30 Polskie utwory dramatyczne

Achilleis. Sceny dramatyczne – oparty na motywach Iliady dramat Stanisława Wyspiańskiego, powstały w 1903 roku, po raz pierwszy wystawiony na scenie w roku 1925.

Akropolis – dramat w 4 aktach, utwór Stanisława Wyspiańskiego, powstały w latach 1903-04, wydany w Krakowie w 1904. Wystawiony w 1926 w Krakowie w reż. Józefa Sosnowskiego, w Teatrze Miejskim im. Juliusza Słowackiego.

Antygona w Nowym Jorku – sztuka teatralna Janusza Głowackiego, tragifarsa, polski dramat współczesny w dwóch aktach, szesnastu scenach. Po raz pierwszy sztuka ta została opublikowana w miesięczniku „Dialog” w roku 1992. Zarówno tytułem, jak i treścią nawiązuje do antycznej tragedii Sofoklesa – Antygony.

Balladyna – dramat romantyczny w pięciu aktach, napisany przez Juliusza Słowackiego w Genewie w 1834 roku, a wydany w Paryżu w roku 1839.

Barbara Radziwiłłówna – tragedia Alojzego Felińskiego napisana w latach 1809-1811, po raz pierwszy wystawiona w 1817 w Teatrze Narodowym, opublikowana w 1820.

Brancz – sztuka teatralna autorstwa Juliusza Machulskiego, napisana na zamówienie Teatru Powszechnego w Łodzi w ramach realizowanego przez tę instytucję projektu Polskie Centrum Komedii.

Burmistrz poznański – polska sztuka teatralna (komedia) autorstwa Jana Baudouina.

Bzik tropikalny – spektakl Grzegorza Jarzyny z 1997 roku. Datę premiery Bzika tropikalnego do dziś uważa się za cezurę w najnowszych dziejach polskiego teatru. Spektakl okrzyknięto wydarzeniem, jednym z najgłośniejszych debiutów teatralnych i najciekawszą inscenizacją Witkacego w Polsce od wielu sezonów. Grzegorz Jarzyna wyreżyserował Bzika pod pseudonimem Grzegorz Horst D’Albertis.

Chłopiec z łabędziem – polski dramat, jednoaktówka autorstwa Ingmara Villqista, napisana dla Teatru Śląskiego, gdzie miała miejsce premiera 8 maja 2015 roku w reżyserii autora. Premiera radiowa odbyła się w 2015 roku, w reżyserii autora. Autor obronił pracę doktorską pt. "Chłopiec z łabędziem" - jednoaktówka w teatralnej przestrzeni scenicznej i dźwiękowej. Pomiędzy akceptacją, a nie zgodą na świat nakazany w 2018 roku, w której przedstawił proces tworzenia oraz realizacji scenicznej i radiowej tytułowej sztuki.

Dziady – cykl dramatów romantycznych Adama Mickiewicza publikowany w latach 1823–1860. Składają się na niego trzy luźno powiązane części oraz część pierwsza, wydana pośmiertnie, mająca charakter nieukończony:Dziady część II – dramat z 1823 roku Dziady część IV – dramat z 1823 roku Dziady część III – dramat z 1832 roku Dziady część I – dramat ogłoszony pośmiertnie w 1860 roku (nieukończony)

Dziady część III – utwór dramatyczny Adama Mickiewicza należący do cyklu dramatów Dziady. Utwór powstawał w roku 1832 w Dreźnie. Opublikowany został po raz pierwszy w 1832 roku jako IV tom Poezji, oraz rok później w edycji osobnej.

Henryk VI na łowach – dramat mieszczański Wojciecha Bogusławskiego pisany prozą, wystawiony po raz pierwszy nazajutrz po rocznicy elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, 8 września 1792 roku. Sztuka nawiązuje do popularnego w literaturze motywu interwencji dobrego króla w sprawy krzywdzonych poddanych. Schemat fabularny Bogusławski zaczerpnął z jednoaktówki Roberta Dodsleya pt. The King and the Miller of Mansfield (1737). Henryk VI na łowach jest znacznie dłuższy od oryginału – składa się z trzech aktów, adaptator zmienił również wiele wątków i dostosował sztukę do możliwości technicznych ówczesnego teatru. Bogusławski, tworząc swoją sztukę zrezygnował z klasycystycznych schematów inscenizacyjnych, wprowadzając akcję w nowe miejsca, np. w góry lub nad rzekę. Utwór zawiera akcenty antytargowickie i antymagnackie.

Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim – wielkanocne misterium wydane w Krakowie około roku 1580–1582, podpisane nazwiskiem Mikołaja z Wilkowiecka. Wśród badaczy dominuje pogląd, że był on jedynie redaktorem, który z większego tekstu pasyjno–rezurekcyjnego wyodrębnił sceny od złożenia Chrystusa do grobu po spotkanie z Tomaszem w wieczerniku, uzgadniając fragmenty z zapisem biblijnym oraz dodając komentarze inscenizacyjne. Tekst był powszechnie znany aż do końca XVIII wieku, często wystawiano go, nazywając Dialogiem częstochowskim i zapominając o XVI–wiecznym autorze. W 1631 roku został przerobiony przez Jana Karola Dachnowskiego i jako Historia o Zmartwychwstaniu Pańskim funkcjonował aż do drugiej połowy XIX wieku, wystawiany we wsiach w okolicach Tarnowa. W roku 1961 Kazimierz Dejmek powrócił do dawnego tekstu i wystawiał Historyję... na scenie.

