48 Kultura Stanów Zjednoczonych

„America the Beautiful” – amerykańska pieśń patriotyczna.

American dream – dosł. amerykańskie marzenie (sen) – narodowy etos Stanów Zjednoczonych wyrażający ideały demokracji, równości i wolności, na których budowano USA, amerykański sposób życia, amerykańskie społeczeństwo i kulturę.

American Film Institute – niezależna amerykańska organizacja non-profit, założona 5 czerwca 1967 przez prezydenta Lyndona B. Johnsona, mająca zajmować się promocją amerykańskiego filmu. Od 1971 American Film Institute organizuje w Los Angeles festiwale AFI Fest. W latach 1998–2008 tworzył Top Listy.

Amerykanizacja – charakterystyczny dla drugiej połowy XX wieku i XXI wieku, ogólnoświatowy proces transferu kulturowego, którego obiektem są instytucje, normy, wartości, zwyczaje, zachowania, techniki, symbole czy obrazy, które są kojarzone ze Stanami Zjednoczonymi. Wpływ kultury amerykańskiej na inne kultury łączony jest z mocarstwową pozycją Stanów Zjednoczonych i najczęściej traktowany jest jako zjawisko negatywne.

Amerykańskie Towarzystwo Filozoficzne – towarzystwo naukowe założone w 1743 roku i mające siedzibę w Filadelfii. Zajmuje się promowaniem wiedzy poprzez badania naukowe, konferencje, publikacje, gromadzenie zbiorów i wymianę informacji. Towarzystwo uważane jest za pierwszą organizację, jaka powstała w Stanach Zjednoczonych. W ciągu 200 lat istnienia odegrało ważną rolę w amerykańskim życiu kulturalnym i intelektualnym. Poprzez granty badawcze, wydawanie czasopism, Muzeum, obszerną bibliotekę i regularne spotkania towarzystwo wpływa na rozwój nauk humanistycznych i ścisłych. Philosophical Hall, który obecnie pełni rolę muzeum, w 1965 roku został uznany za National Historic Landmark.

Avon Old Farms to męska szkoła w miejscowości Avon w stanie Connecticut, założona przez Theodate'a Pope'a Riddle'a, słynnego architekta, ocalonego z RMS Lusitanii. Została otwarta w roku 1927 i przemieniona podczas II wojny światowej na szpital polowy dla żołnierzy. Obecnie, jej dyrektorem jest Kenneth H. LaRocque, absolwent Phillips Exeter Academy i Harvard University.

Blackface – styl teatralnego makijażu zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX wieku, odwołujący się do stereotypowych wyobrażeń obecnych w społeczeństwie amerykańskim dotyczących osób o czarnym kolorze skóry. Biali ludzie o twarzach mocno pomalowanych utwierdzali pewne stereotypy, przywołując w czasie przedstawień zachowania kojarzone z karykaturą zachowań ludzi czarnoskórych. Tego rodzaju spektakle straciły swą popularność w połowie XX wieku w USA, odbywają się one jednak wciąż w innych częściach świata.

Bractwa studenckie, siostrzeństwa studenckie – organizacje społeczne dla studentów oraz absolwentów uczelni. Stanowią odpowiednik podobnych organizacji działających w Europie i działają przede wszystkim na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. Pod wpływem organizacji masońskich organizacje te mają formalne rytuały inicjacyjne, oficjalną symbolikę oraz strukturę opartą na lokalnych lożach czy kapitułach.

Paul Bunyan – legendarny drwal, będący znaczącą postacią w amerykańskim folklorze. Najczęściej przedstawiany jako olbrzym, ubrany w kraciastą koszulę flanelową i toporne buty, trzymający siekierę z podwójnym ostrzem. Niejednokrotnie również ukazywany z towarzyszącym niebieskim wołem o imieniu Babe.

Cinco de Mayo – dobrowolnie obchodzone święto upamiętniające nieoczekiwane zwycięstwo wojsk meksykańskich nad wojskami francuskimi 5 maja 1862 roku w bitwie pod Pueblą. Obchodzone jest głównie w stanie Puebla oraz szeroko w Stanach Zjednoczonych. Mimo umiarkowanego znaczenia w samym Meksyku, święto Cinco de Mayo ma w USA charakter kulturowo-edukacyjny. Wbrew obiegowej opinii, święto to nie jest jednocześnie Dniem Niepodległości Meksyku – dzień ten przypada na 16 września i upamiętnia uniezależnienie się kraju od Hiszpanii w 1810 roku.

Columbia – poetyckie określenie Ameryki i żeńska personifikacja Stanów Zjednoczonych. Stanowiło ono inspirację dla nazywania tym imieniem wielu osób, miejsc, obiektów, instytucji i przedsiębiorstw na półkuli zachodniej i nie tylko.

