32 Pszczelarstwo

Alergia na jad błonkoskrzydłych – reakcja alergiczna organizmu uczulonych zwierząt i ludzi na wprowadzanie do ustroju alergenów jadu przez żądlące owady z rzędu błonkoskrzydłych (Hymenoptera). W wyniku tej reakcji może dochodzić do zagrożenia zdrowia, a nawet życia w wyniku gwałtownie rozwijającego się wstrząsu anafilaktycznego.

Pszczołowate (Apidae) – rodzina owadów z rzędu błonkoskrzydłych i nadrodziny Apoidea. Obejmuje ponad 5800 opisanych gatunków.

Apilandia - interaktywne centrum pszczelarstwa będące muzeum nauki i parkiem tematycznym znajdujące się w zabytkowych podziemiach dawnego folwarku w Kleczy Dolnej. Centrum działa od 25 sierpnia 2018 i znajdują się w nim 4 sale ekspozycyjne, wyposażone w kilkadziesiąt interaktywnych eksponatów,oferujące możliwość zwiedzania pasieki oraz uczestniczenia w warsztatach z robienia świec. Dodatkowo na miejscu sklep z gadżetami, sklep firmowy z miodami oraz kawiarenka. To jedyne tego typu miejsce w Polsce poświęcone pszczelarstwu.

{{Organizacja międzynarodowa infobox}} Nieznane pola: "nazwa_dopełniacz". Apimondia – Międzynarodowa Organizacja Związków Pszczelarskich zrzeszająca 81 krajowe związki pszczelarskie świata (2017), mająca swoją siedzibę w Rzymie, której prezydentem jest Amerykanin Jeff Pettis, powołana w celu promowania naukowych, technicznych, ekologicznych i ekonomicznych postępów w dziedzinie pszczelarstwa we wszystkich krajach świata oraz współpracy pszczelarskich związków w tym zakresie.

Czerw – typ larwy apodialnej (beznogiej) błonkówek i muchówek, bez wyraźnej puszki głowowej.

Dłuto pasieczne – płaskownik stalowy grubości ok. 4 mm, ze spłaszczonymi, rozszerzonymi i zaostrzonymi końcami, długości 18–20 cm i szerokości w środkowej części 2 cm. Jeden koniec na długości 1 cm jest zagięty pod kątem prostym. Zagięty koniec może być zabudowany z boków ściankami.

Dom Pszczelarza w Kamiannej – obiekt konferencyjno-noclegowy Polskiego Związku Pszczelarskiego w Kamiannej, znanym ośrodku pszczelarstwa oraz centrum apiterapii.

Kłąb – otaczające matkę skupisko pszczół, w którym robotnice siedzą ciasno, trzymając się jedna drugiej i tylko nieznacznie zmieniają położenie względem siebie. Najbardziej ściśnięte są pszczoły w zewnętrznej części kłębu, w środku zaś tworzą biegnące w różnych kierunkach łańcuszki, ułożone luźniej. Zwarta otoczka sprawia, że ciepło produkowane przez pszczoły w części centralnej ulatnia się nieznacznie, dzięki czemu temperatura w kłębie jest w znacznym stopniu niezależna od temperatury otoczenia.

Miodarka (wirówka) – urządzenie do odwirowywania miodu z plastrów pszczelich. Jest to wykonany ze stali nierdzewnej cylindryczny bęben. W środku znajduje się wirnik (kosz), połączony z mechanizmem napędowym. Do wirnika wkłada się ramki i pod wpływem siły odśrodkowej miód wylatuje z komórek plastra. Przy dnie miodarki znajduje się zawór, którym ścieka miód.

Miodownicowate (Lachnidae) – rodzina owadów z rzędu pluskwiaków równoskrzydłych. Owady te mają ciało pokryte krótkimi włoskami i krótkie syfony.

Miód – słodki produkt spożywczy, w warunkach naturalnych wytwarzany głównie przez pszczoły właściwe oraz nieliczne inne błonkówki, m.in. osy z podrodziny Polistinae, poprzez przetwarzanie nektaru kwiatowego roślin miododajnych, a także niektórych wydzielin występujących na liściach drzew. Miód pszczeli różni się składem od miodu wytwarzanego przez inne owady. Osy pobierają nektar także z roślin trujących dla człowieka, dlatego wytwarzany przez nie miód nierzadko jest przyczyną ciężkich zatruć. W bardzo ograniczonym stopniu substytutem miodu naturalnego jest tzw. miód sztuczny.

