WLegwanowate, legwany (Iguanidae) – rodzina jaszczurek z infrarzędu Iguania w rzędzie łuskonośnych (Squamata), obejmuje ok. 35 gatunków, w tym 11 krytycznie zagrożonych wyginięciem.
WBrachylophus – rodzaj jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WCachryx – rodzaj jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WConolophus – rodzaj gada z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WConolophus marthae – gatunek dużej jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae), endemicznie występującej na wyspie Isabela w archipelagu Galapagos. Jego przedstawicieli po raz pierwszy zaobserwowano w 1986 roku, jednak jako nowy gatunek został opisany dopiero w 2009 roku. Jest odmienny morfologicznie, genetycznie i behawioralnie od pozostałych gatunków z rodzaju Conolophus i stanowi przykład jednej z najstarszych dywergencji na Galapagos.
WConolophus pallidus – gatunek dużej jaszczurki z rodziny legwanowatych, nazywany legwanem lądowym z Santa Fe. Występuje tylko na wyspie Santa Fe w archipelagu Galapagos. Na innych 6 wyspach występuje blisko z nim spokrewniony i bardzo podobny legwan galapagoski.
WCtenosaura – rodzaj jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WCtenosaura palearis – gatunek endemicznej jaszczurki z rodziny legwanów, występujący w dolinie rzeki Motagua, w południowej Gwatemali. IUCN klasyfikuje ten gatunek jako zagrożony wyginięciem. Liczebność populacji szacuje się na maksymalnie 2,5 tysiąca dorosłych osobników.
WCyclura – rodzaj jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WCyclura carinata – krytycznie zagrożony wyginięciem gatunek jaszczurki z rodziny legwanowatych.
WCyclura collei – gatunek jaszczurki z rodziny legwanowatych.
WCyclura lewisi – zagrożony wyginięciem gatunek jaszczurki z rodzaju Cyclura, należącego do rodziny legwanowatych. Najrzadszy gatunek endemiczny na wyspie Wielki Kajman.
WCyclura pinguis – krytycznie zagrożony wyginięciem gatunek dużej roślinożernej jaszczurki z rodziny legwanowatych. Występuje na wyspie Anegada. Umaszczenie zmienia się zależnie od wieku i płci osobnika. W przeszłości zasięg występowania tego zwierzęcia był dużo większy, a liczebność nadal spada, co jest skutkiem działalności człowieka. Podejmowane są próby ratowania gatunku, w których uczestniczą głównie ogrody zoologiczne.
WCyclura rileyi – gatunek gadów z rodziny legwanowatych obejmujący trzy podgatunki występujące na Bahamach:C. r. cristata Schmidt, 1920 C. r. nuchalis Barbour & Noble, 1916 C. r. rileyi Stejneger, 1903
WCyclura rileyi cristata – jeden z trzech podgatunków Cyclura rileyi, gada z rodziny legwanowatych, występujący endemicznie na wyspie White Cay w dystrykcie Exuma na Bahamach. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zaliczyła podgatunek C. r. cristata do zwierząt krytycznie zagrożonych wymarciem i umieściła go w Czerwonej księdze gatunków zagrożonychw kategorii CR.
WCzarnogwan środkowoamerykański, legwan czarny – gatunek jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WDipsosaurus – rodzaj zauropsyda z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WIguana − rodzaj jaszczurek z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
WLegwan fidżyjski – gatunek gada z rodziny legwanowatych (Iguanidae) występujący na wyspach fidżyjskich i tongijskich.
WLegwan galapagoski, legwan z Galapagos, legwan lądowy, konolof – gatunek dużej jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae). Oprócz gatunku Conolophus subcristatus występującego na 6 wyspach archipelagu Galapagos wyróżnia się dwa inne gatunki z rodzaju Conolophus – Conolophus pallidus, występujący tylko na wyspie Santa Fe oraz Conolophus marthae, endemiczny dla wyspy Isabela. Analizy morfologiczne i genetyczne sugerują, że niektóre populacje legwana galapagoskiego mogą zasługiwać na status odrębnych gatunków.OpisMasywnie zbudowany, ciemno-żółto ubarwiony, na karku ma niewielki grzebień skórny. Sprawia wrażenie ociężałego. RozmiaryDługość ciała do ok. 125 cmMasa ciała samców do 13 kg BiotopŻyje na terenach suchych w głębi lądu z dala od wybrzeży morskich. PokarmWyłącznie rośliny rosnące nisko nad ziemią także kaktusy, które zjada wraz z kolcami, również opadłe owoce. Soczyste rośliny dostarczają im wilgoci, której potrzebują podczas suchych okresów. ZachowanieAby uniknąć gorącego, równikowego słońca południa szukają cienia pod kaktusami lub skałami. Wieczorem śpią w jamach wykopanych w gruncie, aby jak najdłużej utrzymać ciepło ciała. Legwany lądowe żyją w symbiozie z ziębami Darwina – podnoszą się na nogach i pozwalają małym ptakom usuwać kleszcze z ich ciał. RozmnażanieDojrzałość osiągają pomiędzy 8 a 15 rokiem życia. Samce obierają sobie terytorium, którego zaciekle bronią przed innymi samcami. Na swoim terytorium mają kilka samic. Samice wędrują do odpowiednich miejsc, by złożyć od 2 do 25 jaj w jamie wykopanej w piaszczystej glebie. Samica przez krótki czas broni jamy przed innymi samicami chcącymi złożyć jaja w tym samym miejscu. Młode legwany wylęgają się 3-4 miesiące później i dopiero po tygodniu wychodzą z gniazd. Jeśli przeżywają pierwsze, trudne lata życia z powodu braku pokarmu lub drapieżników mogą żyć dłużej niż 50 lat. WystępowanieGatunek endemiczny zasiedlający tylko wyspy Galapagos.
