ArdipitekW
Ardipitek

Ardipitek (Ardipithecus) – rodzaj wymarłych ssaków naczelnych z rodziny człowiekowatych, wyodrębniony z australopiteków na podstawie bardzo fragmentarycznych szczątków. Szczątki pierwszego osobnika tego rodzaju odnaleziono w roku 1992 w Aramis w Etiopii. Ardipiteki zamieszkiwały Afrykę około 5,8–4,4 mln lat temu, zatem przed australopitekami, za których prawdopodobnych przodków są obecnie uważane. Pod wieloma względami przypominały małpy człekokształtne. Uważa się, że były istotami dwunożnymi.

Ardipithecus kadabbaW
Ardipithecus kadabba

Ardipithecus kadabba – wymarły ssak naczelny z rodziny człowiekowatych. Jego szczątki, liczące co najmniej 5,8–5,2 mln lat, znaleziono w dolinie Auasz w Etiopii w latach 1997–2001. Początkowo znaleziono sześć zębów, które uznano za należące do podgatunku Ardipithecus ramidus. Dalsze prace doprowadziły do odkrycia kolejnych szczątków, na podstawie których w 2004 stwierdzono że takson A. kadabba stanowi odrębny gatunek.

Ardipithecus ramidusW
Ardipithecus ramidus

Ardipithecus ramidus – gatunek wymarłego ssaka naczelnego z rodziny człowiekowatych (Hominidae) żyjącego w pliocenie na terenach Afryki. Najbardziej kompletne skamieniałości A. ramidus pochodzą z 2019 roku, z okolic wioski Aramis w Etiopii i liczą około 4,4 mln lat; znalezisko zostało przez jej odkrywców nazwane Ardi.

AustralopithecineW
Australopithecine

Australopithecine – takson obejmujący wszystkie gatunki powiązane z rodzajami australopitek i Paranthropus, w tym przede wszystkim Kenyanthropus platyops, ardipiteki i Praeanthropus. Obecnie wszystkie te spokrewnione ze sobą gatunki są często klasyfikowane jako podplemię plemienia Hominini zwane Australopithecina. Australopithecine to wymarli bliscy krewni człowieka, którzy – wraz z rodzajem Homo – składają się na ludzki klad. Członkowie ludzkiego kladu, w tym Hominini po oddzieleniu się od szympansów, są obecnie nazywani podplemieniem Hominina.

GorylW
Goryl

Goryl (Gorilla) – rodzaj ssaka naczelnego z podrodziny Homininae w rodzinie człowiekowatych (Hominidae). Preferuje naziemny tryb życia, jest zwierzęciem roślinożernym, zamieszkuje lasy tropikalne w Afryce. Dzielone są na dwa gatunki i według nadal trwającej debaty (2007) do czterech lub pięciu podgatunków.

Goryl górskiW
Goryl górski

Goryl górski – podgatunek goryla wschodniego, ssaka z rodziny człowiekowatych. Jest największą małpą człekokształtną – dorosły samiec może ważyć od 150-200 kg. Od goryli nizinnych różni się dłuższymi i ciemniejszymi włosami.

Goryl nizinnyW
Goryl nizinny

Goryl nizinny – podgatunek goryla zachodniego ssaka naczelnego z rodziny człowiekowatych, najliczniejszy z goryli. Liczebność jego populacji była szacowana na ok. 100 tys, jednak po odnalezieniu na północy Konga kolejnych 125 tys. liczba ta wzrosła do 175-225 tys. Dla odróżnienia od innego, również nizinnego, podgatunku Gorilla beringei graueri określany jest jako zachodni goryl nizinny. W marcu 2012 roku ogłoszono w Nature zsekwencjonowanie genomu tego podgatunku.

Goryl wschodniW
Goryl wschodni

Goryl wschodni – gatunek ssaka z rodziny człowiekowatych. Jest największą małpą człekokształtną - dorosły samiec może ważyć od 170-220 kg. Od goryli zachodnich różni się dłuższymi i ciemniejszymi włosami.

Goryl zachodniW
Goryl zachodni

Goryl zachodni – gatunek ssaka z rodziny człowiekowatych (Hominidae).

GraecopithecusW
Graecopithecus

Graecopithecus – żyjący ok. 7,175–7,24 mln lat temu wymarły gatunek ssaka naczelnego należący do podrodziny Homininae.

HomininaW
Hominina

Hominina – podplemię ssaków naczelnych z rodziny człowiekowatych (Hominidae).

HomininaeW
Homininae

Homininae — podrodzina ssaków naczelnych z rodziny człowiekowatych (Hominidae).

HomininiW
Hominini

Hominini – plemię ssaków z rodziny człowiekowatych (Hominidae) należące do podrodziny Homininae, obejmujące rodzaje Homo i Pan oraz ich wymarłych przodków.

