TemnospondyleW
Temnospondyle

Temnospondyle – rząd ważnych i bardzo zróżnicowanych płazów żyjących przede wszystkim w karbonie, permie i triasie, choć nieliczne przetrwały aż do kredy. Takson obejmował zarówno małe jak i duże rodzaje. W trakcie swej ewolucji zaadaptowały się do szerokiej gamy różnych środowisk, od wodnych przez ziemnowodne do lądowych, niektóre zamieszkiwały też morza niedaleko wybrzeży. Szczątki znaleziono na wszystkich kontynentach. Specjaliści nie zgadzają się w kwestii, czy niektóre z temnospondyli były przodkami dzisiaj żyjących płazów, czy też cała grupa wymarła, nie pozostawiając żadnych potomków. Kończyny przednie miały 4 palce, tylne – 5 palców.

AchelomaW
Acheloma

Acheloma – rodzaj temnospondyla z rodziny Trematopidae.

AmphibamusW
Amphibamus

Amphibamus – rodzaj niewielkiego płaza należącego do podgromady labiryntodontów i rzędu temnospondyli oraz rodziny Dissorophidae.

AphanerammaW
Aphaneramma

Aphaneramma jest nazwą rodzajową drapieżnego płaza z rzędu temnospondyli, żyjącego w triasie.

ArchegozaurW
Archegozaur

Archegozaur (Archegosaurus) – rodzaj dużego płaza żyjącego w permie, około 299-253 mln lat temu (assel-wucziaping). Jak dotąd odkryto ponad dziewięćdziesiąt szkieletów, z czego większość na terenach dzisiejszych Niemiec. Pierwszego formalnego opisu dokonał Georg August Goldfuss w 1847 roku, tworząc nową rodzinę, archegozaurydy (Archegosauridae).

BroomistegaW
Broomistega

Broomistega – rodzaj płaza z rzędu temnospondyli, żyjącego na początku triasu.

CacopsW
Cacops

Cacops – rodzaj wymarłego płaza żyjącego we wczesnym permie w dzisiejszym Teksasie.

CyklotozaurW
Cyklotozaur

Cyklotozaur (Cyclotosaurus) – duży kopalny płaz z rzędu labiryntodontów z triasu.

DendrerpetonW
Dendrerpeton

Dendrerpeton - rodzaj płaza z rzędu temnospondyli, żyjącego od wczesnego po późny karbon na terenie obecnej Ameryki Północnej oraz być może dzisiejszej Irlandii.

DissorophidaeW
Dissorophidae

Dissorophidae – rodzina wymarłych płazów z rzędu Temnospondyli. Żyły one w późnym pensylwanie i wczesnym permie na lądach dziś znanych jako Europa i Ameryka Północna. Mimo że zalicza się je do płazów, dobrze przystosowały się do środowiska lądowego, wykształcając dobrze rozwinięte kończyny, solidne kręgi, a także rząd płyt na grzbiecie chroniący zwierzę i wzmacniający kręgosłup.

EriopsW
Eriops

Eriops – wymarły wodno-lądowy, mięsożerny płaz należący do podgromady tarczogłowych i rzędu temnospondyli. Występował we wczesnym permie około 295 milionów lat temu. Znaleziony na terenie dzisiejszego Teksasu. Długość ok. 2 m. Był krępym płazem z czterema krótkimi, krzepkimi nogami, krótkim ogonem i szeroką, długą głową. Posiadał liczne ostre zęby przypominające kły. Prawdopodobnie był mięsożercą polującym na ryby, wije, ważki oraz mniejsze gady i płazy. Dane: Czas: 295 mln lat temu Występowanie: Ameryka Północna Długość ciała: 2 m

FayellaW
Fayella

Fayella to wymarły płaz z rodzaju temnospondyli. Żył w permie. Szczątki tego kopalnego płaza znaleziono w stanie Oklahoma w Stanach Zjednoczonych.

