WCykl skalny – zamknięty cykl przemian skał skorupy ziemskiej; skały starych płyt oceanicznych są np. przetapiane w strefach subdukcji, skały kontynentów ulegają wietrzeniu pod wpływem czynników zewnętrznych, tworząc osady przekształcające się w skały osadowe, a następnie w metamorficzne; nowe skały magmowe powstają np. strefach ryftów lub z lawy czynnych wulkanów w innych strefach. Uważa się, że cykl skalny trwa średnio ok. 50-90 mln lat.
WCykle Milankovicia – periodyczne zmiany parametrów orbity ziemskiej, obejmujące ekscentryczność i nachylenie ekliptyki oraz precesję.
WHipoteza ekspandującej Ziemi – hipoteza geotektoniczna, traktująca o rozwoju Ziemi, alternatywna dla teorii tektoniki płyt. Głównym jej założeniem jest brak kompensacji powstawania nowej skorupy oceanicznej w strefach spreadingu, co powoduje wykładniczo narastający od jury wzrost promienia Ziemi. Współcześnie jest to teoria nieuznawana przez zdecydowaną większość geologów. Uważają oni za poprawną teorię tektoniki płyt.
WIzostazja – stan równowagi pomiędzy różnymi wycinkami skorupy ziemskiej. Bloki stosunkowo sztywnej i lekkiej litosfery „pływają” po plastycznej astenosferze. Na głębokości określanej jako poziom wyrównania izostatycznego ciśnienie hydrostatyczne (petrostatyczne) jest jednakowe, czyli siła z jaką Ziemia przyciąga daną część skorupy jest zrównoważona siłą wyporu Archimedesa. Jest to siła hydrostatyczna. Zaburzenie równowagi w skorupie ziemskiej powoduje izostatyczne ruchy dźwigania bądź zapadania części skorupy ziemskiej, prowadzące do zrównoważenia sił czyli izostazji. Do zaburzenia izostazji może dojść w wyniku lokalnego obciążenia litosfery lub lokalnego odciążenia. Do obciążenia dochodzi w wyniku tworzenia lądolodu, zwiększenia ilości wody w morzach lub jeziorach, sedymentacji oraz ruchów górotwórczych, erozja lodu lub lądu prowadzi zaś do odciążenia bloku litosfery. W przypadku obszaru, pod którym istnieje intensywna konwekcja, na obszar działają też siły hydrodynamiczne, które mogą naruszać izostazję.
WKatastrofizm – hipoteza z dziedziny geologii i biologii historycznej, według której w historii Ziemi okresy spokojnego funkcjonowania ekosystemów i procesów geologicznych rozdzielały gwałtowne przemiany geologiczne, które miały dramatyczny wpływ na biosferę. Po katastrofie życie odradzało się w zmienionej formie. Hipoteza została zaprezentowana w 1812 roku przez Georges’a Cuviera, francuskiego zoologa i paleontologa.
WPangea Proxima – hipotetyczny superkontynent, który może utworzyć się na Ziemi za ok. 250 mln lat na skutek kolizji obu Ameryk z Afryką i Eurazją, po zamknięciu się Oceanu Atlantyckiego.
WPłyta Farallon – dawna oceaniczna płyta tektoniczna zachodniej półkuli Ziemi. Nazwa pochodzi od wysp Farallon na zachód od San Francisco.
WSuperkontynent – wielka masa lądu, w skład której wchodził więcej niż jeden współczesny kontynent. Ponieważ sama definicja kontynentu jest umowna i sporna, podobnie jest z definicją superkontynentu. Zazwyczaj używa się jej w odniesieniu do dawnych okresów geologicznych, kiedy to współczesne kontynenty tworzyły większe całości. Niektóre superkontynenty obejmowały nieomal wszystkie obszary lądowe ówczesnego globu ziemskiego, inne skupiały mniejsze części. Powstawanie superkontynentów w historii Ziemi wynika z ruchów, jakim podlegają płyty litosfery, zgodnie z teorią tektoniki płyt.
WTektonika płyt – dominująca współcześnie teoria tłumacząca wielkoskalowe ruchy ziemskiej litosfery, w szczególności przejawiające się w obserwowanym zjawisku dryfu kontynentalnego, powstawania gór, rozmieszczeniu stref sejsmicznych i inne.
WTeoria Wegenera - pierwsza teoria zakładająca wędrówkę kontynentów, sformułowana w 1929 przez niemieckiego meteorologa i geofizyka Alfreda Wegenera.
WWędrówka kontynentów, epejroforeza – ruch kontynentów powodujący zmianę ich położenia względem siebie nawzajem oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych Ziemi.