34 Oliwkowate

Oliwkowate – rodzina roślin z rzędu jasnotowców (Lamiales). Należy do niej około 615 gatunków drzew, krzewów i lian zebranych w 24 rodzaje. Zasięg geograficzny rodziny obejmuje wszystkie kontynenty z wyjątkiem Oceanii oraz obszarów polarnych i znajdujących się pod wpływem klimatu kontynentalnego w północnej Azji i Ameryce Północnej. Do rodziny należy wiele ważnych roślin użytkowych lub ozdobnych. Ze względu na pachnące kwiaty i olejki uprawia się jaśmin, jako krzewy ozdobne sadzi się również krzewy z rodzajów forsycja, ligustr, lilak i fontanezja. Cenionego drewna dostarczają drzewa z rodzaju jesion oraz oliwka. Oliwka europejska należy do najstarszych roślin uprawnych – z jej owoców pozyskuje się olej oliwkowy.

Abeliofylum (Abeliophyllum) – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych (Oleaceae). Jest to rodzaj monotypowy, obejmujący tylko gatunek abeliofylum koreańskie Abeliophyllum distichum Nakai, Bot. Mag. (Tokyo) 33: 153 1919. Występuje on na Półwyspie Koreańskim, jako gatunek skrajnie nieliczny w stanie dzikim. Kwiaty są różnosłupkowe, podobne do kwiatów forsycji, ale białe. Owoce oskrzydlone, podobne do owoców fontanezji. Roślina uprawiana jest jako ozdobna.

Filirea szerokolistna – gatunek wiecznie zielonego drzewa lub krzewu z rodziny oliwkowatych.

Fontanezja – rodzaj roślin należący do rodziny oliwkowatych. Obejmuje dwa taksony, którym w różnych ujęciach nadawana jest ranga podgatunków w ramach jednego gatunku lub oba mają status gatunków. Jeden z nich – fontanezja wąskolistna F. philliraeoides rośnie w Turcji, Syrii i Libanie oraz na jednym stanowisku w południowo-wschodniej Sycylii. Drugi – fontanezja Fortune'a F. fortunei rośnie we wschodnich Chinach, a jako roślina introdukowana – na Półwyspie Koreańskim. Fontanezja z Chin rośnie tam w wąwozach, nad strumieniami i w lasach, a śródziemnomorska w suchych zaroślach na zboczach wzgórz.

Forsycja – rodzaj krzewów należący do rodziny oliwkowatych. Obejmuje 8 gatunków. Pochodzą z Azji, tylko jeden gatunek pochodzi z Europy. Łacińska nazwa rodzajowa upamiętnia szkockiego botanika Williama Forsytha. Gatunkiem typowym jest Forsythia suspensa (Thunb.) Vahl..

Forsycja europejska – gatunek krzewu z rodziny oliwkowatych (Oleaceae). Jedyny dziko rosnący w Europie przedstawiciel swego rodzaju. Na stanowiskach naturalnych jest już bardzo rzadko spotykany w północnej Albanii i Kosowie. Relikt i endemit.

Forsycja pośrednia – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Jest mieszańcem powstałym w wyniku skrzyżowania F. suspensa i F. viridissima. Po raz pierwszy mieszańca tego wyhodowano ok. 1885 w ogrodzie botanicznym w Getyndze. Jest uprawiany jako krzew ozdobny.

Forsycja zwisła – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Chin, nie występuje jednak w stanie dzikim, znana jest jedynie jako uprawiana roślina ozdobna.

Jaśmin – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych. Według niektórych ujęć taksonomicznych należy do niego ok. 200 gatunków pochodzących głównie z Azji i Afryki. Gatunkiem typowym jest Jasminum officinale L..

Jaśmin lekarski, jaśminek lekarski, dzielżamin lekarski – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Azji, z obszarów od Iranu po Chiny.

