Tytulatura duchowieństwa wojskowego II RPW
Tytulatura duchowieństwa wojskowego II RP

Tytulatura duchowieństwa wojskowego II RP – stopnie duchowieństwa w Wojsku Polskim II RP.

ArcybiskupW
Arcybiskup

Arcybiskup – tytuł honorowy lub urząd nadawany biskupom ważniejszych diecezji (archidiecezja), a także jako wyróżnienie samej osoby biskupa.

Bazylika mniejszaW
Bazylika mniejsza

Bazylika mniejsza – tytuł honorowy, nadawany przez papieża lub w drodze prawa zwyczajowego, który otrzymują kościoły wyróżniające się wartością zabytkową, liturgiczną, pielgrzymkową i duszpasterską.

Doktor KościołaW
Doktor Kościoła

Tytuł doktora w Kościele katolickim określa tych świętych, którzy „wnieśli znaczący wkład w pogłębienie zrozumienia misterium Boga i wydatnie powiększyli bogactwo doświadczenia chrześcijańskiego”. O ile tytuł ojca Kościoła zarezerwowany jest dla osobistości z jego pierwszych wieków, to tytuł doktora może zostać nadany świętemu z każdej epoki.

DuchowieństwoW
Duchowieństwo

Duchowieństwo, inaczej kler – ogół duchownych danego Kościoła lub wspólnoty religijnej.

Duchowieństwo diecezjalneW
Duchowieństwo diecezjalne

Duchowieństwo diecezjalne – w Kościele katolickim ogół duchowieństwa inkardynowanego do kościołów partykularnych, niegdyś określane również jako duchowieństwo świeckie.

Emerytowany papieżW
Emerytowany papież

Emerytowany papież – tytuł w Kościele katolickim istniejący od 2013 roku i przysługujący papieżowi, który ogłosił renuntiatio, czyli zrzeczenie się urzędu.

FossorowieW
Fossorowie

Fossorowie – grupa zawodowa osób zarządzająca miejscami pochówku umarłych, przygotowaniem grobów podziemnych i naziemnych, dekoracjami grobów na początku ery chrześcijańskiej.

GwardianW
Gwardian

Gwardian – w zgromadzeniach zakonnych funkcjonujących w oparciu o regułę zakonną Franciszka z Asyżu kadencyjny przełożony domu zakonnego.

Jałmużnik papieskiW
Jałmużnik papieski

Jałmużnik papieski – arcybiskup lub kardynał z najbliższego otoczenia papieża, członek Domu Papieskiego należący do rodziny papieskiej.

KamerlingW
Kamerling

Kamerling, Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego w Kościele katolickim – kardynał, który kieruje Kamerą Apostolską. Zarządza on sprawami zwyczajnymi Kościoła oraz troszczy się o dobra i prawa doczesne Stolicy Apostolskiej w okresie wakansu, a także przejmuje administrację Watykanu.

KanonikW
Kanonik

Kanonik – wczesnośredniowieczna nazwa duchownych, żyjących według reguł kanonicznych przy kościołach biskupich (katedrach); obecnie kapłan uhonorowany tą godnością za szczególne zasługi dla Kościoła lokalnego, zobowiązany do sprawowania określonych obrzędów liturgicznych wraz z innymi kanonikami lub miejscowym biskupem.

Kapelusz kardynalskiW
Kapelusz kardynalski

Kapelusz kardynalski – szerokoskrzydły kapelusz ozdobiony sznurami z chwostami, oznaka godności kardynalskiej.

KardynałW
Kardynał

Kardynał, formalnie Kardynał Świętego Kościoła Rzymskiego – najwyższa po papieżu godność kościelna w Kościele katolickim. Wszyscy kardynałowie razem tworzą Kolegium Kardynałów.

