34 Szkło

Szkło – nieorganiczny materiał amorficzny. Powstaje w wyniku szybkiego schłodzenia płynu do postaci stanu stałego bez etapu krystalizacji.

Szkło dmuchane – szkło płaskie (szyba) lub wyroby szklane uformowane z masy szklanej metodą dmuchania.

Arnoštova Leštírna – pozostałości szlifierni (polerowni) szkła płaskiego znajdujące się na Szumawie w Czechach, w dolinie Huťskiego potoku, na zachodnich stokach Huťskiego vrchu, w kraju pilzneńskim, na terenach dawnej osady Stará Knížecí Huť. Jest to jedyna tego typu pamiątka na terenie Czech.

Bagietka – sprzęt laboratoryjny o kształcie prostego pręta szklanego, czasami zakończonego z jednej strony małą rączką, a z drugiej małą łopatką.

Kron (ang. Crown) – szkło optyczne o dużej zawartości tlenku potasu (K2O), charakteryzujące się dużą przejrzystością, stosowane do wyrobu soczewek i innych elementów optycznych. Ma niski współczynnik załamania światła (ok. 1,45–1,6; dla czystego szkła: 1,50–1,54) i niską dyspersję (liczba Abbego ok. 60). Razem ze szkłem flintowym stosowane jest do korekcji aberracji chromatycznej w układach optycznych np. achromatach.

Diatretum (łac. vas diatretum, l.mn. diatreta, stgr. διατρητων – szklane naczynie późnorzymskie wytwarzane i zdobione plastycznie w wyszukany sposób przy użyciu specjalnej techniki.

Flint – szkło optyczne o wysokiej zdolności rozszczepiania światła. Razem ze szkłem crown stosowany do korekcji aberracji chromatycznej w układach optycznych np. obiektywach achromat. Szkło flint ma współczynnik załamania światła w granicach 1,55–1,9 i dużą dyspersję.

Luksfer – materiał budowlany wykonany ze szkła, służący do wykonywania lub wypełniania konstrukcji ściennych lub stropowych. Może być wytworzony ze szkła przezroczystego lub barwionego, o powierzchni gładkiej lub wzorzystej. Ma znaczną przepuszczalność światła, sięgającą od 50% do 80%.

Matowanie szkła to technika zdobienia szkła, polegająca na nadaniu szkłu właściwości rozpraszania światła poprzez pokrycie nierównościami jego warstwy powierzchniowej. Szkło matowane zachowuje zdolność przepuszczania światła, ale traci połysk i staje się nieprzezroczyste. W zależności od ziarnistości szkła wyróżnia się maty gruboziarniste (piaskowe), średnioziarniste i drobnoziarniste (jedwabiste). W zależności od chropowatości szkła wyróżnia się maty szorstkie, zwykłe i połyskliwe (satynowe), przy czym im większa chropowatość, tym bielsza powierzchnia matowana.

Millefiori – rodzaj wielokolorowego szkła artystycznego o wzorze kwiatowym.

NordGlass – polski producent szyb przednich dla branży napraw samochodów osobowych i ciężarowych, maszyn roboczych, kolejnictwa, okrętowego oraz wojskowości. Ma 2 zakłady: Koszalinie i w Słupsku. Zatrudnia ponad 1000 pracowników, dysponuje ogólnopolską siecią naprawy oraz wymiany szyb samochodowych.

Odprężanie szkła – proces technologiczny, będący etapem produkcji wyrobów szklanych, którego celem jest usunięcie trwałych naprężeń powstałych w materiale szklanym.

Opalit – nazwa zbiorcza rozmaitych rodzajów szkła imitującego minerał opal.

Punktowe mocowanie szkła – mocowanie tafli szkła za pomocą stalowych łączników. Metodą tą wykonuje się zadaszenia, elewacje oraz balustrady, uzyskując duży stopień przeszklenia przy małej ilości elementów konstrukcji, gdyż używane szkło bezpieczne stanowi element konstrukcji nośnej. Zróżnicowane kształty i rodzaje łączników pozwalają uzyskać praktycznie dowolny kształt konstrukcji.

