57 Zabytki Berlina

Alte Bibliothek – barokowy budynek, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy placu Bebelplatz. Powstał w latach 1775–1780 jako pierwszy w mieście samoistny budynek biblioteczny w celu ulokowania Królewskich Zbiorów Książek. Po przeniesieniu biblioteki do nowej siedziby w 1914 roku gmach zaczął użytkować Uniwersytet Humboldtów. Obecnie mieści się w nim Wydział Nauk Prawnych tego uniwersytetu.

Altes Palais – klasycystyczny pałac, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. Został zbudowany w latach 1834–1837 dla księcia Wilhelma, późniejszego króla Prus i cesarza niemieckiego, który mieszkał w nim wraz z żoną Augustą do swojej śmierci w 1888 roku. W późniejszych latach budynek dalej pozostawał w posiadaniu rodziny Hohenzollernów. Po przeprowadzonej w latach 1963–1964 odbudowie ze zniszczeń z czasów II wojny światowej pałac został siedzibą Wydziału Nauk Prawnych Uniwersytetu Humboldtów, który mieści się w nim do dziś.

Bazylika św. Jana w Berlinie – siedziba biskupa ordynariatu polowego Niemiec. Mieści się w dzielnicy Neukölln, przy Lillenthalstraße.

Bebelplatz – prostokątny plac, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. W latach 1743–1910 nosił nazwę Platz am Opernhaus, zaś w latach 1910–1947 Kaiser-Franz-Joseph-Platz. Obecnie jest uważany za jeden z najpiękniejszych berlińskich placów, a także za jedno z historycznie najważniejszych miejsc w tym mieście.

Bendlerblock – zespół budynków w berlińskiej dzielnicy Tiergarten, przy Stauffenbergstrasse 18 i Reichpietschufer 72–76. Wzniesiony w latach 1911–1914 z przeznaczeniem na Biuro Marynarki Wojennej Rzeszy. W okresie Republiki Weimarskiej służył dodatkowo jako siedziba dowództwa Reichswehry. Obecnie gmach mieści pomocnicze biuro niemieckiego Federalnego Ministerstwa Obrony.

Czerwony Ratusz w Berlinie – ratusz w Berlinie, w dzielnicy Mitte, neorenesansowy, wzniesiony w latach 1861–1869; siedziba burmistrza Berlina i rządu kraju związkowego Berlin.

Berlin Ostkreuz – przesiadkowa stacja berlińskiej szybkiej kolei miejskiej S-Bahn, w dzielnicy Berlina Friedrichshain na skrzyżowaniu Stadtbahn oraz kolei obwodowej.

Berlin Westkreuz – stacja S-Bahn w Berlinie, położona w okręgu administracyjnym Charlottenburg-Wilmersdorf. Stanowi jedną z dwóch stacji przesiadkowych między Koleją Obwodową a Stadtbahn.

Berliner Fernsehturm – Berlińska Wieża Telewizyjna znajduje się w berlińskiej dzielnicy Mitte, w pobliżu Alexanderplatz, a sięgając wysokości 368 metrów jest najwyższym budynkiem w Niemczech i czwartym co do wielkości wolnostojącym obiektem w Europie. Ukończona w 1969 roku, była na tamten czas drugą co do wielkości wieżą telewizyjną na świecie, zaś obecnie zaliczana jest do dziesięciu najpopularniejszych zabytków w Niemczech z ponad milionem zwiedzających rocznie.

Brama Brandenburska – zabytkowa budowla w Berlinie, zaprojektowana przez niemieckiego architekta Carla Gottharda Langhansa. Budowano ją w latach 1788–1791. Jest jednym z charakterystycznych punktów miasta.

Charlottenburger Tor – neobarokowa budowla, znajdująca się w Berlinie, na granicy dzielnic Charlottenburg i Tiergarten, przy Straße des 17. Juni. Jej integralną część stanowi most Charlottenburger Brücke, przerzucony nad kanałem Landwehrkanal. Budowla powstała w latach 1907–1909 jako odpowiednik Bramy Brandenburskiej i reprezentacyjne wejście do będącego wtedy osobnym miastem Charlottenburga.

Checkpoint Bravo – przyjęte przez Aliantów określenie przejścia granicznego Dreilinden–Drewitz pomiędzy Berlinem Zachodnim a NRD.