Irydion – dramat romantyczny Zygmunta Krasińskiego napisany w 1835 w Wiedniu, a wydany anonimowo w pierwszych dniach kwietnia 1836 w Paryżu. Obok Nie-Boskiej komedii najwybitniejszy dramat Krasińskiego, zaliczany do kanonu najwyższych i najciekawszych osiągnięć polskiej dramaturgii na równi z tragediami Słowackiego i Dziadami Adama Mickiewicza.

Judasz z Kariothu – tragedia młodopolskiego dramaturga Karola Huberta Rostworowskiego z 1913 roku.

Karpaccy górale – dramat romantyczny Józefa Korzeniowskiego, po raz pierwszy wydany w 1843 roku w Wilnie nakładem Józefa Zawadzkiego.

Klątwa – dramat Stanisława Wyspiańskiego. Ukazał się drukiem w 15 – 16 numerze „Życia” z 15 sierpnia 1899 r..

Kupiec, to jest Kstałt a podobieństwo Sądu Bożego ostatecznego – dramat religijny Mikołaja Reja wydany w anonimowo Królewcu w 1549.

Lilla Weneda. Tragedia w pięciu aktach – utwór historiozoficzny napisany przez Juliusza Słowackiego w roku 1839, a wydany w 1840 w Paryżu. Tragedia pisana częściowo wierszem białym, częściowo rymowanym. Została wystawiona 23 czerwca 1863 w teatrze Skarbkowskim we Lwowie. Po raz pierwszy utwór był wydany wraz z listem do Zygmunta Krasińskiego, wierszem List do Aleksandra H. (Hołyńskiego) i Grobem Agamemnona. Stanowił inspirację malarską dla m.in. Jacka Malczewskiego i Ferdynanda Ruszczyca. Miał też wpływ na twórczość Antoniego Langego (Wenedzi), Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, a także wielu innych pisarzy, młodopolskich i nie tylko.

Maria Stuart. Drama historyczne w 5 aktach – dramat napisany przez Juliusza Słowackiego w Warszawie we wrześniu i październiku 1830 roku. Jego pierwodruk ukazał się w drugim tomie Poezji wydanych w 1832 roku w Paryżu. Po raz pierwszy wystawiony był we Lwowie w 1862 roku. Uważany za najdojrzalszy utwór wczesnej, jeszcze warszawskiej, twórczości poety. Dzieło jest próbą ukazania własnego wyobrażenia osoby Marii I Stuart, opierającego się na lekturze książek historycznych. Dotyczy wydarzeń przełomu lat 1566-1567, kiedy to Maria Stuart, po śmierci prywatnego sekretarza Rizzia, pomaga swojemu kochankowi zgładzić swego męża Darnleya. Po tym wydarzeniu oboje byli zmuszeni uciec ze Szkocji. Żądza władzy jest najsilniejszym motywem kierującym osobami dramatu.

Matka – dramat autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza napisany w 1924 r.

„Mazepa. Tragedia w pięciu aktach" – dramat napisany przez Juliusza Słowackiego w Paryżu, w drugiej połowie roku 1839. Został wydany w 1840 również w Paryżu. Wystawiony w Budapeszcie w 1847.

Moralność pani Dulskiej – dramat Gabrieli Zapolskiej, którego prapremiera odbyła się w 1906 r. w Krakowie, a wydany został w Warszawie w 1907 r. Jedno z najważniejszych dzieł autorki.

Odprawa posłów greckich – renesansowa tragedia autorstwa Jana Kochanowskiego, wystawiona po raz pierwszy 12 stycznia 1578 w Jazdowie pod Warszawą. Przedstawienie, które miało na celu uświetnienie uroczystości weselnych podkanclerzego koronnego Jana Zamoyskiego oraz Krystyny Radziwiłłówny, odbyło się w obecności polskiej pary królewskiej Stefana Batorego i Anny Jagiellonki. Utwór wydano drukiem w Warszawie w tym samym roku.

Róża – dramat niesceniczny Stefana Żeromskiego, wydany pod pseudonimem Józef Katerla przez Spółkę Nakładową Książka w Krakowie w roku 1909. Żeromski w tym utworze starał się zająć stanowisko wobec sprzecznych poglądów na sens i celowość rewolucji 1905 roku oraz kreśli własną wizję rozwiązania problemów społecznych i politycznych w Polsce na początku XX wieku. Można przyjąć, że jego poglądy własne są tożsame z działalnością Romualda Traugutta, Józefa Montwiłł-Mireckiego, Józefa Toczyskiego, Stefana Okrzei, których wymienia jako bohaterów narodowych.

Szewcy. Naukowa sztuka ze „śpiewkami” w trzech aktach – dramat polityczny określany jako modernistyczny i groteskowy napisany przez Stanisława Ignacego Witkiewicza w latach 1927–1934; wydany w Krakowie w 1948 nakładem „Czytelnik”. „Szewcy” uznawani są za jeden z najważniejszych i najlepszych dramatów Witkacego; są także ostatnim dramatem pisarza.

Teatrzyk Zielona Gęś – miniatury dramatyczne Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, w których obecny jest groteskowy dowcip oraz absurdalne poczucie humoru. Utwory wchodzące w skład później zebranego tomiku stylizowane były na scenariusze scenek rodzajowych i bazowały na pojęciu gagu.

Warszawianka – dramat Stanisława Wyspiańskiego

Wesele – dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, wystawiony po raz pierwszy w Teatrze Miejskim w Krakowie 16 marca 1901 roku w reżyserii Adolfa Walewskiego. Dramat ten uważany jest za jedno z najważniejszych dzieł epoki Młodej Polski; przyniósł on autorowi wielką popularność.

Wyzwolenie – dramat w trzech aktach Stanisława Wyspiańskiego. Akcja utworu od początku do końca rozgrywa się na scenie teatru krakowskiego, a więc przedstawia teatr w teatrze.