Jaśmin wielkolistny, jaśminek wielkolistny, dzielżamin wielkolistny – gatunek krzewu z rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Indii, Bangladeszu i Birmy, jest uprawiany w wielu krajach świata.

Jesion – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych (Oleaceae), który obejmuje ok. 60 gatunków drzew i krzewów pochodzących z obszarów umiarkowanego klimatu półkuli północnej.

Jesion aksamitny – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych. Występuje na południowym zachodzie Stanów Zjednoczonych i w północnym Meksyku.

Jesion amerykański – gatunek drzewa z rodziny oliwkowatych, występującego we wschodniej części Ameryki Północnej w lasach od Nowej Szkocji i Minnesoty na północy po Florydę i Teksas na południu. Jest także uprawiany.

Jesion mannowy – gatunek drzewa z rodziny oliwkowatych. Występuje naturalnie na terenie Europy Południowej i Środkowej oraz w Azji Zachodniej. Jest uprawiany w wielu krajach, również w Polsce.

Jesion pensylwański, czasami nazywany j. omszonym – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej. W Polsce jest sadzony, czasami dziczeje i samorzutnie rozsiewa się w lasach położonych wzdłuż dróg, gdzie został nasadzony. Po rodzimym jesionie wyniosłym jest drugim co do częstości występowania gatunkiem jesionu w Polsce. Do Europy został sprowadzony w 1783 r., w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie rósł już podobno w 1808 r.

Jesion syryjski – według The Plant List jest to podgatunek jesionu wąskolistnego. Naturalny obszar zasięgu to basen Morza Śródziemnego.

Jesion wyniosły – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych. Występuje naturalnie na większości obszaru Europy i w Azji Zachodniej. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.

Ligustr – rodzaj roślin należący do rodziny oliwkowatych (Oleaceae). Liczy ok. 50 gatunków pochodzących z południowo-wschodniej Azji, północno-zachodniej Afryki, Europy i Ameryki Północnej. Rozprzestrzeniły się również w Australii, gdzie często są uciążliwymi chwastami. W Europie zadomowiony jest jedynie ligustr pospolity. Gatunkiem typowym jest Ligustrum vulgare L..

Ligustr lśniący – gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny oliwkowatych, przez część badaczy uważany za szczególną odmianę ligustra japońskiego.

Ligustr pospolity – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Występuje w Europie, w zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce, poza tym zawleczony i zdziczały na innych kontynentach. W Polsce gatunek rodzimy przynajmniej w południowej części kraju, poza tym jest powszechnie uprawiany i dziczejący. Znajduje zastosowanie jako roślina ozdobna, głównie do formowania żywopłotów. Doskonale znosi strzyżenie, jest bardzo odporny na susze i zanieczyszczenia powietrza, ma niewielkie wymagania glebowe. W przeszłości gatunek był wykorzystywany także jako roślina lecznicza i barwierska, w koszykarstwie i plecionkarstwie. Jest trujący dla ludzi i wielu zwierząt.

Lilak – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych. Rodzaj liczy ok. 30 gatunków występujących we wschodniej Azji, głównie w Chinach, oraz w południowo-wschodniej Europie. Gatunkiem typowym jest Syringa vulgaris L.. Potocznie lilaki nazywane są "bzami", jednak jest to określenie błędne, gdyż nazwa ta odnosi się do roślin z rodzaju Sambucus.

Lilak chiński, bez chiński – gatunek krzewu z rodziny oliwkowatych. Jest mieszańcem powstałym z dwóch gatunków lilaka perskiego S. persica i lilaka pospolitego S. vulgaris. Występuje tylko w uprawie, przy czym odkryty miał zostać w Rouen w 1777. Nazwa naukowa i zwyczajowa jest wynikiem błędnego a rozpowszechnionego przekonania, że pochodzi z Chin.

Lilak Josiki, bez Josiki, lilak węgierski, bez węgierski – gatunek krzewu z rodziny oliwkowatych. W stanie dzikim występuje na Węgrzech, w Karpatach Wschodnich, na Bałkanach.

