AlwarezauryW
Alwarezaury

Alwarezaury (Alvarezsauridae) – tajemnicza grupa zwykle niewielkich, długonogich, szybko biegających teropodów. Zarówno początek tej, grupy jak i jej pokrewieństwo z innymi dinozaurami są niepewne. Początkowo zostały uznane za wtórnie nielotne ptaki, jednak nowsze badania sugerują, że są one bazalnymi maniraptorami. Były to silnie wyspecjalizowane zwierzęta z krótkimi kończynami przednimi, o lekkiej budowie ciała. Ich szkielet sugeruje, że miały masywne klatki piersiowe i dobrze rozwinięte mięśnie kończyn przednich. Być może były to przystosowania do kopania. Alwarezaury miały też wydłużone szczęki uzbrojone w ostre zęby. Być może polowały na owady społeczne, takie jak termity. W Australii odkryto fragmentaryczne szczątki rapatora i walgettozucha, które mogą być gigantycznymi alwarezaurami. Jednak oba te rodzaje są uznawane obecnie za nomina dubia, z niepewną pozycją systematyczną. U jednego z przedstawicieli alwarezaurów – Shuvuuia deserti – stwierdzono obecność puchowego upierzenia. Jej pióra w testach immunologicznych wykazały obecność beta-keratyny – głównego białka występującego w ptasich piórach. Alwarezaury występowały w obu Amerykach, Azji i być może Australii i Europie (Heptasteornis).

AchillezaurW
Achillezaur

Achillezaur (Achillesaurus) – monogatunkowy rodzaj dinozaura z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae). Był stosunkowo dużym, bazalnym przedstawicielem Alvarezsauridae – osiągał do 2 metrów długości i ważył około 30 kg. Żył w późnej kredzie (santon), około 85 milionów lat temu, na terenie dzisiejszej Ameryki Południowej. Materiał kopalny obejmował m.in.: sakralny kręg, cztery kręgi ogonowe, niekompletną lewą kość udową, piszczel, kości śródstopia i lewą kość biodrową. Jedynym gatunkiem rodzaju jest Achillesaurus manazzonei. Nazwa Achillesaurus oznacza „jaszczur Achillesa”.

AlbertonykW
Albertonyk

Albertonyk – rodzaj dinozaura z rodziny Alvarezsauridae, żyjącego około 70 milionów lat temu, w geologicznym okresie kredy. Dinozaur ten zamieszkiwał na terenie obecnej Ameryki Północnej. Jego skamieniałości znaleziono w Kanadzie. Był zwierzęciem dwunożnym, wielkości kury. Zdaniem paleontologów żywił się termitami, wygrzebywanymi z pni drzew.

AlwarezaurW
Alwarezaur

Alwarezaur (Alvarezsaurus) – rodzaj teropoda z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae). Został opisany w 1991 roku przez José Bonapartego, jego nazwa znaczy „jaszczur Alvareza”.

BannykusW
Bannykus

Bannykus – rodzaj wymarłego dinozaura, teropoda z grupy celurozaurów i Alvarezsauria.

CeratonykusW
Ceratonykus

Ceratonykus – rodzaj teropoda z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae) żyjącego w późnej kredzie, około 70 mln lat temu, na terenie dzisiejszej Azji. Jego szczątki odkryto w formacji Barun Goyot w Mongolii. Został opisany w 2009 przez Alifanowa i Barsbołda w oparciu o niekompletny szkielet. Jego nazwa pochodzi od greckich słów keras („róg”) i nychos („szpon”), zapisane nykus, podobnie jak u innych alwarezaurydów: Albertonykus, Mononykus i Patagonykus.

HaplocheirusW
Haplocheirus

Haplocheirus – rodzaj teropoda z grupy Alvarezsauroidea żyjącego w późnej jurze na obecnych terenach Azji. Został opisany w 2010 roku przez Jonaha Choiniere'a i współpracowników w oparciu o niemal kompletny, zachowany w trzech wymiarach szkielet, nieobejmujący jedynie końcowych kręgów ogonowych oraz grzbietowej strony kości biodrowych. Zachowana długość holotypu wynosi około 140 cm, a długość całego zwierzęcia szacuje się na 190–230 cm. W chwili śmierci holotyp był prawdopodobnie młodym dorosłym lub osobnikiem bliskim osiągnięcia dorosłości. Jego skamieniałości odnaleziono w datowanych na oksford osadach formacji Shishugou w Basenie Dżungarskim na terenie chińskim regionie autonomicznym Sinciang. Podobnie jak Shuvuuia, Pelecanimimus, terizinozauroidy i troodonty, Haplocheirus miał co najmniej trzydzieści zębów w kości szczękowej. W przeciwieństwie do stożkowatych i niepiłkowanych zębów Shuvuuia i mononyka, zęby Haplocheirus były zakrzywione i lekko piłkowane na tylnej krawędzi. Sugeruje to, że Haplocheirus był drapieżnikiem, podczas gdy bardziej zaawansowane alwarezaury, mające uproszczone uzębienie, przypuszczalnie odżywiały się owadami. Drugi i trzeci palec dłoni były jedynie nieznacznie zredukowane, co wskazuje, że kończyny przednie Haplocheirus były w pełni funkcjonalne i prawdopodobnie zdolne do chwytania, w przeciwieństwie do kończyn bardziej zaawansowanych przedstawicieli Alvarezsauroidea.

HeptasteornisW
Heptasteornis

Heptasternis – dwunożny, mięsożerny dinozaur z rodziny (przypuszczalnie) alwarezaurów (Alvarezsauridae), a dokładniej z podrodziny mononykinów (Mononykinae). Jest to prawdopodobnie pierwszy członek Alvarezsauridae znany z Europy. Pozostałe alwarezaury znane są głównie z Azji, z Ameryki Południowej, a także jeden potencjalny przedstawiciel z Australii (Rapator).