GerobatrachusW
Gerobatrachus

Gerobatrachus – rodzaj temnospondyla z rodziny Amphibamidae żyjącego we wczesnym permie na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej. Został opisany w oparciu o niemal kompletny szkielet pochodzący z datowanych na wczesny perm osadów grupy Clear Fork w Teksasie. Nazwa rodzajowa Gerobatrachus pochodzi od greckich słów geros („starsza”) oraz batrachus („żaba”), zaś epitet gatunkowy gatunku typowego, hottoni, honoruje Nicholasa Hottona – paleontologa z Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. Gerobatrachus wykazuje wiele cech typowych zarówno dla płazów bezogonowych, jak i ogoniastych; nie jest jednak pewne, czy dowodzi to, iż jest on taksonem bliskim rozejścia się linii ewolucyjnej Batrachia na Anura i Caudata, czy też podobieństwa te są jedynie przejawem konwergencji.

GerrotoraksW
Gerrotoraks

Gerrotoraks (Gerrothorax) – rodzaj płaza z rzędu temnospondyli, żyjącego pod koniec triasu. Jego skamieniałości odkryto na terenie obecnej Szwecji, Niemiec i Grenlandii. Nazwa Gerrothorax oznacza „wiklinowy tułów”.

GreererpetonW
Greererpeton

Greererpeton – nazwa rodzajowa wczesnokarbońskiego płaza żyjącego w słodkowodnych zbiornikach wodnych. Jego szczątki odnaleziono w Wirginii Zachodniej.

KapitozauridyW
Kapitozauridy

Kapitozauridy (Capitosauridae) – wyróżniana przez część autorów rodzina wymarłych płazów z rzędu temnospondyli.

KapitozauryW
Kapitozaury

Kapitozaury, kapitozauroidy (Capitosauroidea) – nadrodzina żyjących w triasie temnospondyli z grupy stereospondyli. Przedstawiciele grupy cechowali się proporcjonalnie dużą czaszką z długim pyskiem, niewielkimi kończynami, wydłużonym, grzbietowo-brzusznie spłaszczonym tułowiem oraz słabym skostnieniem szkieletu; w zależności od gatunku osiągali od dwóch do pięciu metrów długości. Wyglądem zewnętrznym kapitozaury powierzchownie przypominały temnospondyle z rodziny Metoposauridae, od których różniły się jednak umiejscowieniem oczodołów w czaszce oraz budową wchodzących w skład pasa barkowego obojczyków i międzyobojczyka. Jako charakterystyczną cechę budowy szkieletu kapitozaurów część autorów wskazuje występowanie w tylnej części czaszki głębokiego wcięcia usznego; u niektórych gatunków wcięcie uszne jest w tylnej części zamknięte i ma kształt owalnego otworu, u innych natomiast pozostaje ono otwarte. Ze względu na niepewną przynależność do kapitozaurów niektórych grup, u których przedstawicieli występuje głębokie wcięcie uszne, m.in. rodziny Benthosuchidae, nie jest jednak pewne, czy istotnie cecha ta występuje wyłącznie u kapitozaurów.

KochleozaurW
Kochleozaur

Cochleosaurus jest nazwą żyjącego w późnym karbonie płaza z rzędu temnospondyli. Zamieszkiwał tereny obecnej Europy środkowo-wschodniej. Jego szczątki odkryto na terenie Czech, w pobliżu Nýřan. Był to średniej wielkości drapieżnik, długości 120-160 cm, wiodący lądowo-wodny tryb życia, podobnie jak dzisiejsze krokodyle. Liczne skamieniałości wskazują, że był bardzo rozpowszechnionym na tym terenie mięsożercą.

