31 Grupy i gromady galaktyk

Gromada galaktyk – skupisko od kilkudziesięciu do kilku tysięcy galaktyk tworzących układ związany grawitacyjnie. Mniejsze ugrupowania nazywane są grupami. Galaktyki w gromadzie galaktyk poruszają się po skomplikowanych torach wokół środka masy gromady, zazwyczaj znajdującego się w pobliżu największych galaktyk w gromadzie. Prędkości galaktyk w małych grupach galaktyk są rzędu 200 km/s, ale rosną do prędkości rzędu 800 km/s w dużych gromadach galaktyk.

Katalog gromad Abella – katalog astronomiczny zawierający bogatsze gromady galaktyk zestawiony przez amerykańskiego astronoma George’a Abella.

Gromada galaktyk 1E0657-558 – gromada galaktyk położona w gwiazdozbiorze Kila. Jej przesunięcie ku czerwieni wynosi z = 0,296, co odpowiada odległości od Ziemi wynoszącej ok. 3,5 miliarda lat świetlnych. Gromada powstała w wyniku kolizji dwóch gromad galaktyk, zderzających się ze sobą z prędkością 4700 km/s.

Abell 315 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Wieloryba w odległości około 2 miliardów lat świetlnych od Ziemi.

Abell 370 – gromada galaktyk położona w gwiazdozbiorze Wieloryba, odległa o około 6 miliardów lat świetlnych od Ziemi, zawiera kilkaset różnego typu galaktyk. Gromada została skatalogowana przez George’a Abella; jest najbardziej oddaloną od Ziemi gromadą umieszczoną w jego katalogu.

Abell 383 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Erydanu w odległości 2,3 miliarda lat świetlnych.

Abell 520 – gromada galaktyk znajdująca się w gwiazdozbiorze Oriona w odległości około 2,4 miliarda lat świetlnych. Gromada ta powstała w wyniku gwałtownego zderzenia i połączenia się ze sobą masywnych gromad galaktyk.

Abell 1185 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy w odległości około 400 milionów lat świetlnych od Ziemi. Gromada ta rozciąga się na przestrzeni miliona lat świetlnych. Należy ona do Supergromady w Lwie.

Abell 1656 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Warkocza Bereniki w odległości około 320 milionów lat świetlnych od Ziemi.

Abell 1689 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Panny w odległości około 2,2 miliarda lat świetlnych od Ziemi. Jest to jedna z najmasywniejszych znanych gromad galaktyk.

Abell 1795 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Wolarza. Gromada ta jest silnym źródłem promieniowania rentgenowskiego.

Abell 1835 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Panny. W 2004 roku obserwacje tej gromady działającej jako soczewka grawitacyjna i 25-krotnie wzmacniającej obraz umożliwiły odkrycie jednej z najbardziej oddalonych galaktyk znanej jako Abell 1835 IR1916.

Abell 2125 – gromada galaktyk znajdująca się na granicy gwiazdozbiorów Małej Niedźwiedzicy i Smoka, w odległości 3 miliardów lat świetlnych od Ziemi.

Abell 2142 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Korony Północnej.

Abell 2218 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Smoka w odległości około 2,1 miliardów lat świetlnych od Ziemi.

Abell 2667 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Rzeźbiarza w odległości około 3,2 miliarda lat świetlnych od Ziemi.

Abell 2744 – gromada galaktyk znajdująca się w gwiazdozbiorze Rzeźbiarza. Gromada ta powstała na skutek zderzenia czterech gromad galaktyk, które trwało przez 350 milionów lat.

Abell 3376 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Gołębia w odległości 614 milionów lat świetlnych od Ziemi.

Abell 3627 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Węgielnicy. Gromada Abell 3627 łączy Supergromadę w Pawiu-Indianinie z Supergromadą w Centaurze tworząc ścianę galaktyk.

Abell 3827 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Indianina w odległości około 1,4 miliarda lat świetlnych od Ziemi.

Abell S0740 – gromada galaktyk znajdująca się w konstelacji Centaura w odległości około 450 milionów lat świetlnych. Dominującym członkiem tej gromady jest galaktyka eliptyczna ESO 325-G004.

Abell S1077 – gromada galaktyk w konstelacji Ryby Południowej, w której skład wchodzi około 220 galaktyk.

ACT-CL J0102-4915 – odległa gromada galaktyk leżąca w gwiazdozbiorze Feniksa.

Cl 0024+17 – gromada galaktyk w gwiazdozbiorze Ryb. W 2007 odkryto w niej strukturę o kształcie pierścienia uformowaną z ciemnej materii.

COSMOS-AzTEC3 – gromada galaktyk położona w gwiazdozbiorze Sekstantu, odległa o około 12,6 miliarda lat świetlnych od Ziemi. W chwili odkrycia był to najbardziej odległy znany obiekt tego typu. Odkrycia dokonano w 2011 dzięki współpracy naukowców korzystających z teleskopów kosmicznych Spitzer, Chandra, Hubble oraz pracujących w Keck Observatory i Mauna Kea Observatory.

Gromada Hydra A – gromada galaktyk znajdująca się w gwiazdozbiorze Hydry w odległości 840 milionów lat świetlnych. Gromada ta zawiera świecącą w zakresie promieniowania rentgenowskiego chmurę gorącego gazu, o temperaturze 40 milionów stopni Celsjusza, przenikającą pole galaktyk. Zakładano, że ta chmura w trakcie ochładzania dostaje się do centrum gromady powodując formowanie nowych gwiazd i galaktyk. Jednak zaobserwowane zjawiska wskazują, że pole magnetyczne galaktyk uniemożliwia swobodny przepływ gazu. Rozkład gazu przypomina pętle i długie włókna, co najprawdopodobniej uniemożliwia powstawanie nowych galaktyk i gwiazd w tej gromadzie.

Gromada w Centaurze – gromada galaktyk znajdująca się w gwiazdozbiorze Centaura w odległości 140 milionów lat świetlnych.

MACS J0025.4-1222 – zderzenie gromad galaktyk, zarejestrowane przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a i Teleskop kosmiczny Chandra.

MACS J0647+7015 – gromada galaktyk o przesunięciu ku czerwieni z = 0,592. Znajduje się pomiędzy Wielkim i Małym Wozem w gwiazdozbiorze Żyrafy. Stanowi ona część 12 ekstremalnych gromad galaktyk o wartości z > 0,5, odkrytych przez MAssive Cluster Survey (MACS). Temperatura obiektu wynosi 13,3 ± 1,80 keV.

Ściana Rzeźbiarza – włókno złożone z gromad i supergromad galaktyk. Znajduje się w odległości ok. 400 mln lat świetlnych i ciągnie na przestrzeni blisko miliarda lat świetlnych. Na Ścianę Rzeźbiarza składają się głównie dwie supergromady galaktyk: Supergromada w Feniksie oraz Supergromada w Rzeźbiarzu. Pomiędzy Supergromadą Lokalną a Supergromadą w Feniksie znajduje się Pustka w Rzeźbiarzu, która jest jedną z największych pustek w pobliskim Wszechświecie.

Wielki Atraktor – olbrzymie skupisko gromad galaktyk, rozciągające się od gwiazdozbioru Centaura i Hydry do gwiazdozbioru Pawia, z centrum w gwiazdozbiorze Węgielnicy, w dużej mierze przesłonięte przez mgławice leżące w płaszczyźnie dysku naszej Galaktyki.