TkactwoW
Tkactwo

Tkactwo – dział przemysłu włókienniczego i rzemiosła zajmujący się wytwarzaniem tkanin oraz ich wykończeniem. Jedno z najstarszych rzemiosł uprawianych przez człowieka. Jego początki sięgają neolitu. Powstały wtedy najstarsze, pionowe warsztaty tkackie.

AtenaW
Atena

Atena – w mitologii greckiej bogini mądrości, sztuki, sprawiedliwej wojny oraz opiekunka miast, m.in. Aten i Sparty. Jest jedną z dwunastu głównych bogów olimpijskich. Jej atrybutami są: włócznia,tarcza i łuk. Jej świętym zwierzęciem jest sowa, a rośliną – oliwka. Jej rzymskim odpowiednikiem jest Minerwa.

BardkoW
Bardko

Bardko – proste urządzenie do tworzenia przesmyku. Wykonane z cienkich listewek drewnianych lub twardej skóry, służy obecnie wytwórcom ludowym do produkcji pewnego rodzaju pasmanterii ozdobnej, tzw. krajek.

BidłoW
Bidło

Bidło – potoczna, skrócona nazwa mechanizmu bidłowego. Bidło dobija każdy wprowadzony wątek do krawędzi tkaniny, tworząc kolejne jej elementy. Bidło spełnia też inne, dodatkowe funkcje. Stanowi bieżnię dla czółenka i jest elementem napędzającym inne mechanizmy.

Błąd tkackiW
Błąd tkacki

Błąd tkacki – wada tkaniny, obniżająca jej walory użytkowe i estetyczne. Błędy tkackie mogą powstawać zarówno w trakcie procesu tkania, jak i podczas procesu wykończania tkaniny. Duża część błędów powstaje w wyniku niewłaściwego przygotowania osnowy i wątku w dziale przygotowawczym tkalni. Również uszkodzenia i niewłaściwa regulacja mechanizmów krosna są przyczyną powstawania błędów. Stosowanie niewłaściwych węzłów do łączenia nitek i likwidacji zrywów jest również przyczyną błędów.

Co-optexW
Co-optex

Tamil Nadu Handloom Weavers' Cooperative Society, tam. தமிழ்நாடு கைத்தறி நெசவாளர் கூட்டுறவு சங்கம் (கோ-ஆப்டெக்ஸ்; powszechnie znane jako Co-optex – spółdzielnia tradycyjnych tkaczy krosna ręcznego z indyjskiego stanu Tamilnadu. Spółdzielnia jest pod kontrolą Departamentu Krosien Ręcznych, Rzemiosła Artystycznego, Tekstyliów i Khadi Rządu Tamilnadu. Organizacja posiada szereg punktów handlowych w stanie. Co-Optex posiada również międzynarodową gałąź, Co-optex International, która eksportuje swoje produkty do Niemiec, Francji, Holandii, Belgii, Hiszpanii, Szwajcarii, Kanady, Grecji, Hongkongu, Wielkiej Brytanii czy RPA.

FilcW
Filc

Filc – wyrób włókienniczy otrzymywany przez spilśnianie tkanin, zwłaszcza wełnianych. Rozróżnia się dwa rodzaje filców: filce bite, uzyskiwane przez bezpośrednie folowanie włókien, oraz filce tkane, uzyskiwane przez folowanie powierzchni tkanin.

Fontanna Tkacza w ChojnowieW
Fontanna Tkacza w Chojnowie

Fontanna Tkacza – fontanna-pomnik stojąca w centralnej części Rynku w Chojnowie przedstawiająca postać tkacza.

IxchelW
Ixchel

Ixchel, Ix Chel – bogini brzemienności, porodu, medycyny i tkactwa w mitologii Majów.

KądzielW
Kądziel

Kądziel − w przemyśle włókienniczym pęk włókien do przędzenia, umocowany na krążku przęślicy lub kołowrotka.

KołowrotekW
Kołowrotek

Kołowrotek – urządzenie mechaniczne do wytwarzania przędzy z włókien. Dawniej bardziej powszechne, szczególnie w wytwórstwie chałupniczym, obecnie dość rzadko używane.

KrajkaW
Krajka

Krajki – brzegowe fragmenty tkaniny w postaci pasków o szerokości od 8 do 20 mm, biegnących wzdłuż po obu jej stronach. Ich struktura i wygląd są zwykle inne od reszty tkaniny. Zabezpieczają tkaninę zarówno w procesie tkania, jak i wykończenia.

Krajka (pasamon)W
Krajka (pasamon)

Krajka – dekoracyjny wyrób ludowy, w postaci wąskiego paska, barwnie tkany przy użyciu bardka lub wykonywany techniką tkania tabliczkowego.