Pyrex – znak towarowy firmy Corning Incorporated, często używany jako ogólna nazwa szkła borowo-krzemowego, zawierającego około 8% tlenku boru i 85% tlenku krzemu. Z pyrexu wyrabia się szkło laboratoryjne charakteryzujące się wysoką odpornością na szok termiczny.

Szkło artystyczne – obiekty kształtowane na gorąco z masy płynnej. W zakresie rzemiosła wyroby szklane dekoruje się m.in. emaliami i złoceniem, szlifowaniem, grawerowaniem, punktowaniem i rysowaniem diamentem. Praktykowane jest też trawienie powierzchni kwasem i matowanie piaskiem.

Szkło awenturynowe nazywane także kamieniem tysiąca słońc – rodzaj syntetycznego szkła o kolorze połyskującego brązu używany do wytwarzania ozdób. Materiał ten nie występuje w przyrodzie, jest wytwarzany sztucznie.

Szkło brodawkowe – sztuka zdobienia wyrobów szklanych przy pomocy kawałków szkła nakładanych na gorącą powierzchnię w kształcie guzów, sopli itp., także naczynie szklane zdobione tą techniką. Szkło brodawkowe jest znane od starożytności), było szczególnie popularne w Niemczech w XV-XVI wieku, gdzie tą metodą zdobiono puchary i szklanice wykonywane z zielonego lub zielonkawego szkła, tzw. szkła leśnego.

Szkło hialitowe – rodzaj szkła. Cechą charakterystyczną szkła hialitowego jest jego czarna lub czerwona barwa i brak przezroczystości.

Szkło kwarcowe – szkło o bardzo wysokiej zawartości czystego ditlenku krzemu (krzemionki). Szkło kwarcowe różni się od krystalicznego kwarcu brakiem uporządkowania dalekiego zasięgu, co z definicji czyni je ciałem amorficznym.

Szkło laboratoryjne – szlachetny gatunek szkła wysokiej klasy, odznaczający się dużą wytrzymałością mechaniczną i odpornością na nagłe zmiany temperatur oraz dużą odpornością na działanie odczynników chemicznych. Do produkcji szkła laboratoryjnego dodaje się tlenków baru, cynku, glinu, boru, magnezu. Szkło laboratoryjne stosowane jest do produkcji aparatury chemicznej i szklanego sprzętu laboratoryjnego. W zależności od dodanych składników i związanych z tym właściwościami, szkło laboratoryjne dzieli się na:szkło sodowe – łatwo topliwe, miękkie, stosowane do wyrobu szyb i pomocniczego sprzętu laboratoryjnego szkło potasowe – trudniej topliwe, twarde szkło jenajskie – odporne na działanie wody, kwasów, zasad oraz wytrzymałe na zmianę temperatury i wysoką temperaturę szkło pyreksowe – bardzo wytrzymałe na działanie czynników mechanicznych oraz na zmiany temperatury szkło duranowe – odporne na działanie wody, wytrzymałe na wysoką temperaturę, mniej odporne na działanie kwasów i zasad szkło supremax – bardzo wytrzymałe termicznie, o temperaturze mięknienia około 800 °C szkło kwarcowe - otrzymywane jest przez stopienie kryształów kwarcu w temp. ok. 2000 °C. Dzięki niskiemu współczynnikowi rozszerzalności cieplnej jest odporne na szok termiczny (rozżarzone do czerwoności w płomieniu palnika wytrzymuje gwałtowne schłodzenie przez zanurzenie w wodzie. Cechuje się niższą niż inne gatunki szkła odpornością na działanie alkaliów oraz wysoką odpornością na działanie wody oraz silnych kwasów. Nieodporne na działanie gorącego kwasu fosforowego, fluorowodoru, kwasu fluorowodorowego i soli fluoru. Stosowane m.in. do wyrobu tygli.