WLegwan kubański – gatunek gada z rodziny legwanów.WystępowanieNa Kubie i na 4 tys. wysp wokół Kuby.BarwaOd czarnego przez czerwony do oliwkowozielonego. Młode osobniki mają zwykle zielony lub ciemno brązowy kolor.PożywieniePodobnie jak inne gatunki z rodzaju Cyclura, legwan kubański jest roślinożerny. 95% pokarmu stanowią liście, kwiaty i owoce 30 różnych gatunków roślin, takich jak dziki tymianek, kolczasta gruszka, oliwki i różne trawy.
WLegwan morski – gatunek gada z rodziny legwanów. Jest jedyną żyjącą jaszczurką żywiącą się w morzu.OpisOd głowy do ogona przez środek grzbietu biegnie ciągły, ząbkowany, skórny grzebień o rogowych kolcach. Całe ciało jest ciemne, szaroczarne, z jasnopopielatymi lub ceglastoczerwonymi plamami układającymi się w poprzeczne pręgi.Krótki, stępiony nos jest przystosowany do jedzenia alg rosnących na podwodnych skałach. Spłaszczony ogon znakomicie ułatwia pływanie. Nogi zakończone są ostrymi pazurami. Nadmiar soli z wody morskiej usuwany jest z krwi gada przez specjalne gruczoły połączone z nozdrzami tak, że co jakiś czas wydmuchują obłoki pary z nozdrzy, przez co kojarzyć się mogą z legendarnymi smokami ziejącymi ogniem. RozmiaryDługość ciała około 130 cm, z czego na ogon przypada około 80 cm.Masa ciała do 12 kg BiotopNadmorskie skały wulkaniczne nad podmorskimi łąkami alg. PokarmMorskie wodorosty zwłaszcza morszczyny, choć zdarza im się zjeść skorupiaka lub owada. ZachowanieNa lądzie ospałe, towarzysko spędzają czas na wygrzewaniu się w słońcu. w skupiskach do 4500 osobników przez milę, tak gęsto, że trudno jest znaleźć między nimi wolny kawałek lądu, by postawić stopę. Co jakiś czas skaczą ze skał do wody, gdzie doskonale pływają i nurkują do dna, aby zrywać pyskiem i od razu połykać rosnące tam rośliny. Gdy się najedzą wypływają na brzeg, aby znowu wygrzewać się w słońcu po kąpieli w chłodnawej wodzie. Te łagodne zwierzęta są bezbronne wobec rekinów i innych dużych ryb. RozmnażanieW porze godowej samce bronią swoich terytoriów na lądzie, gdzie kopulują z samicami. Samice składają jaja do wykopanych jam. Wylęgłe młode są czarne i z czasem, w miarę dojrzewania, nabierają kolory dorosłych osobników. WystępowanieGatunek endemiczny zasiedlający tylko wyspy Galapagos.
WLegwan nosorogi – gatunek jaszczurki z rodziny legwanów (Iguanidae), spotkany pierwotnie na karaibskiej wyspie Haiti, na której leżą państwa Dominikana i Haiti. Zwierzęta te różnią się rozmiarami, osiągając od około 60 do 140 cm, a także kolorem skóry. Spotyka się osobniki od stalowych po ciemnozielone, a nawet brązowe. Gad ten ma na czaszce przypominający róg wyrostek, czemu zawdzięcza swą polską, jak i angielską nazwę. Gatunek jest narażony na wyginięcie.
WLegwan ostroogonowy – jaszczurka z rodziny legwanowatych.
WLegwan szlachetny – gatunek legwana. Łaciński epitet gatunkowy oznacza "najpowabniejsza, najdelikatniejsza".
WLegwan wityjski – gatunek występującego na wyspach Fidżi gada z rodziny legwanowatych, krytycznie zagrożonego wyginięciem. Gatunek prawdopodobnie ewoluował od iguany odizolowanej od populacji w Ameryce Południowej 13 milionów lat temu.
WLegwan zielony – gatunek dużej, nadrzewnej, roślinożernej jaszczurki pochodzącej z Ameryki Środkowej i Południowej. Ma szeroki zasięg występowania od południowej Brazylii i Paragwaju do Meksyku i Wysp Karaibskich, w USA zdziczałe populacje notuje się na południu Florydy, Hawajach i w dolinie Rio Grande w Teksasie.
WPustyniogwan, legwan brązowy, legwan pustynny – gatunek jednej z najpospolitszych jaszczurek na pustyniach: Sonora i Mojave w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych i w północno-zachodnim Meksyku. Występuje także na kilku wyspach Zatoki Kalifornijskiej.
WSauromalus – rodzaj jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).