Checkpoint Charlie – w okresie zimnej wojny jedno z najbardziej znanych przejść granicznych między NRD a Berlinem Zachodnim. Poza tym były też przejścia, na których kontrolowała tylko NRD-owska kontrola graniczna. Mieściło się na ulicy Friedrichstrasse, na skrzyżowaniu z Zimmerstraße, w samym sercu Berlina podzielonego wówczas Murem Berlińskim. Oficjalna nazwa przejścia po stronie NRD-owskiej brzmiała właśnie Zimmerstraße. Od strony zachodniej przy przejściu znajdowała się stacja metra Kochstraße.

Chłopiec z Xanten – posąg z brązu, z rzymskiego Xanten, znajdujący się w kolekcji antyków, w Berlinie. Obecnie stoi w sali Bachusa, w Nowym muzeum.

Cmentarz Inwalidów w Berlinie (Invalidenfriedhof) – jeden z najstarszych cmentarzy w Berlinie, założony w 1748 roku jako miejsce pochówku inwalidów z pierwszych wojen śląskich, zamieszkałych w pobliskim przytułku. W 1824 roku stał się miejscem pochówku wysokich rangą wojskowych pruskich. Znajdują się na nim też groby uczestników niemieckich walk wyzwoleńczych z lat 1813–1815 oraz żołnierzy poległych podczas Wiosny Ludów.

East Side Gallery – galeria-pomnik dla wolności stworzony przez artystów z całego świata na fragmencie Muru Berlińskiego o długości 1316 m, usytuowanym niedaleko Dworca Wschodniego w Berlinie.

Frankfurter Tor − plac w Berlinie, w dzielnicy Friedrichshain, w okręgu administracyjnym Friedrichshain-Kreuzberg. Znajduje się w miejscu skrzyżowania ulic: Frankfurter Allee i Karl-Marx-Allee z Petersburger Straße i Warschauer Straße. Przecinają się tu drogi krajowe B1/B5 z B96. Pod skrzyżowaniem znajduje się stacja metra o tej samej nazwie.

Friedrichstadt-Palast – teatr rewiowy w Berlinie, znajdujący się w dzielnicy Berlin-Mitte przy Friedrichstraße 107.

Gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie – od 1999 roku siedziba Bundestagu w Berlinie. Od 1994 roku jest miejscem obrad Zgromadzenia Federalnego, które odbywa się co pięć lat w celu wyboru prezydenta Niemiec. Gmach znajduje się w dzielnicy Tiergarten.

Der Grunewaldturm – historyczna wieża widokowa w stolicy Niemiec, Berlinie. Zbudowana została według planów Franza Schwechtena między 1897 a 1898. Urząd powiatu Teltow zarządził zbudowanie wieży z okazji stulecia urodzin pruskiego króla i cesarza Niemiec Wilhelma I Hohenzollerna. 5 czerwca 1899 wieża graniczna została otwarta, nadano jej imię Kaiser-Wilhelm-Turm. Po I wojnie światowej, została ona przemianowana na Grunewaldturm, nawiązując do otaczającego ją lasu, który nazywa się właśnie Grunewald.

Hamburger Bahnhof – dawny dworzec czołowy w Berlinie, obecnie muzeum sztuki współczesnej.

Haus des Lehrers, HdL – wieżowiec w berlińskiej dzielnicy Mitte na Alexanderplatz 9. W skład budynku wchodzi również dwupiętrowa sala kongresowa o wymiarach 50 × 50 metrów, od 2003 roku siedziba Berlin Congress Center.

Katedra świętej Jadwigi w Berlinie jest kościołem arcybiskupim archidiecezji berlińskiej w Niemczech. Bazylika mniejsza od 1927. Świątynia została zbudowana w stylu klasycystycznym w latach 1747–1773, zniszczona w 1943, odbudowana w latach 1952–1963. W krypcie katedry znajduje się grób bł. Bernarda Lichtenberga, jej proboszcza w latach 1938–1942 – obrońcy Żydów, aresztowanego przez reżim nazistowski i zmarłego w drodze do Dachau (KL). Świątynia mieści się przy Bebelplatz.

Jungfernbrücke – most zwodzony, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, nad kanałem Spreekanal, będącym odnogą Sprewy. Jest przeznaczony wyłącznie do ruchu pieszego i stanowi połączenie między ulicami Friedrichsgracht i Oberwasserstraße. Jest również najstarszym zachowanym mostem w Berlinie i jedynym istniejącym do dziś mostem zwodzonym z dziewięciu tego typu budowli niegdyś wybudowanych w stolicy Niemiec.

Karl-Marx-Allee − ważna arteria komunikacyjna w Berlinie, w okręgach administracyjnych Mitte i Friedrichshain-Kreuzberg.