KoskinonodonW
Koskinonodon

Koskinonodon – rodzaj płaza z rzędu temnospondyli i rodziny Metoposauridae. Żył w późnym triasie na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej. Jego szczątki znaleziono w stanach Wyoming, Arizona i Teksas. W ekosystemie odgrywał rolę podobną, co blisko spokrewniony z nim metopozaur na obszarze współczesnej Europy. Osiągał długość ponad 2 m i żywił się mięsem. Gatunek K. perfectus został opisany w 1922 roku przez E.C. Case'a w oparciu o skamieniałą czaszkę pod nazwą Buettneria. Była to pierwsza opisana naukowo zachowana w dobrym stanie czaszka płaza z rodziny Metoposauridae. Nazwę Buettneria nosił już jednak rodzaj afrykańskich lądowych ślimaków oraz rodzaj owadów z rzędu prostoskrzydłych, więc płaz został w 2007 przemianowany na Koskinonodon. Rozważano również przemianowanie Buettneria na Borborophagus Branson et Mehl, 1929, jednak nie uczyniono tego ze względu na gorzej niż w przypadku Koskinonodon zachowany materiał kopalny holotypu. W 2008 roku Spencer G. Lucas i współpracownicy postulowali przywrócenie rodzajowi temnospondyla nazwy Buettneria, jednak ostatecznie Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej odrzuciła ich wniosek.

KulazuchW
Kulazuch

Kulazuch (Koolasuchus) – rodzaj drapieżnego płaza z podgromady labiryntodontów, rzędu temnospondyli, nazwanego na cześć odkrywcy, Lesleya Koola – Koolasuchus znaczy „krokodyl Koola”. Żył we wczesnej kredzie na terenie obecnej Australii, wchodzącej w owym czasie w skład superkontynentu Gondwany i znajdującej się w pobliżu Bieguna Południowego, co rzutowało na jej klimat. Być może żył też na terenie obecnej Antarktydy, która była bezpośrednio połączona z terenem Australii.

LaidleriaW
Laidleria

Laidleria - wymarły rodzaj opancerzonego temnospondyla pochodzącego z wczesnego triasu z Południowej Afryki.

MastodonzaurW
Mastodonzaur

Mastodonzaur – środkowo-triasowy płaz tarczogłowy. Został tak nazwany, ponieważ początkowo paleontolodzy sądzili, że to krokodyl – ze względu na wielkość oraz obecność kostnych guzków w skórze. Mastodonsaurus osiągał około 6 metrów długości, z czego na samą czaszkę przypadało 1,25 m. Żył w triasie, 235–230 mln lat temu, na terenie obecnej Europy.

MetopozaurW
Metopozaur

Metopozaur (Metoposaurus) - duży wymarły płaz z rzędu labiryntodontów z triasu.

ParacyklotozaurW
Paracyklotozaur

Paracyklotozaur (Paracyclotosaurus) - płaz z rzędu temnospondyli, żyjący w środkowym triasie. Pomimo że zwierzę przystosowane było do życia na suchym lądzie, większość swego życia spędzało zapewne w wodzie. Żywił się prawdopodobnie rybami. Przypuszcza się, że zaczajał się na nie na dnie zbiornika, po czym unosił głowę i otwierając paszczę, zasysał łup. Technika ta stosowana jest obecnie na przykład przez krokodyle.

PeltobatrachusW
Peltobatrachus

Peltobatrachus – rodzaj wymarłego płaza z rzędu Temnospondyli. Żył w późnym permie na terenach obecnej Tanzanii. Osiągał długość 70 cm.

PlagiozaurW
Plagiozaur

Plagiozaur – rodzaj temnospondyla z rodziny Plagiosauridae.

PlatyhystriksW
Platyhystriks

Platyhystriks – rodzaj żyjącego we wczesnym permie płaza, należącego do rzędu temnospondyli. Jego szczątki odkryto na terenie dzisiejszego Teksasu.