LinhenykusW
Linhenykus

Linhenykus – rodzaj teropoda z grupy alwarezaurów (Alvarezsauroidea) żyjącego w późnej kredzie na terenach Azji. Został opisany w 2011 roku przez Xu Xinga i współpracowników w oparciu o niekompletny szkielet pozaczaszkowy obejmujący kręgi szyjne, tułowiowe, krzyżowe i ogonowe, lewą kość łopatkowo-kruczą, niemal kompletny mostek, większość kończyn przednich, częściową miednicę, niemal kompletne kończyny tylne oraz kilka niezidentyfikowanych elementów. Skamieniałości te wydobyto z wapienia gruzełkowatego w Bayan Mandahu, w datowanych na kampan osadach formacji Wulansuhai, na północ od miasta Linhe w Mongolii Wewnętrznej.

MononykW
Mononyk

Mononyk (Mononykus) – rodzaj teropoda z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae); jego nazwa znaczy "pojedynczy szpon".

ParwikursorW
Parwikursor

Parwikursor – dinozaur z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae); jego nazwa znaczy "mały biegacz".

PatagonykW
Patagonyk

Patagonyk (Patagonykus) – rodzaj teropoda z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae) żyjącego w późnej kredzie na terenach Ameryki Południowej. Jego skamieniałości znaleziono w trakcie trwającej w latach 1990–1991 ekspedycji paleontologicznej prowadzonej przez badaczy z Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia", Museo Paleontológico "Egidio Furiglio" i Museo Municipal "Carmen Funes". Holotyp patagonyka odkryto w argentyńskiej prowincji Neuquén, w osadach ogniwa Portezuelo formacji Río Neuquén, około 22 km na zachód od Plaza Huincul. Obejmuje on dwa niekompletne kręgi tułowiowe, niekompletną kość krzyżową, kości krucze oraz kości kończyn przednich i tylnych. Gatunek typowy rodzaju, Patagonykus puertai, został opisany w 1996 roku przez Fernanda Novasa. Nazwa rodzajowa pochodzi od Patagonii oraz greckiego słowa onyx, oznaczającego „pazur”, natomiast gatunkowa honoruje Pabla Puertę.

SzuwujaW
Szuwuja

Szuwuja (Shuvuuia) – rodzaj teropoda z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae); jego nazwa znaczy "pustynny ptak". Występowała na terenach Mongolii w późnej kredzie, ok. 80 mln lat temu. Żyła w towarzystwie takich dinozaurów jak welociraptor, protoceratops, owiraptor itp. Jej szczęka jest silnie kinetyczna. Ta cecha jest nietypowa dla nieptasich dinozaurów, choć często występuje u ptaków. Szczęki długie i smukłe, uzbrojone w drobne zęby. Jeden palec szuwui jest dobrze rozwinięty, a dwa silnie zredukowane. Może być to przystosowanie do rozkopywania gniazd termitów. Szuwuja była jednym z najmniejszych dinozaurów – mierzyła zaledwie 60 cm długości. Jej szczątki znaleziono w osadach formacji Dżadochta. Stwierdzono u niej obecność puchowego upierzenia. Analiza chemiczna tych piór wykazały obecność beta-keratyny i brak alfa-keratyny. Szuwuja miała długie nogi, przystosowane do szybkiego biegu.

XixianykusW
Xixianykus

Xixianykus – rodzaj teropoda z rodziny alwarezaurów (Alvarezsauridae) żyjącego w późnej kredzie na obecnych terenach Azji. Został opisany w 2010 roku przez Xu Xinga i współpracowników w oparciu o niekompletny szkielet pozaczaszkowy obejmujący pięć tylnych kręgów tułowiowych, kompletne synsakrum, dwa przednie kręgi ogonowe, kilka żeber oraz gastraliów, obie kości biodrowe prawa kość łonowa i kulszowa oraz większa część prawej kończyny tylnej. Skamieniałości te odkryto w górnokredowych osadach formacji Majiacun w powiecie Xixia w chińskiej prowincji Henan. Wiek pokładów, z których pochodzą szczątki, na podstawie skamieniałości roślin i bezkręgowców datowany jest na koniak lub santon. Kręgi krzyżowe holotypu są ze sobą połączone, tworząc synsakrum, na wpół skostniałe ze sobą oraz z piszczelą są kości skokowa i piętowa, a dystalne kości stępu z kośćmi śródstopia, tworząc tarsometatarsus. Cechy te sugerują, że w chwili śmierci holotyp był bliski dorosłości, jednak szwy obecne na większości dobrze zachowanych dowodzą, że zginął przed osiągnięciem maksymalnych rozmiarów. Kość udowa mierzy 70,1 mm długości, co sugeruje, że Xixianykus był jednym z najmniejszych nieptasich dinozaurów. Proporcje kończyn tylnych oraz kilka innych cech osteologicznych sugerują, że był on przystosowany do szybkiego biegania. Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Xu i współpracowników Xixianykus to zaawansowany przedstawiciel Alvarezsauridae, należący do grupy Parvicursorinae. Prawdopodobnie był bliżej spokrewniony z formami azjatyckimi niż północnoamerykańskimi. Niektóre plezjomorfie wskazują, że był bazalny w stosunku do innych przedstawicieli Parvicursorinae, stanowiąc takson siostrzany kladu obejmującego parwikursora, mononyka, szuwuję oraz „alwarezaura z Tugriken Shireh”.

XiyunykusW
Xiyunykus

Xiyunykus – rodzaj wymarłego dinozaura, teropoda z grupy celurozaurów i Alvarezsauria.