Katedra w Berlinie – ewangelicka katedra, znajdująca się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, na Wyspie Muzeów. Została zbudowana w latach 1894-1905 według projektu architekta Juliusa Carla Raschdorffa w eklektycznym połączeniu form nawiązujących do renesansu i do baroku. W miejscu, gdzie dziś stoi ewangelicka katedra znajdowała się wcześniej mniejsza katedra w stylu barokowym. W 1944 roku katedra została uszkodzona przez alianckie naloty związane z II wojną światową, a jej odbudowa rozpoczęła się dopiero w 1975 roku. Świątynia ma 1500 miejsc i jest jedną z największych w Berlinie. To właśnie tutaj odbywają się najczęściej ekumeniczne nabożeństwa z okazji świąt państwowych lub w ważnych dla narodu momentach.

Katedra Francuska w Berlinie – jest jednym z dwóch byłych kościołów na Gendarmenmarkt, placu w Berlinie. Kościół został zbudowany przez wspólnotę hugenotów i obecnie mieści Muzeum Hugenotów.

Katedra Niemiecka w Berlinie – jest jednym z dwóch byłych kościołów na placu Gendarmenmarkt w Berlinie, stolicy Niemiec.

Kościół Maria Regina Martyrum w Berlinie

Maria Regina Martyrum – rzymskokatolicki kościół w berlińskiej dzielnicy Charlottenburg-Nord, przy ulicy Heckerdamm 230. Został wybudowany w latach 1960–1963 jako „kościół pamiątkowy niemieckich katolików na cześć męczenników za wiarę i wolność sumienia w latach 1933–1945”, nieopodal miejsca kaźni w więzieniu Plötzensee i ewangelickiego Centrum Plötzensee. Kościół Maria Regina Martyrum wraz z wieżą i dziedzińcem jest wpisany na listę zabytków.

Kościół Najświętszej Marii Panny – gotycki kościół położony w historycznej części Berlina – Nowego Miasta, obecnie w pobliżu Karl-Liebknecht-Straße na terenie rozległego zieleńca pomiędzy Alexanderplatz i rzeką Sprewą, powstałego na miejscu Marienviertel – gęstej zabudowy, zniszczonej podczas II wojny światowej. Świątynia stoi u stóp Berliner Fernsehturm – wysokiej na 368 m wieży telewizyjnej. Jest cennym przykładem gotyku ceglanego we wschodnich Niemczech.

Kościół Pamięci Cesarza Wilhelma, zwany popularnie kościołem Pamięci (Gedächtniskirche) – świątynia ewangelicka położona w Berlinie przy Breitscheidplatz, w pobliżu ulicy Kurfürstendamm w dzielnicy Charlottenburg.

Kościół pw. św. Mateusza w Berlinie – kościół w stylu neoromańskim na południowym skraju dzielnicy Tiergarten w okręgu administracyjnym Mitte w Berlinie. Jest obecnie jedynym zabytkowym budynkiem w Kulturforum. Odrestaurowany w latach 1956–1960 pod kierunkiem architekta Jürgena Emmericha.

Kościół Świętego Mikołaja – gotycki kościół położony w historycznej części Berlina – Cölln, obecnie w dzielnicy Berlin-Mitte, w pobliżu zbiegu ulic Mühlendamm i Spandauer Straße, w Nikolaiviertel – zaułku położonym przy brzegu rzeki Sprewy z gęstą zabudową, zniszczoną podczas II wojny światowej i częściowo odbudowaną. Kościół pod wezwaniem świętego Mikołaja jest cennym przykład gotyku ceglanego we wschodnich Niemczech. Obecnie wchodzi w skład Fundacji Berlińskiego Muzeum Miejskiego i pełni funkcję sali koncertowej.

Kronprinzenpalais – klasycystyczny pałac, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. Powstał w latach 1663–1669 jako rezydencja dworskiego urzędnika, później służył jako miejsce zamieszkania członków rodziny Hohenzollernów, spośród których kilku było królami Prus i cesarzami niemieckimi. W tym czasie pałac poddano dwóm przebudowom. Po upadku monarchii i utworzeniu Republiki Weimarskiej w budynku została ulokowana galeria sztuki nowoczesnej o nazwie Galerie der Lebenden, mieszcząca dzieła artystów ówcześnie żyjących. Galeria ta miała bogate zbiory i była najchętniej odwiedzaną tego typu placówką w Berlinie. Gdy do władzy doszli naziści, prace zgromadzone w galerii zostały zarekwirowane w ramach walki ze sztuką zdegenerowaną, zaś sama placówka przestała istnieć. W czasie II wojny światowej Kronprinzenpalais został zniszczony, natomiast w 1961 roku ruiny budynku rozebrano. W latach 1968–1969 pałac został odbudowany z przeznaczeniem na pensjonat i dom kultury dla pracowników magistratu Berlina Wschodniego. Od czasu zjednoczenia Niemiec gmach jest wykorzystywany do organizowania wystaw i różnych wydarzeń kulturalnych.