PlatyopozaurW
Platyopozaur

Platyopozaur (Platyoposaurus) – rodzaj dużego, ziemnowodnego płaza żyjącego w permie, około 255–250 mln lat temu (wucziaping–czangsing), na terenach obecnej Rosji. Jeden z odkrytych szkieletów zawiera 28–centymetrową czaszkę, na podstawie której długość właściciela oszacowano na około 2,5 metra. Jego nazwa oznacza „jaszczura o płaskiej twarzy”.

PrionozuchW
Prionozuch

Prionosuchus – rodzaj płaza z rzędu temnospondyli, żyjącego w późnym permie na terenie obecnej Brazylii.

RhinesuchidaeW
Rhinesuchidae

Rhinesuchidae – rodzina płazów z grupy temnospondyli. Prawdopodobnie powstała na początku permu na zachodzie Gondwany, a następnie rozprzestrzeniła się na pozostałych obszarach Gondwany, a na początku triasu skolonizowała słodkowodne tereny w Pangei.

RinezuchW
Rinezuch

Rhinesuchus – nazwa rodzajowa płaza z rzędu temnospondyli, żyjącego na przełomie środkowego i późnego permu. Występował na terenie obecnej Afryki południowej, stanowiącej w owym czasie centralny obszar Gondwany. Jego szczątki odkryto między innymi w „strefie tapinocefali” i „strefie cistecefali”.

SaharastegaW
Saharastega

Saharastega – rodzaj płaza z rzędu temnospondyli. Żył pod koniec permu na terenie dzisiejszej Afryki. Jego szczątki odnaleziono w formacji Moradi w północnym Nigrze.

SclerothoraxW
Sclerothorax

Sclerothorax – monogatunkowy rodzaj płaza z rzędu temnospondyli. Jedyny przedstawiciel rodziny Sclerothoracidae.

SideropsW
Siderops

Siderops – rodzaj temnospondyla z rodziny Chigutisauridae.

SklerocefalW
Sklerocefal

Sklerocefal (Sclerocephalus) to gatunek wymarłego płaza, który żył w okresie permskim. Znany nauce jest tylko jeden gatunek Sklerocefala : Sclerocephalus frossardi i jeden synonim tego gatunku : Actinodon frossardi.

StereospondyleW
Stereospondyle

Stereospondyle (Stereospondyli) – podrząd płazów z rzędu temnospondyli, wchodzący w skład większego kladu Stereospondylomorpha. Do stereospondyli należały stosunkowo zaawansowane ewolucyjnie temnospondyle, takie jak przedstawiciele trematozaurów i kapitozaurów. Stereospondyle jako grupa pojawiły się pod koniec permu, zaś wymarły we wczesnej kredzie.

TrematozaurW
Trematozaur

Trematozaur (Trematosaurus) – rodzaj temnospondyla z rodziny Trematosauridae.

TrematozauryW
Trematozaury

Trematozaury (Trematosauria) – grupa temnospondyli, jedna z dwóch głównych grup stereospondyli.

UranocentrodonW
Uranocentrodon

Uranocentrodon – rodzaj płaza z rzędu temnospondyli. Żył około 250 milionów lat temu. Nie jest pewne, czy czas jego występowania przypada na koniec permu (czangsing) czy może na początek triasu (ind). Kilka kompletnych szkieletów tego zwierzęcia odkryto na terenie południowej Afryki w formacji zawierającej również szczątki lystrozaurów. Tereny występowania uranocentrodona stanowiły w owym czasie centralne rejony Pangei.

WetlugazaurW
Wetlugazaur

Wetlugozaur to wymarły płaz z rzędu temnospondyli żyjący w triasie wczesnym. Zamieszkiwał on tereny północnej Rosji.

ZatrachysW
Zatrachys

Zatrachys - wymarły rodzaj temnospondyla pochodzącego z wczesnego permu z Teksasu.

ZygozaurW
Zygozaur

Zygozaur (Zygosaurus) – rodzaj wymarłego płaza, odnaleziony w osadach z środkowego permu w Rosji (Tatarstan).