KatedraW
Katedra

Katedra, kościół katedralny, kościół biskupi – główny kościół biskupa diecezjalnego, arcybiskupa (archikatedra) lub patriarchy, w którym głosi on doktrynę katolicką. Termin stosuje się także do konkatedr i prokatedr. Niekiedy swobodnie jako określenie głównego kościoła miejskiego – nie zawsze jednak największy i najpiękniejszy kościół danej diecezji jest zarazem jej kościołem katedralnym, choćby w przypadku diecezji rzymskiej Bazylika św. Piotra znacznie przewyższa rozmiarami Bazylikę Laterańską. W historii sztuki i kultury utarło się, by ogólnie nazywać katedrami wielkie kościoły romańskie i gotyckie, niekoniecznie stanowiące katedry we właściwym sensie.

KatolikosW
Katolikos

Katolikos – tytuł patriarchów kościoła ormiańskiego, Asyryjskiego Kościoła Wschodu i gruzińskiego, a w pewnym sensie także Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego (mafrian) i syromalankarskiego.

Kleryk (student)W
Kleryk (student)

Kleryk – student seminarium duchownego, przygotowujący się do pełnienia posługi duchownego.

KolegiataW
Kolegiata

Kolegiata – kościół niebędący katedrą, przy którym istnieje kapituła kanoników.

Konferencja Episkopatu AlbaniiW
Konferencja Episkopatu Albanii

Konferencja Episkopatu Albanii – instytucja zrzeszająca albańskich biskupów katolickich. Powstała w 1993. Jest członkiem Rady Konferencji Episkopatów Europy.

Konferencja Episkopatu AustriiW
Konferencja Episkopatu Austrii

Konferencja Episkopatu Austrii − instytucja zrzeszająca austriackich biskupów katolickich. Powstała w 1849. Jest członkiem Rady Konferencji Episkopatów Europy.

Konferencja Episkopatu BelgiiW
Konferencja Episkopatu Belgii

Konferencja Episkopatu Belgii – instytucja zrzeszająca belgijskich biskupów katolickich. Powstała w 1958. Jest członkiem Rady Konferencji Episkopatów Europy.

Konferencja Episkopatu Bośni i HercegowinyW
Konferencja Episkopatu Bośni i Hercegowiny

Konferencja Episkopatu Bośni i Hercegowiny – instytucja zrzeszająca biskupów katolickich z terenu Bośni i Hercegowiny. Powstała 8 grudnia 1994. Jest członkiem Rady Konferencji Episkopatów Europy.

Konferencja Episkopatu FrancjiW
Konferencja Episkopatu Francji

Konferencja Episkopatu Francji − instytucja zrzeszająca francuskich biskupów katolickich, zarówno z Francji metropolitalnej, jak i terytoriów zamorskich oraz z Księstwa Monako.

Konferencja Episkopatu NiemiecW
Konferencja Episkopatu Niemiec

Konferencja Episkopatu Niemiec (DBK) – instytucja zrzeszająca biskupów niemieckiej części Kościoła katolickiego, posiadająca osobowość prawną.

Konferencja Episkopatu SkandynawiiW
Konferencja Episkopatu Skandynawii

Konferencja Episkopatu Skandynawii - instytucja zrzeszająca biskupów Kościoła katolickiego z krajów skandynawskich: Islandii, Norwegii, Szwecji, Danii i Finlandii, posiadająca osobowość prawną. Nie jest dużą organizacją, gdyż we wszystkich diecezjach do niej należących mieszka ok. 250 tys. katolików.

Konferencja Episkopatu USAW
Konferencja Episkopatu USA

Konferencja Episkopatu USA, inaczej Konferencja Amerykańskich Biskupów Katolickich – instytucja zrzeszająca wszystkich amerykańskich biskupów katolickich.

Konferencja Episkopatu WłochW
Konferencja Episkopatu Włoch

Konferencja Episkopatu Włoch − instytucja zrzeszająca włoskich biskupów katolickich.

KonkatedraW
Konkatedra

Konkatedra, współkatedra, kościół konkatedralny – drugi kościół archidiecezji lub diecezji, druga siedziba ordynariusza.