Lustgarten – plac, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, na Wyspie Muzeów. Od strony zachodniej przylega do brzegu kanału Kupfergraben, po jego północnej stronie leży Stare Muzeum, po wschodniej katedra berlińska, zaś po południowej jedna z fasad odbudowywanego zamku berlińskiego. Na miejscu placu pierwotnie znajdował się ogród przyzamkowy, w późniejszych latach obszar ten był poddawany różnym przekształceniom i przeobrażeniom. Swoją obecną formę Lustgarten uzyskał w latach 1997–1999.

Marx-Engels-Forum – park usytuowany w dzielnicy Mitte, w centrum Berlina. Powstał w 1986 roku na polecenie władz Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Nazwany na cześć twórców Manifestu komunistycznego Karola Marksa oraz Fryderyka Engelsa.

Monbijoubrücke – most łukowy w Berlinie, łączący północny kraniec Wyspy Muzeów z obydwoma brzegami Sprewy. Most jest zamknięty dla ruchu kołowego i tworzy wejście do Muzeum im. Bodego.

Mossehaus – budynek w Berlinie przy ul. Schützenstrasse w dzielnicy Mitte zaprojektowany przez Ericha Mendelsohna. Oddany do użytku w 1923 r.

Nowa Synagoga w Berlinie – synagoga znajdująca się w Berlinie, stolicy Niemiec w dzielnicy Spandauer Vorstadt, przy Oranienburger Straße. Jest główną synagogą berlińskiej gminy żydowskiej.

Nowy Odwach – klasycystyczny budynek, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. Zbudowany w latach 1816-1818 gmach od 1993 roku pełni funkcję pomnikową, związaną z upamiętnieniem ofiar wojny i tyranii, stanowiąc przy tym Centralne Miejsce Pamięci Republiki Federalnej Niemiec. Budynek, będący pierwszym dziełem Karla Friedricha Schinkla zrealizowanym na terenie Berlina jest uważany za jeden z najważniejszych obiektów niemieckiego klasycyzmu.

Berliński ogród zoologiczny – jeden z największych ogrodów zoologicznych w Niemczech oraz jeden z największą liczbą gatunków zwierząt na świecie. Położony jest w dzielnicy Berlina Tiergarten, niedaleko stacji S-Bahn i dworca kolejowego Zoologischer Garten w centrum miasta.

Pałac Charlottenburg, także zamek Charlottenburg, niem. Schloss Charlottenburg – zespół pałacowo-parkowy w Berlinie-Charlottenburgu, jeden z najpiękniejszych zespołów architektonicznych Berlina. Nazwę nadał król Fryderyk I Pruski w 1705 na cześć zmarłej żony Zofii Charlotty Hanowerskiej; pierwotną nazwą był Lietzenburg.

Pałac Monbijou – rokokowy pałac w centrum Berlina, który znajdował się na terenie dzisiejszego Parku Monbijou na północnym brzegu rzeki Sprewy rzeki naprzeciwko Muzeum Bodego.

Pałac na Pawiej Wyspie – dawna rezydencja letnia królów pruskich na Pawiej Wyspie na Haweli w południowo-zachodnim Berlinie. Zbudowana pod koniec XVIII w. przez Fryderyka Wilhelma II.

Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie – rezydencje, ogrody i parki w Poczdamie i Berlinie, wpisane w latach 90. XX w. na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zajmują ponad 500 ha pomiędzy Sanssouci w Poczdamie a Pawią Wyspą w Berlinie. Obejmują 150 budowli wzniesionych na zlecenie władców Prus i Brandenburgii pomiędzy 1730 a 1916 r.

Pałacyk myśliwski Glienicke – pałacyk w berlińskiej dzielnicy Wannsee, niedaleko pałacu Glienicke oraz zamku Babelsberg. Wzniesiony na zlecenie elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma I w 1682, często przebudowywany, swój obecny neorenesansowy wygląd otrzymał w 1889 r.