Obnóże – zawartość koszyczków pszczoły miodnej – zbieraczki.

Ostrowa – drabina w kształcie ściętej gałęzi świerkowej, służąca bartnikom do wydobywania miodu z barci. Jest głównym elementem herbu Ostrowi Mazowieckiej, znajduje się pomiędzy gwiazdą a księżycem i stanowi jedną z poprzednich nazw miejscowości.

Owadopylność – jeden z zoogamicznych sposobów zapylania oznaczający zapylanie kwiatów przez owady przenoszące pyłek. Owadopylność jest zależnością mutualistyczną, powstała na drodze koewolucji.

Pasieka – w pszczelarstwie teren z ustawionymi ulami. Jako pasiekę określa się też wszystkie ule danego właściciela – pszczelarza, wraz z jego budowlami i urządzeniami pasiecznymi, ułatwiającymi pracę w pasiece.

Pierzga – substancja wytwarzana przez pszczoły, będąca pyłkiem kwiatowym zmieszanym z miodem lub nektarem i zakonserwowanym przez pszczoły w komórkach plastra w następstwie fermentacji.

Plaster – dwustronna konstrukcja złożona z przylegających do siebie sześciokątnych komórek, wspartych na tylnej ścianie tworzącej środkową warstwę plastra. Budowane są np. przez pszczoły robotnice z wosku wydzielanego przez gruczoły woskowe. Nieregularne i stosunkowo małe plastry wykonują również trzmiele. Osy społeczne przygotowują jednowarstwowe plastry wykonane z substancji przypominającej tekturę.

Podkurzacz – w pszczelarstwie przyrząd do odymiania pszczół, złożony z korpusu i mieszka. Podkurzacz stosowany jest do uspokojenia podrażnionych pszczół.

Polski Związek Pszczelarski (PZP) – dobrowolna, niezależna, samorządna, społeczno-zawodowa i federacyjna organizacja podmiotów pracujących dla dobra pszczelarstwa, działająca na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Funkcjonuje w oparciu o ustawę z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Związek posiada osobowość prawną. Siedziba jego władz znajduje się w Warszawie.

Pszczelarz, bartnik – osoba zajmująca się pracą w pasiece lub barci, przy pszczołach. Jest to zawód sklasyfikowany w Polsce rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.

Pszczoła robotnica – samica pszczela o uwstecznionych narządach rozrodczych, przystosowana do wykonywania prac na rzecz rodziny pszczelej. Jest jednym z przykładów robotnic występujących w koloniach społecznych błonkówek.

Ramka – drewniana lub wykonana z tworzywa sztucznego obudowa plastra pszczelego. Ramki wykonuje się najczęściej z beleczek o grubości 10 mm i szerokości 25 mm. Górna beleczka jest zwykle grubsza i jest przedłużona o tzw. wąsy, na których ramka wisi w ulu. Na wierzchu górnej beleczki bywa wyżłobiony rowek, w którym biegnie drut, chroniony w ten sposób przed uszkodzeniem podczas czyszczenia ramki. W beleczce górnej i dolnej są wywiercone otworki, przez które przewleka się drut, na którym mocuje się węzę. W zależności od typu ula ramki mają różne rozmiary i są w ulu różnie ułożone. Poprzedniczką ramki jest snoza.

Rośliny miododajne – rośliny zaliczane do roślin pszczelarskich lub roślin pożytkowych – rośliny o kwiatach barwnych i wonnych, kwitnące długo i obficie, które dostarczają pszczołom surowca do produkcji miodu – nektaru lub rośliny, na których liściach i pędach wytwarzany jest inny surowiec do produkcji miodu – spadź. Do roślin pszczelarskich (pożytkowych) zalicza się również rośliny pyłkodajne, nie są one jednak zaliczane do roślin miododajnych ani do nektarodajnych. Pyłek kwiatowy pozyskiwany przez pszczoły z tych roślin jest dla nich składnikiem pokarmowym.