KsiądzW
Ksiądz

Ksiądz – we współczesnym rozumieniu tego słowa – duchowny chrześcijański. W Kościele katolickim oraz Cerkwi prawosławnej potoczne określenie prezbitera. W niektórych Kościołach protestanckich osoba, której powierzono urząd kościelny poprzez ordynację.

MansjonarzW
Mansjonarz

Mansjonarz, mansjonariusz – w hierarchii kościelnej kapłan niższej rangi, wikariusz, bez obowiązków kościelnych, który z tytułu zapewnionego utrzymania był zobowiązany trwać na miejscu i pełnić wyznaczone funkcje duszpasterskie i liturgiczne przy katedrach, kolegiatach i znaczniejszych parafiach. Mansjonarze tworzyli niekiedy zespoły, mające swój statut. Do ich obowiązków należało np. codzienne śpiewanie Officjum Parvum de BMV oraz odprawianie Mszy św. Niekiedy mansjonarz nie mieszkał na stałe, ale dojeżdżał, by spełnić wyznaczoną mu dokładnym terminem funkcję.

Minister (duchowny)W
Minister (duchowny)

Minister (sługa) – dawne, obecnie rzadziej używane, określenie duchownych kościołów protestanckich, zwłaszcza kalwińskich.

OpatW
Opat

Opat – wyższy przełożony w męskich zakonach katolickich należących do kręgu zakonów mniszych. Odpowiednikiem w zakonach żeńskich jest ksieni.

PapieżW
Papież

Papież – biskup Rzymu, prymas Italii, zwierzchnik Kościoła katolickiego, głowa Stolicy Apostolskiej oraz suweren Państwa Miasta Watykan; od 2013 papieżem jest Franciszek.

PastorW
Pastor

Pastor – w Kościołach protestanckich duchowny, który pełni obowiązki duszpasterskie w zborze. Mianowany jest przez organy centralne danego Kościoła, bądź jest powoływany przez kongregację wiernych (zbór) w drodze demokratycznego wyboru.

Pięć darów służbyW
Pięć darów służby

Pięć darów służby – pięć służb w Kościele wymienionych w Liście do Efezjan 4, 11, które według eklezjologii ruchu apostolskiego w ostatnich dziesięcioleciach są stopniowo odnawiane i mają w przyszłości stanowić podstawę jego posługiwania.

PrałatW
Prałat

Prałat – w Kościele katolickim prezbiter lub biskup mający zwyczajną władzę kościelną w prałaturze terytorialnej lub personalnej. Potocznie używa się jednak tego terminu w stosunku do kapłanów obdarzonych godnościami honorowymi przez Stolicę Apostolską lub biskupa diecezji, w której istnieje kapituła.

PrepozytW
Prepozyt

Prepozyt, primiceriusz – w Kościele rzymskokatolickim przewodniczący kapituły kanoników, czyli kapituły katedralnej lub kolegiackiej, oraz w Zgromadzeniu Księży Kanoników Regularnych Laterańskich – często w randze prałata lub infułata. Najczęściej prepozytem jest proboszcz parafii kolegiackiej. Tytuł zastępcy przełożonego w niektórych zakonach.

PrezbiterW
Prezbiter

Prezbiter – urząd we wspólnotach chrześcijańskich.

PrimiceriusW
Primicerius

Primicerius – w późnoantycznym Rzymie zwierzchnik wydzielonego biura (urzędu) administracji cesarskiej, administrator wyższej rangi.

ProkatedraW
Prokatedra

Prokatedra, kościół prokatedralny – kościół tymczasowo pełniący funkcję katedry.

ProtodiakonW
Protodiakon

Protodiakon – kościelny tytuł honorowy, pierwszy wśród diakonów danej diecezji.

