie jest jasne, czy są efektywniejsze niż inne interwencje o podobnej intensywności. W wypadku małych dzieci, wskazany jest udział rodziców w terapii; u starszych – pośredniczyć mogą rówieśnicy. Dla młodzieży i dorosłych przeznaczone są, przede wszystkim, zajęcia (najlepiej) grupowe, uczące umiejętności społecznych, akademickich, zawodowych lub życiowych oraz terapia behawioralna w przypadku zachowań niepożądanych. Farmakoterapia stosowana jest jedynie przy zaburzeniach współwystępujących i utrzymujących się zachowaniach trudnych.

W

Autystyczny Dzień Dumy – święto obchodzone corocznie 18 czerwca od 2005 roku przez dorosłe osoby będące w spektrum autyzmu które chcą, aby przestał być uważany za zaburzenie, a stał się akceptowaną formą odmienności.

W

Całościowe zaburzenie rozwoju, CZR, PDD – kategoria diagnostyczna obejmująca zaburzenia rozpoczynające się w dzieciństwie, charakteryzujące się trudnościami w komunikacji i kontaktach społecznych, często także nietypowym zachowaniem i słabością fizyczną.

W

Temple Grandin – doktor zootechniki oraz profesor na Colorado State University, autorka bestsellerów, konsultant przemysłu mięsnego ds. zachowania zwierząt. Jako osoba z autyzmem, jest zaangażowana w popularyzację wiedzy o tym zaburzeniu.

W

Neuroróżnorodność – neologizm spopularyzowany pod koniec lat 90. przez australijską socjolożkę Judy Singer i amerykańskiego dziennikarza Harveya Blume w celu określenia różnorodności ludzkich mózgów w takich sferach jak towarzyskość, uczenie się, uwaga, nastrój i inne funkcji umysłowych bez patologizowania ich. Termin ten jest zbitką wyrazów „neurologia” i „różnorodność” i wychodzi z kontrastu wobec panujących poglądów, że niektóre zaburzenia neurorozwojowe są z natury patologiczne i zamiast tego przyjmują społeczny model niepełnosprawności, w którym bariery społeczne są głównym czynnikiem, który powoduje „niepełnosprawność” ludzi.

W

Rajd na Autyzm – organizowany od 2006 roku przejazd rowerzystów i rolkarzy ulicami Warszawy, którego celem jest pomoc osobom z autyzmem oraz promocja wiedzy na ich temat. Inicjatywa powstała przy współudziale Warszawskiej Masy Krytycznej oraz Fundacji Synapsis.

W

Szkoła Podstawowa Specjalna nr 6 w Warszawie – szkoła specjalna w Warszawie, zajmująca się edukacją i terapią dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną współwystępującą z autyzmem. Jest pierwszą w województwie mazowieckim placówką ukierunkowaną na edukację tej grupy osób.

W

Autyzm wysokofunkcjonujący – nieformalne określenie jednego z typów autyzmu dziecięcego, rodzaj całościowych zaburzeń rozwoju należący do szerokiego spektrum autystycznego. Etiologia, mechanizmy i możliwości psychoterapii nie zostały dotychczas ustalone. Znanymi przedstawicielami grupy osób z HFA są Temple Grandin i Darold Treffert.

W

Zaburzenie semantyczno-pragmatyczne – zaburzenie rozwoju psychicznego ze spektrum autyzmu charakteryzujące się przede wszystkim poważnymi trudnościami w rozumieniu i używaniu mowy oraz opóźnieniem w jej rozwoju. Deficyty w innych dziedzinach, np. zachowanie, sprawność fizyczna, ale przede wszystkim w kontaktach społecznych są zwykle mniejsze niż w zespole Aspergera lub autyzmie dziecięcym.

W

Zespół Retta – neurologiczne zaburzenie rozwoju, uwarunkowane genetycznie, o dziedziczeniu sprzężonym z płcią.