Nakalipithecus nakayamaiW
Nakalipithecus nakayamai

Nakalipithecus nakayamai – gatunek wymarłej małpy człekokształtnej żyjącej w miocenie, ok. 10 mln lat temu na terenie obecnej Kenii, opisany na podstawie odkrytej przez zespół kenijskich i japońskich naukowców w 2005 kości szczęki i jedenastu zębów. Badacze uważają, że Nakalipithecus nakayamai może być wspólnym przodkiem goryli, szympansów i ludzi.

OrrorinW
Orrorin

Praeanthropus tugenensis – wymarły gatunek ssaka człekokształtnego, jeden z najstarszych znanych przedstawicieli linii rozwojowej hominidów. Pierwszego odkrycia dokonał zespół Martina Pickforda i Brigitte Senut w 2000 r. w Kenii, w późnomioceńskich pokładach formacji Lukeino. Z powodu roku odkrycia został nazwany przez prasę „człowiekiem milenijnym”.

Paranthropus aethiopicusW
Paranthropus aethiopicus

Paranthropus aethiopicus – przedstawiciel rodzaju Paranthropus. Wiek znalezionych szczątków szacowany jest na ok. 2,5 mln lat.

Paranthropus boiseiW
Paranthropus boisei

Paranthropus boisei – gatunek wymarłego hominida, przedstawiciel australopiteków masywnych, który zamieszkiwał Afrykę ok. 2,3–1,2 mln lat temu. Miał silne i duże szczęki wyposażone w szerokie zęby służące do rozcierania roślinnego pokarmu. Równie masywnie zbudowana była jego czaszka, która m.in. posiadała wydatny grzebień kostny na wierzchu.

Paranthropus robustusW
Paranthropus robustus

Paranthropus robustus – przedstawiciel australopiteków masywnych.

ParantropW
Parantrop

Parantrop – masywne australopiteki sklasyfikowane jako odrębny rodzaj człowiekowatych. Prawdopodobnie stanowiły boczną gałąź, nie prowadzącą do linii Homo. Pomimo że miały większą twarz, szczęki i zęby, ich mózg i ciało były tylko nieznacznie większe od pozostałych australopiteków. Były przystosowane do spożywania twardej żywności roślinnej.

Penghu 1W
Penghu 1

Penghu 1 – skamieniały fragment żuchwy należący do jednego z wymarłych gatunków homininów, który żył w plejstocenie na terenie obecnego Tajwanu.

Pierolapithecus catalaunicusW
Pierolapithecus catalaunicus

Pierolapithecus catalaunicus - gatunek wymarłej małpy człekokształtnej, żyjące ok. 13 mln lat temu w miocenie, odkryty w miejscowości Els Hostalets de Pierola w Katalonii, w Hiszpanii. Gatunek uważany jest za blisko spokrewniony z ostatnim wspólnym przodkiem goryli, szympansów i ludzi. Odkrycia dokonano w 2002 roku, gatunek opisał natomiast zespół hiszpańskiego paleoantropologa Salvadora Moyà-Solà. Budowa klatki piersiowej, kręgosłupa i kończyn górnych Pierolapithecus umożliwiała mu wspinanie się po drzewach, podobnie jak czynią to dzisiejsze wielkie małpy człekokształtne.

SahelantropW
Sahelantrop

Sahelanthropus tchadensis – wymarły gatunek ssaka człekokształtnego. Żył około 7 mln lat temu w Środkowej Afryce. Właściwie nic nie wiadomo o tych istotach poza wyglądem ich czaszek, które odnaleziono w latach 2001–2002 w okolicach jeziora Czad. Czaszki wyglądają podobnie do ludzkich. Płaska twarz, podobne uzębienie, jedynie znacznie mniejsza puszka mózgowa i szerszy rozstaw oczodołów.

SzympansW
Szympans

Szympans (Pan) – rodzaj dużego ssaka naczelnego z podrodziny Homininae w rodzinie człowiekowatych (Hominidae). Rodzaj Pan jest najbliżej spokrewniony z rodzajem Homo. Karol Linneusz w swojej pracy Systema Naturae zaklasyfikował szympansa w rodzaju Homo pod nazwą systematyczną Homo nocturnus – nocny człowiek. Dopiero w 1775 Blumenbach wprowadził nazwę Simia troglodytes.

Szympans karłowatyW
Szympans karłowaty

Szympans karłowaty, bonobo – gatunek małpy człekokształtnej z rodziny człowiekowatych (Hominidae), jeden z dwóch gatunków szympansów, odkryty w 1928 roku. Smuklejszy i nieco mniejszy od szympansa zwyczajnego.

Szympans zwyczajnyW
Szympans zwyczajny

Szympans zwyczajny – gatunek wąskonosej małpy z rodziny człowiekowatych (Hominidae), jeden z dwóch gatunków szympansów, hominidów najbliżej spokrewnionych z rodzajem Homo. Do niedawna nazywany szympansem. Dopiero po odkryciu drugiego, blisko z nim spokrewnionego i nieco mniejszego bonobo, czyli szympansa karłowatego przyznano mu epitet zwyczajny dla odróżnienia od nazwy rodzajowej szympans (Pan).