Czarny piątek – piątek po Dniu Dziękczynienia, początek sezonu zakupów przed Bożym Narodzeniem w Stanach Zjednoczonych. Od początku XXI wieku zwyczaj ten jest propagowany, z powodów komercyjnych, w coraz większej liczbie innych krajów.

Czaszka i Kości – tajne stowarzyszenie działające na Uniwersytecie Yale’a, elitarna organizacja pseudowolnomularska założona w 1832 przez Williama Huntingtona Russella.

Demolition derby − rodzaj sportu motorowego, który najczęściej odbywa się na jarmarkach. Chociaż zasady różnią się w zależności od wydarzenia, typowe demolition derby składają się z pięciu lub więcej kierowców rywalizujących ze sobą po przez celowe zderzenie własnych pojazdów z pojazdami przeciwników. Ostatni kierowca, którego pojazd jest nadal sprawny, zwycięża zawody. Sport ten najbardziej popularny jest w Stanach Zjednoczonych gdzie powstał, zaś w Europie wyścigi te występują pod nazwą banger racing. W 1963 zawody te pojawiły się w Australii.

Dixie to potoczne określenie południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych.

Dogde City – miasto w stanie Kansas, w Stanach Zjednoczonych, słynne z domniemanych pojedynków rewolwerowców Dzikiego Zachodu, jak i z tego, że służyło i służy jako główny terminal kolejowy spędu czy przewozu bydła. Powoduje to niesamowite, wręcz porażające nieprzystosowanych przyjezdnych natężenie swędu w okolicznym powietrzu. Nie jest to jednak – jak się powszechnie sądzi – zapach metanu, ponieważ metan jest gazem bezwonnym.

Dos Equis Pavilion – amfiteatr znajdujący się w Fair Park w Dallas.

Dziecko Nowy Rok – amerykańska personifikacja początku nowego roku, często spotykana w różnych sylwestrowych zwyczajach, zwłaszcza na okolicznościowych kartkach i ilustracjach w sklepowych witrynach.

Fala – szkocki terier, ulubiony pies prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, który przeszedł także do historii politycznej USA. Otrzymał imię Murray the Outlaw of Falahill, skrócone później do Fala.

Filozofia amerykańska – filozofia w Stanach Zjednoczonych rozwijała się od XVII wieku, obecnie najszerzej obecne są w niej tradycje analityczne, do nurtów filozoficznych szczególnie typowych dla niej należą także pragmatyzm i transcendentalizm. Początki filozofii amerykańskiej to głównie radykalna myśl protestancka, filozofia XVIII-wieczna przynosi natomiast żywy rozwój myśli społeczno-politycznej, wiążący się z recepcją oświecenia brytyjskiego i wydarzeniami politycznymi. W wieku XIX powstaje transcendentalizm jako specyficznie amerykańska forma romantyzmu, pod koniec XIX wieku pragmatyzm, również specyficznie amerykański nurt filozoficzny, akcentujący rolę praktyki dla problematyki filozoficznej. W XX wieku dociera do Ameryki filozofia analityczna, odgrywająca w niej do dziś największą rolę; w mniejszej mierze także różne kierunki filozoficzne Europy kontynentalnej, niekiedy łączące się z tradycjami lokalnymi. Do amerykańskiej tradycji analitycznej przynależy wielu spośród najwybitniejszych filozofów i logików współczesnych. W XX wieku nadal bardzo żywo obecna jest myśl społeczno-polityczna, łącząca się czy to z tradycjami analitycznymi i pragmatycznymi, czy to także z innymi ruchami filozoficznymi.

Firestorm Books & Coffee – amerykańska księgarnia oraz kawiarnia prowadzona i zarządzana przez pracowników będąca autonomicznym centrum społecznym. Zlokalizowana jest w Asheville w Północnej Karolinie.

The Great Pittsburgh Pierogi Race N'at, popularnie zwany Great Pierogi Race – wyścig maskotek podczas meczów baseballowych drużyny Pittsburgh Pirates w którym bierze udział sześciu zawodników w gigantycznych kostiumach w kształcie pierogów: Potato Pete, Jalapeño Hannah, Cheese Chester, Sauerkraut Saul, Oliver Onion i Bacon Burt. Sponsorem organizowanych od 1999 roku wyścigów, jest założona w 1952 roku przez Teda Twardzika firma Mrs. T's Pierogies.