Krosno chwytakoweW
Krosno chwytakowe

Krosno chwytakowe – typ krosna tkackiego.

Krosno tkackieW
Krosno tkackie

Krosno tkackie – urządzenie, mechaniczne (maszyna) lub ręczne, do wytwarzania (produkcji) tkanin. Tkanina powstaje przez połączenie dwóch, prostopadłych do siebie, układów nitek według odpowiedniego splotu. Surowcem do produkcji tkanin jest przędza tkacka.

Krzywkowy mechanizm przesmykowyW
Krzywkowy mechanizm przesmykowy

Krzywkowy mechanizm przesmykowy – jeden z mechanizmów krosna tkackiego, najprostszy typ mechanizmu przesmykowego.

Maszyna żakardowaW
Maszyna żakardowa

Maszyna żakardowa, mechanizm żakardowy, maszyna Jacquarda, urządzenie Żakarda – mechanizm przesmykowy umożliwiający sterowanie pojedynczymi nitkami osnowy, wynaleziony w 1805 przez Josepha Marie Jacquarda. Stosowany w krosnach tkackich i maszynach dziewiarskich do tworzenia skomplikowanych, wielkoformatowych wzorów.

MotowidłoW
Motowidło

Motowidło – przyrząd służący do odmierzania i zwijania w motki nici lub przędzy.

NeitW
Neit

Neit – w mitologii egipskiej bogini matka, pierwotnie dolnoegipskie lokalne bóstwo miasta Sais.

Nić krawieckaW
Nić krawiecka

Nić krawiecka, nić szwalnicza – wyrób włókienniczy o strukturze walcowatej, ciągłej. Powstaje etapowo przez skręcenie stosunkowo krótkich włókien lub drobnych włókien ciągłych w procesie przędzenia w półprodukt: przędzę, która następnie skręcana jest w nić. Przędzenie może być wykonywane chałupniczo (ręcznie) lub przemysłowo w przędzalni (mechanicznie). Uważa się, że 95% produkowanych nici krawieckich ma zastosowanie komercyjne albo przemysłowe.

PasmanteriaW
Pasmanteria

Pasmanteria, wyroby pasmanteryjne, wyroby szmuklerskie, dawniej pasamony, wyroby pasamoniczne – wyroby włókiennicze używane, jako ozdoba, wzmocnienie lub ochrona brzegów, do obszywania brzegów ubiorów, tkanin dekoracyjnych, obić tapicerskich. Ich wytwarzaniem zajmowali się szmuklerze, zwani też pasamonikami.

PereboryW
Perebory

Perebory – ornament tkacki wykonany techniką wybierania, tworzący wzorzyste pasy, w którym partie deseniowe tkane są jednocześnie z gładkim płótnem, co nadaje im wypukły charakter. Technika ta nie jest wykorzystywana na całości lnianej tkaniny, a jedynie w pojawiającym się pasowo ornamencie. Perebory zdobiły obrusy, koszule, spódnice, ręczniki – były tkane razem z płótnem na określoną rzecz. Sposób tkania sprawiał, iż technika ta do złudzenia przypominała haft wykonany przy pomocy igły i nitki. Choć perebory polskie wykazują duże podobieństwo z do perebor białoruskich czy ukraińskich, występuje kilka cech które stanowią o ich odrębnym charakterze:układy pasowe ornamentów wyraźnie symetryczny charakter rzadkie występowanie elementów grzebykowatych i schodkowych brak zakończeń haczykowatych tworzących meandry

Pikowanie tkaninW
Pikowanie tkanin

Pikowanie tkanin polega na zszywaniu dwóch tkanin, przedzielonych dla ocieplenia, miękką, grubą wełną, bawełną lub innym materiałem. Ma to głównie na celu równomierne rozłożenie materiału ocieplającego, daje też pewne możliwości dla artystycznego projektowania i wykonania tkaniny.

Pionowy warsztat tkackiW
Pionowy warsztat tkacki

Pionowy warsztat tkacki – warsztat tkacki o konstrukcji pionowej do ręcznego wytwarzania tkanin dekoracyjnych o ograniczonej długości, np. gobelinów. Ze względu na specyficzną technikę tworzenia gobelinów, zwanych też kilimami grzebyczkowymi, pionowy układ tkaniny ułatwia twórcy jej wykonywanie i obserwowanie efektów swojej pracy. Obecnie pionowy warsztat tkacki nazywany jest ręcznym krosnem pionowym.