Lilak pospolity – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Pochodzi z rejonów Półwyspu Bałkańskiego. Jest powszechnie uprawiany w wielu krajach świata. Stał się szerzej znany w Europie w XVI wieku, kiedy został sprowadzony z Imperium Osmańskiego. W Polsce jest pospolicie uprawiany, dość często dziczeje.

Nyctanthes arbor-tristis – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych.

Oliwka – rodzaj drzew należący do rodziny oliwkowatych. Zalicza się do niego 33–35 gatunków zimozielonych drzew i krzewów. Rośliny te rosną w strefie międzyzwrotnikowej i w ciepłym klimacie umiarkowanym południowej Europy, Afryki, południowej Azji i w Australii. Największe znaczenie użytkowe ma oliwka europejska, z której owoców pozyskuje się oliwę. Gatunek ten i kilka innych z rodzaju dostarcza cenionego, bardzo twardego drewna.

Oliwka europejska Olea europaea L. – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych.

Picconia – rodzaj roślin należący do rodziny oliwkowatych. Obejmuje dwa gatunki. P. excelsa rośnie na Maderze i Wyspach Kanaryjskich, a P. azorica na Azorach. Oba wchodzą w skład makaronezyjskich lasów wawrzynolistnych, których stanowią znaczący składnik.

Posępnik, smutne drzewo, nieuśmiał, nocnik – rodzaj drzew należący do rodziny oliwkowatych. Obejmuje dwa gatunki rosnące w południowej Azji na obszarze od Indii po Jawę. Jeden z gatunków – Nyctanthes arbor-tristis – ma różnorodne zastosowania i w Indiach uznawany jest za święte drzewo, od czasów starożytnych roślina ta jest uprawiana i w różnych miejscach spotykana jako zdziczała. Uprawiana jest głównie dla swych pachnących kwiatów. Otwierają się one w ciągu nocy i przed świtem opadają na ziemię. Stanowią źródło olejków aromatycznych i pomarańczowego barwnika, stanowią też tani zamiennik szafranu. Liście używane są do polerowania drewna jak papier ścierny. N. arbor-tristis jest też ważną rośliną leczniczą w Ajurwedzie, o wszechstronnych zastosowaniach leczniczych. Potwierdzono obecność szeregu substancji czynnych w różnych organach rośliny.

Śniegowiec (Chionanthus) – rodzaj roślin należący do rodziny oliwkowatych. Pochodzą z obszarów Ameryki o umiarkowanym klimacie oraz z Chin. We florze Polski brak przedstawicieli tego rodzaju, niektóre gatunki są (rzadko) uprawiane jako rośliny ozdobne. Gatunkiem typowym jest Chionanthus virginicus L..

Śniegowiec wirginijski – gatunek rośliny należący do rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej. W Polsce jest czasami uprawiany jako roślina ozdobna. Polska nazwa pochodzi od tego, że w czasie kwitnienia jego delikatne kwiaty przypominają wyglądem płatki śniegu.

Wończa, osmantus (Osmanthus) – rodzaj krzewów i małych drzew należący do rodziny oliwkowatych. Zalicza się do niego około 30–36 gatunków. Występują one w południowo-wschodniej Azji oraz w Ameryce Północnej. Wszystkie gatunki mają wonne kwiaty, a wończa pachnąca jest rośliną przyprawową.

Wończa pachnąca – gatunek krzewów i małych drzew należący do rodziny oliwkowatych. Występuje on w południowo-wschodniej Azji od Himalajów przez południowe Chiny, Kambodżę i Tajlandię po Tajwan i południową Japonię. Jest rośliną przyprawową. W Chinach kwiat jest symbolem miast Hangzhou, Suzhou i Guilin, w Japonii zaś drzewo wończy pachnącej jest symbolem miast Kitanagoya i Yoshitomi.