Snoza – zastosowany w pszczelarstwie wynalazek księdza Jana Dzierżona. Była to drewniana listwa, wpuszczana w wycięcia w przeciwległych ścianach bocznych ula, zwanego szafkowym.

Spadź, rosa miodowa – słodka ciecz występująca w postaci kropel na igłach i gałęziach świerka, modrzewia i jodły oraz na liściach niektórych drzew liściastych, m.in. dębu i lipy. Składa się z soków roślinnych, wypływających z komórek uszkodzonych przez mszyce, czerwce lub miodówki oraz z płynnych odchodów tych owadów.

Stebnik – specjalny budynek, do którego przenosi się pnie pszczele na okres zimy. Stebnik powinien zapewniać spokój, ciemność, temperaturę ok. 0-6 °C, odpowiednią niezbyt wysoką wilgotność 75-85%, odpowiednią wymianę powietrza i dostęp do każdego ula. Jest to budowla częściowo lub całkowicie zagłębiona w ziemi mające izolowane ściany i strop. Podłogi posypuje się gruboziarnistym piaskiem lub trocinami. Ule wstawia się na półki dookoła ścian lub w rzędach jeden na drugim. Dla zapewnienia ciągłego dopływu świeżego powietrza w jednej ze ścian wmontowuje się kanał wentylacyjny wlotowy a w suficie po przeciwległej stronie kanał wylotowy.

Tańce pszczół – regularnie powtarzające się ruchy pszczół informujące inne robotnice o wystąpieniu określonego zjawiska.Tańce werbunkowe zbieraczek informują pszczoły w ulu o obecności pożytku i jego położeniu względem ula. Rozróżnia się wśród nich: taniec okrągły – kiedy źródło pożytku jest w małej odległości od ula, taniec wywijany – gdy odległość ta jest większa niż 100 m, taniec sierpowaty – kiedy jest ona pośrednia.

Truteń – samiec pszczoły miodnej. Zwykle trutnie rozwijają się z jaj niezapłodnionych i są haploidalne.

Ul – w pszczelarstwie konstrukcja, najczęściej drewniana, używana do hodowli i chowu pszczół.

Węza – używany w pszczelarstwie szablon z wytłoczonymi kształtami komórek plastra pszczelego umieszczany w ramce. Rozmiar dostosowany jest do wielkości i kształtu ramki, najczęściej prostokątny.

Zaleszczotek książkowy, zaleszczotek pospolity – gatunek drobnego pajęczaka z rodziny Cheliferidae.OpisMa długość do 2,5-4,5 mm. Kolor całego ciała z wyjątkiem nóg jest ciemnobrązowy, nogi są czerwonawe. Odwłok wyraźnie prążkowany. Nieduże szczękoczułki zakończone są szczypcami i mają gruczoły jadowe. Wyglądem przypomina małego skorpiona, ale bez odwłoka z kolcem jadowym.WystępowanieW Polsce jest dość pospolity. Występuje w lasach pod odstającą korą drzew oraz w zabudowaniach, np. pomiędzy książkami. Występuje także w ulach, gdzie żywi się roztoczami i drobnymi owadami, np. łowi małe gąsieniczki barciaków.Tryb życiaJest drapieżnikiem. Poluje głównie na małe owady. Ofiarę nawet większą od siebie paraliżuje jadem, spływającym do jej ciała ze szczypiec.RozmnażaniePodczas godów zarówno samiec, jak i samica poruszają się tuż obok siebie, wykonując charakterystyczne ruchy tu i z powrotem, nie dotykając się. Samiec przekazuje samicy spermatofor z plemnikami. Samica wkłada go do dróg rodnych. Jaja składa w torbie lęgowej. Młode po wylęgnięciu się z nich przez jakiś czas są jeszcze pod opieką samicy.Znaczenie dla człowiekaW pszczelarstwie przyczyniają się do tępienia szkodników wewnątrzulowych. Zaleszczotki książkowe żyją również w bibliotekach. Odżywiają się m.in. szkodnikami, które zjadają papier.

Zasklep – wieczko komórki plastra wytwarzane przez robotnice pszczele na komórkach z miodem lub czerwiem.