Iron Rail Book Collective – kolektyw prowadzący bibliotekę i księgarnię anarchistyczną w Nowym Orleanie w Luizjanie. Głównym celem infoshopu była wypożyczalnia książek na takie tematy jak anarchizm i socjalizm, beletrystyka, ogrodnictwo i filozofia. The Iron Rail sprzedawała również płyty, ziny, lokalne płyty CD i trochę różności. W ramach imprez organizowanych w Iron Rail odbywały się warsztaty i prezentacje sztuki. W lokalu znajdowała się również biblioteka Above Ground Zine Library z wyborem tysięcy zinów, niektórych bardzo rzadkich.

Klątwa Bambino – przesąd, który często przytaczany był jako powód niepowodzeń baseballowego zespołu Boston Red Sox, który nie zdobył mistrzostwa ligi MLB przez 86 lat, od 1918 do 2004 roku.

Klondike Gold Rush National Historical Park - narodowy park historyczny o powierzchni 53,38 km², zlokalizowany na Alasce i w stanie Waszyngton, USA, na terenie miast: Skagway i Seattle.

Kokopelli (Kokopele) – stare bóstwo falliczne związane z bóstwami płodności, u Indian Pueblo żyjących na terenie Arizony i Nowego Meksyku, jeden z kaczynów Hopi.

Krokiet − gra sportowa uprawiana głównie w Anglii i Stanach Zjednoczonych.

Kwanzaa – tygodniowe święto obchodzone w Stanach Zjednoczonych oraz w świecie zachodnim przez diasporę afrykańską, upamiętniające afrykańskie dziedzictwo w kulturze amerykańskiej. Pomysłodawcą i popularyzatorem święta jest Maulana Karenga, a pierwszy raz obchodzono je na przełomie lat 1966–1967.

Left Bank Books Collective – księgarnia anarchistyczna, założona w 1973 w Seattle, w stanie Waszyngton. Znajduje się przy Pike Street 92, na rogu Pike Place Market. Lonely Planet opisuje lokal, jako taki który "eksponuje ziny w języku hiszpańskim, rewolucyjne broszury, eseje Chomsky'ego i nieodłączną podejrzliwość wobec władzy”.

National Film Registry – lista filmów budujących dziedzictwo kulturalne Stanów Zjednoczonych, wybranych przez National Film Preservation Board do przechowywania w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych. National Film Preservation Board powstało w 1988 roku, na mocy ustawy National Film Preservation Act, którą zatwierdzano następnymi ustawami z 1992, 1996, 2005 i 2008 roku. W myśl ustawy z 1996 roku utworzono także organizację typu non-profit National Film Preservation Foundation, która jest stowarzyszona z National Film Preservation Board, ale uzyskuje fundusze z prywatnego sektora.

National Grandparents Day, pol. Narodowy Dzień Dziadków – świeckie święto obchodzone w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Wielkiej Brytanii, anglosaski odpowiednik Dnia Babci i Dziadka. W przeciwieństwie do odrębnych dni w Polsce jest wspólnym świętem.

National Scenic Byway – drogi wyróżnione przez Departament Transportu Stanów Zjednoczonych ze względu na walory archeologiczne, kulturowe, historyczne, przyrodnicze, rekreacyjne lub krajobrazowe. Zadaniem programu, utworzonego przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1991 roku, jest objęcie ochroną mniej uczęszczanych dróg spełniających odpowiednie kryteria, a także promowanie turystyki i rozwoju gospodarczego.

Nigger – rzeczownik w języku angielskim. Słowo funkcjonowało pierwotnie jako neutralne określenie przedstawicieli czarnej rasy. Było w powszechnym użyciu, także wśród zwolenników równouprawnienia rasowego, posługiwał się nim np. przeciwnik rasizmu i zwolennik integracji rasowej, gubernator Luizjany Earl Long. Od połowy XX wieku często używane pogardliwie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, sugerowało, że osoba w ten sposób nazwana jest bardzo prosta. Sens wyrazu jest współcześnie pejoratywny i wyraża pogardę dla Murzynów.

Wyżyna Ozark, także kulturowo-geograficznie Góry Ozark czy Kraina Ozark – kraina naturalna w środkowej części USA, otoczona przez rzeki: Missouri, Arkansas i Missisipi, na terenie stanów Arkansas, Kansas, Missouri i Oklahoma.

Piknik – forma wypoczynku, polegająca na spożywaniu posiłku na świeżym powietrzu, na wcześniej rozłożonym kocu.

Plastikowy flaming – popularna w Stanach Zjednoczonych ozdoba przydomowego trawnika lub ogrodu przedstawiająca flaminga wykonanego z tworzyw sztucznych, na długich patykowatych metalowych prętach.