PrymasW
Prymas

Prymas – tytuł arcybiskupów katolickich związany z niektórymi stolicami biskupimi i ich historyczną rolą. Występuje również w niektórych kościołach anglikańskich, luterańskich i starokatolickich. Obecnie określany jako „pierwszy między równymi” – „primus inter pares”, nie posiada obecnie szczególnej władzy, pełniąc najczęściej funkcje ceremonialne. Biskupi będący prymasami obdarzani byli na przestrzeni wieków różnymi przywilejami, jak np. prawo do stroju kardynalskiego, pełnienie funkcji legata. W Polsce tytuł prymasa Polski przysługuje arcybiskupom gnieźnieńskim, z kolei prymasa Włoch – papieżom.

PrzeorW
Przeor

Przeor – przełożony domu zakonnego lub wyższy duchowny, niebędący biskupem. Odpowiednikiem w zakonach i zgromadzeniach zakonnych żeńskich jest przeorysza.

Rektor (ksiądz)W
Rektor (ksiądz)

Rektor kościoła – duchowny sprawujący opiekę nad kościołem katolickim niebędącym kościołem parafialnym, kapitulnym, przynależącym do domu zakonnego lub do stowarzyszenia życia apostolskiego. Dawniej wobec rektora kościoła używano tytułu kuratus, przy czym miał go również wikariusz, któremu powierzono opiekę nad kościołem filialnym.

SedarioW
Sedario

Sedario – nazwa członków dworu papieskiego, których zadaniem było noszenie lektyki papieskiej. Od roku 1978 – kiedy papież Jan Paweł II zaprzestał korzystania z lektyki – rola sediari ogranicza się do posług w Domu Papieskim. Podczas pogrzebu papieża sediari niosą jego trumnę.

Superintendent (religia)W
Superintendent (religia)

Superintendent – duchowny protestancki sprawujący władzę nadzorczą w stosunku do pastorów określonego obszaru – superintendentury. Ze względu na rangę i obowiązki oraz ze względu na wielkość podlegającego mu terytorium funkcja superintendenta stanowi odpowiednik funkcji rzymskokatolickiego biskupa diecezjalnego lub dziekana, kierującego dekanatem.

VidamW
Vidam

Vidam (widam) – świecki zarządca dóbr biskupa lub opata (klasztoru). Tytuł używany głównie we Francji, gdzie godność widama odpowiadała godności wicehrabiego.

WartabedW
Wartabed

Wartabed – tytuł naukowy nadawany w Ormiańskim Kościele Apostolskim i Kościele ormiańskokatolickim uczonym duchownym biegłym w dziedzinie teologii. Tytuł ten mogą otrzymać wyłącznie duchowni celibatariusze. Nadaniu tytułu wartabeda towarzyszy wręczenie pastorału w kształcie laski zakończonej krzyżem oraz głowami dwóch węży, zwanego gawazan i symbolizującego wiedzę oraz władzę nauczania.

Wikariusz generalny RzymuW
Wikariusz generalny Rzymu

Wikariusz generalny Rzymu – oficjalnie Wikariusz Generalny Jego Świątobliwości dla diecezji Rzymu. Duchowny, powoływany przez papieża, którego obowiązkiem jest realizacja bieżących zadań biskupa diecezji rzymskiej. Urząd pełni zwyczajowo kardynał, któremu przysługuje tytuł: „Kardynał wikariusz”. W wypadku gdy urząd pełni osoba spoza Kolegium Kardynalskiego, duchowny tytułowany jest „Prowikariuszem”. Wikariusz kieruje Wikariatem Generalnym dla diecezji Rzymskiej. W pracy pomagają mu: wiceregent oraz biskupi pomocniczy Rzymu. Wikariusz generalny Rzymu od 1966 jest z urzędu administratorem apostolskim suburbikarnej diecezji Ostii – której administracja jest scalona z wikariatem rzymskim. Natomiast od 7 listopada 1970, wikariusz Rzymu jest połączony z funkcją archiprezbitera bazyliki św. Jana na Lateranie.