Prinzessinnenpalais – barokowy pałac, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. Zbudowany w latach 1733–1737 z inicjatywy Samuela von Coccejiego budynek w połowie XVIII wieku stał się własnością margrabiego Fryderyka Henryka, zaś od końca tego stulecia należał do królewskiej rodziny Hohenzollernów. W czasie II wojny światowej pałac uległ zniszczeniu. Po przeprowadzonej w latach 1962–1964 odbudowie mieściła się w nim popularna wśród berlińczyków i turystów kawiarnia Operncafé. Obecnie budynek jest siedzibą prowadzonego przez Deutsche Bank centrum kulturalnego PalaisPopulaire.

Ratusz w Schönebergu – ratusz w berlińskim okręgu administracyjnym Tempelhof-Schöneberg w dzielnicy Schöneberg. W latach 1949-1993 był siedzibą Izby Deputowanych Berlina, a do 1991 roku siedzibą burmistrza Berlina.

Schloßbrücke – most drogowy, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, nad kanałem Spreekanal, będącym zachodnim ramieniem Sprewy. Położona na trasie dwóch dróg krajowych: B2 i B5 przeprawa łączy ulicę Unter den Linden na obszarze Friedrichswerder z Lustgarten na Wyspie Muzeów.

Shell-Haus – budynek położony w Berlinie nad brzegiem Landwehrkanal, liczący pięć do dziesięciu kondygnacji. Budynek, wpisany do rejestru zabytków, został wzniesiony w latach 1930-1932 przy ówczesnej Königin-Augusta-Straße według projektu architekta Emila Fahrenkampa na zlecenie hamburskiej firmy Rhenania-Ossag Mineralölwerke AG przekształconej w roku 1947 w Deutsche Shell AG, będącej niemieckim oddziałem holenderskiej firmy Royal Dutch Shell.

Siegessäule – niemiecka kolumna znajdująca się w parku Großer Tiergarten w Berlinie, zaprojektowana przez Heinricha Stracka po 1864 roku w celu upamiętnienia zwycięstwa Prus nad Danią w wojnie duńskiej z 1864, odsłonięta 2 października 1873, upamiętniająca także zwycięstwa w wojnie z Austrią (1866) i w wojnie z Francją (1870-1871). Na szczycie kolumny wzniesiono brązową figurę Nike (Wiktorii) o wysokości 8,3 metra i wadze 35 ton, zaprojektowaną przez Friedricha Drakego. Łączna wysokość kolumny wraz ze statuą wynosi 66,89 m. Wewnątrz kolumny znajdują się schody prowadzące na położoną na wysokości 50,66 m platformę widokową.

Staatsoper Unter den Linden – najstarszy teatr operowy w Berlinie położony przy Unter den Linden – głównej historycznej ulicy miasta.

Olympiastadion – stadion sportowy (piłkarsko–lekkoatletyczny) zlokalizowany w berlińskiej dzielnicy Charlottenburg, na którym rozgrywane są mecze Pucharu Niemiec oraz Bundesligi.

Więzienie Spandau – więzienie w berlińskiej dzielnicy Spandau wybudowane w 1876, wyburzone w 1987 roku.

Wyspa Muzeów w Berlinie – północna część Spreeinsel, wyspy leżącej na rzece Sprewie w centrum Berlina, gdzie znajduje się jeden z najważniejszych kompleksów muzealnych świata, obejmujący: Muzeum im. Bodego, Muzeum Pergamońskie, Nowe Muzeum, Starą Galerię Narodową oraz Stare Muzeum. W zbiorach Wyspy Muzeów znajdują się głównie eksponaty archeologiczne oraz dzieła sztuki z XIX w.

Zamek Bellevue – kompleks pałacowy w północnej części parku Großer Tiergarten w centrum Berlina. Zamek został wzniesiony w 1786 przez pruskiego księcia Augusta Ferdynanda, młodszego brata króla Fryderyka II Wielkiego, na podstawie planów Philippa Daniela Boumanna.

Zeughaus – barokowy budynek, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. Jest najstarszym zachowanym obiektem przy tej alei, ponadto jest uważany za najbardziej znaczący przykład barokowej architektury w Berlinie. Zbudowany w latach 1695-1730 budynek był największym arsenałem na terenie Brandenburgii-Prus. Później pełnił funkcje muzealno-wystawiennicze, głównie związane z tematyką militarno-historyczną. Od 2006 roku w gmachu mieści się stała ekspozycja Niemieckiego Muzeum Historycznego.