Seria obrazów Puszki z zupą firmy Campbell, nazywana czasami 32 puszkami z zupą firmy Campbell, to dzieło namalowane przez Andy’ego Warhola w 1962 roku. Składają się na nie trzydzieści dwa płótna, każde o wymiarach 51 × 41 cm, które przedstawiają puszkę z zupą firmy Campbell we wszystkich dostępnych w tamtych czasach smakach. Pojedyncze obrazy stworzono techniką serigrafii. Seria Puszki zupy firmy Campbell nawiązuje do tematów związanych z kulturą masową. Pomogła ona pop-artowi stać się najpopularniejszym nurtem artystycznym w Stanach Zjednoczonych.

Red Emma's Bookstore Coffeehouse – skrajnie lewicowa księgarnia, restauracja, kawiarnia oraz infoshop znajdujący się w Baltimore w stanie Maryland w Stanach Zjednoczonych i prowadzony przez kolektyw pracowniczy. Nazwany na cześć anarchistki Emmy Goldman, Red Emma's zaczął działać w listopadzie 2004 i sprzedaje kawę z fair trade, wegetariańską i wegańską żywność oraz książki. Przestrzeń ta zapewnia również bezpłatny dostęp komputerowy do społeczności Baltimore, bezprzewodowy internet i pokazy filmów, polityczne zajęcia dydaktyczne i wydarzenia społeczne.

Redneck – historyczne, slangowe określenie o zabarwieniu pejoratywnym, określające biednych, białych farmerów na południu Stanów Zjednoczonych. Od lat 70. XX wieku oznacza w USA niewykształconą osobę o poglądach rasistowskich, bigoteryjną i sprzeciwiającą się modernizacji. Nazwa dosłownie oznaczająca czerwony kark nawiązuje do osobistego wykonywania fizycznych prac polowych w odróżnieniu od bogatych farmerów posługujących się niewolnikami, a później pracownikami najemnymi i maszynami. Pojęciami o podobnym znaczeniu są „cracker”, „hillbilly” czy „white trash”. W środowisku amerykańskiego południa jest obecnie uznawane za symbol tożsamości i zatraciło tam swój pejoratywny wydźwięk.

Rewolwerowiec – polskie tłumaczenie angielskiego pojęcia z Dzikiego Zachodu: gunfighter, gunslinger czy shootist, oznaczającego groźnego człowieka z bronią palną. Angielskie słowo nie zawęża jego znaczenia do władania rewolwerem w sensie stricte krótkiej broni palnej z bębnem obrotowym. Znaczenie w wersji angielskiej odnosi się także do groźnego użytkownika broni palnej długiej, np. powtarzalnych karabinów Winchester.

Rózia Nitowaczka – amerykańska ikona kultury, fikcyjna postać z napisanej w 1942 piosenki Redda Evansa i Johna Jacoba Loeba „Rosie the Riveter”. Symbolizowała kobiety pracujące w amerykańskich fabrykach w czasie II wojny światowej.

„Rudolf, czerwononosy renifer” – bohater znanej w krajach Zachodu opowieści świątecznej, wielokrotnie adaptowanej, między innymi jako piosenka, film telewizyjny oraz pełnometrażowy film kinowy.

Saloon – termin używany dla określenia pomieszczenia, gdzie sprzedawany jest w USA alkohol z przeznaczeniem do spożycia na miejscu.

San Diego Comic-Con, Comic-Con International: San Diego – jeden z największych i najważniejszych konwentów miłośników komiksów, filmu i fantastyki na świecie, odbywający się rokrocznie w lipcu w kalifornijskim San Diego.

Sausage Race – wyścig maskotek podczas meczów baseballowych drużyny Milwaukee Brewers w którym bierze udział pięciu zawodników w gigantycznych kostiumach w kształcie kiełbas: Brett Wurst - niemiecka bratwurst, Stosh Jonjak - polska kiełbasa, Guido - włoska kiełbasa, Frankie Furter - hot dog, Cinco - meksykańska chorizo.

Teorie spiskowe o lądowaniu Apollo na Księżycu – teorie spiskowe, które powstawały sukcesywnie od czasu wypraw programu Apollo (1969–1972). Ich wyznawcy uważają, że amerykańscy astronauci wcale nie wylądowali na Księżycu, a agencja kosmiczna NASA sfingowała zdjęcia, filmy, próbki skał księżycowych i inne dowody tego wydarzenia. Prawie wszystkie argumenty przedstawiane przez zwolenników teorii spiskowych zostały obalone.

We Can Do It! – amerykański plakat propagandowy stworzony w 1942 roku przez J. Howarda Millera.

Yankee Doodle – piosenka pochodzenia brytyjskiego popularna w USA w czasie amerykańskiej wojny o niepodległość, uważana za pieśń narodową. Dziś pieśń ta jest hymnem stanu Connecticut.