Szkło metaliczne (metal amorficzny) – stały materiał metaliczny, zazwyczaj stop metali, czasem z udziałem niemetali, poddany szybkiemu schłodzeniu (rzędu 106 K/s) z temperatury wyższej od temperatury topnienia do temperatury niższej od temperatury zeszklenia. Uzyskany materiał ma strukturę nieuporządkowaną – amorficzną, co prowadzi do znacznej zmiany jego parametrów fizycznych.

Szkło morskie – odłamki szkła oszlifowanego przez fale morskie wyrzucane na brzeg. Są to w dużej mierze fragmenty stłuczonych butelek lub innych przedmiotów codziennego użytku. Szkło morskie bywa zbierane przez plażowiczów i kolekcjonerów.

Szkło ołowiowe (kryształowe) — bezbarwna i przezroczysta odmiana szkła stosowana do wyrobu przedmiotów dekoracyjnych, zawierająca pewną ilość ołowiu wprowadzonego w postaci tlenków (glejty lub minii). Ołów występuje w gotowej masie szklanej pod postacią jonu modyfikującego Pb2+. Za szkło ołowiowe uważa się według norm takie szkło, które zawiera ponad 18% tlenku ołowiu. Jego zawartość może sięgać nawet 80%.

Szkło pancerne – materiał z dużą odpornością balistyczną i mechaniczną oraz odporny na działanie substancji chemicznych i wysokiej temperatury. Jest przy tym przezroczysty. Stosowane jest w budownictwie i pojazdach.

Szkło piankowe – materiał pochodzenia mineralnego stosowany w budownictwie do izolacji termicznych i akustycznych. Otrzymywany z roztopionego szkła przez dodanie domieszek pianotwórczych. Jest nieprzeźroczyste, odporne na korozję biologiczną i chemiczną, niepalne. W obecności płomieni nie wydziela gazów toksycznych. Produkowane w dwóch odmianach:czarne - struktura o zamkniętych porach, gęstość ok. 140 kg/m3 białe - struktura o porach otwartych, gęstość ok. 300 kg/m3

Szkło pustynne, szkliwo libijskie, szkliwo pustyni libijskiej, ang. Libyan Desert Glass (LDG) lub Szkło Edeowie – w 1932 r. zostało znalezione na obszarze Pustyni Libijskiej o promieniu prawie 100 km oraz w południowej Australii zielonożółte fragmenty zeszklonej krzemionki.

Szkło rubinowe – rodzaj czerwonego szkła artystycznego, które oryginalnie zawdzięczało swoją barwę cząstkom silnie zdyspergowanego złota.

Szkło uranowe – szkło z domieszką związków uranu, takich jak dwuuranian sodowy (Na2U2O7) lub tlenki uranu, użytych w charakterze barwnika. Zawartość związków uranu w szkle uranowym zwykle wynosi około 2–3%, choć w niektórych XIX-wiecznych wyrobach dochodziła do 25%.

Szkło weneckie - rodzaj szkła artystycznego wytwarzanego w Wenecji, a pierwotnie na weneckiej wysepce Murano. Różnokolorowe wyszukane wyroby znane są na całym świecie. Większość charakterystycznych cech ukształtowało się w XIII wieku. Znaczącą rolę w rozwoju wytwarzania szkła weneckiego odegrali rzemieślnicy bizantyjscy, którzy uciekli do Wenecji w czasach IV krucjaty (1204) i upadku Konstantynopola (1453). W XVI wieku rzemieślnicy weneccy osiągnęli znaczną biegłość w nasycaniu szkła kolorami i zwiększaniu jego przejrzystości, a także wynaleźli wiele nowych technik dekoracyjnych.

Fusing szkła to technika polegająca na zgrzewaniu warstw kompatybilnego szkła, dla osiągnięcia określonych efektów artystycznych.

Trynityt – nazwa szkliwa powstałego z ziaren piasku stopionych podczas wybuchu ładunku jądrowego.

Włókno szklane – włókno chemiczne otrzymywane ze szkła wodnego i czasami też ze stopionego szkła.