Przesmyk tkackiW
Przesmyk tkacki

Przesmyk tkacki – to przestrzeń między warstwami nitek osnowy, utworzona przez mechanizm przesmykowy, umożliwiająca wprowadzenie wątku tworzącego element tkaniny.

PrzędzaW
Przędza

Przędza – wyrób włókienniczy o strukturze walcowatej, ciągłej, powstający przez skręcenie pasma włókien w procesie przędzenia. Przędzenie może być wykonywane chałupniczo (ręcznie) lub przemysłowo w przędzalni (mechanicznie). Przędza jest półproduktem do produkcji tkanin, dzianin, koronek, plecionek, lin, nici itp.

PrzęślicaW
Przęślica

Przęślica – jedno z narzędzi używanych do przędzenia służące do umocowania kądzieli. W najprostszej formie jest drążkiem na którym kądziel przytrzymuje się tasiemką, noszonym przez praworęczną prządkę – prząśniczkę w lewej ręce, podczas gdy prawa ręka przędzie nić za pomocą wprawianego w ruch wirowy krótszego drążka zwanego wrzecionem, często obciążonego przęślikiem. Ta forma przęślicy, jak wynika z licznych przedstawień na ceramice i w malarstwie, była popularna i w starożytnej Grecji, i w dziewiętnastowiecznej Europie zachodniej.

PrzęślikW
Przęślik

Przęślik − ciężarek przymocowany do wrzeciona przy ręcznym wykonywaniu przędzy z lnu i wełny.

Splot panamowyW
Splot panamowy

Splot panamowy – splot pochodny splotu płóciennego. W splocie płóciennym długość przeplotu wątku i osnowy jest taka sama i wynosi 1, a jego wyróżnik splotu to: Wydłużenie przeplotu o dwie nitki wzdłuż osnowy i wątku daje splot panamowy regularny: (0,0,3,0,0). Ilustruje to zamieszczony rysunek. Wydłużenie przeplotu o 2 nitki tylko wzdłuż wątku daje splot rypsowy.

Splot płóciennyW
Splot płócienny

Splot płócienny – jeden z podstawowych splotów tkackich, który jest jednocześnie podstawą do tworzenia splotów pochodnych. W splocie tym wykonywane są tkaniny potocznie nazywane płótnem. Wielkość przeplotu osnowy i wątku jest taka sama i wynosi 1, co oznacza się wyróżnikiem splotu

Splot rypsowyW
Splot rypsowy

Splot rypsowy – splot pochodny splotu płóciennego. W splocie płóciennym długości przeplotów wątku i osnowy są sobie równe i wynoszą 1. Zapisuje się to w postaci wyróżnika splotu

SprangW
Sprang

Sprang – antyczna technika tkacka wywodząca się prawdopodobnie ze starożytnego Egiptu. Jest starsza od technik dziewiarskich. Polega ona na formowaniu z jednej nici rozciągliwych oczek. W niektórych krajach europejskich przetrwała do czasów współczesnych w tkactwie ludowym, np. w Czechach i na Słowacji.

Tkactwo tabliczkoweW
Tkactwo tabliczkowe

Tkactwo tabliczkowe – jedna z najstarszych technik tkackich, obecnie stosowana już tylko w tkactwie artystycznym i ludowym do wykonywania ozdobnych krajek, pasków itp. Tabliczki tkackie były rozpowszechnione w średniowieczu.

TkaczW
Tkacz

Tkacz - pracownik przemysłu włókienniczego lub rzemieślnik zajmujący się wytwarzaniem tkanin oraz ich wykończeniem. Zawód tkacza jest jednym z najstarszych zawodów uprawianych przez człowieka. Jego początki sięgają neolitu.

TkalniaW
Tkalnia

Tkalnia – oddział zakładu włókienniczego, na który, w zależności od branży, składają się przędzalnia, tkalnia i wykończalnia. W przetwórstwie włókien łykowych dodatkowo – roszarnia.

Warsztat tkackiW
Warsztat tkacki

Warsztat tkacki – proste urządzenie do wytwarzania tkanin nazywane również krosnem ręcznym.

Wątek tkackiW
Wątek tkacki

Wątek – element struktury tkaniny.

Węzeł tkackiW
Węzeł tkacki

Węzeł tkacki – rodzaj węzła stosowanego w przemyśle włókienniczym, służący do łączenia dwóch nitek podczas likwidacji zrywów przędzy.

Wrzeciono (przędzalnictwo)W
Wrzeciono (przędzalnictwo)

Wrzeciono – narzędzie do ręcznego przędzenia. Razem z kądzielą tworzy zestaw do chałupniczego wytwarzania przędzy z włókien lnianych, konopnych, wełnianych i in.