Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczneW
Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne

Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne. Rozwój systemów rakietowych opartych na pociskach balistycznych wystrzeliwanych z pokładów okrętów podwodnych (SLBM) był jednym z pól wyścigu zbrojeń w ramach zimnej wojny. Wyścig pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Radzieckim w tym zakresie od samego początku był w awangardzie postępu technologicznego związanego z rywalizacją dwóch supermocarstw i jednocześnie jednym z jego najsilniejszych motorów. Rywalizacja w zakresie morskich systemów rakietowych w obu państwach przyczyniała się do powstawania nowych gałęzi przemysłu, dostarczając także nowych technologii dla innych zastosowań – zarówno wojskowych, jak i cywilnych. Wyścig zbrojeń w zakresie systemów SLBM prowadzony był przez obydwa państwa z uwzględnieniem ich specyfik zarówno gospodarczych i naukowych, jak i polityczno-ideologicznych, a nawet kulturowych. Znajdowały one odbicie w każdym aspekcie budowanych przez USA i ZSRR systemów, począwszy od kwestii konstrukcyjnych, przez stopień automatyzacji aż po względy operacyjne i taktykę wykorzystania własnych systemów rakietowych. Powodowało to, że oba państwa nie rozwijały swoich systemów w identyczny sposób, jakkolwiek rozwój kolejnych generacji systemów był zawsze odpowiedzią na osiągnięcia i sposób działania rywala.

9K79 ToczkaW
9K79 Toczka

9K79 Toczka – radziecki taktyczny zestaw rakietowy klasy ziemia-ziemia z pociskami balistycznymi 9M79F, 9M79K lub 9M79B na lądowej platformie samochodowej z wyrzutnią typu TEL, przeznaczony do rażenia celów punktowych. Według traktatu INF oznaczony był OTR-21, znany jest też pod nazwą kodową NATO SS-21 Scarab.

Atlas CW
Atlas C

Atlas C – ostatni eksperymentalny wariant pocisku balistycznego serii Atlas. Wykorzystywany w latach 1958–1959. Odbył 6 lotów balistycznych, z czego trzy zakończyły się pełnym sukcesem. Później został użyty jako 1. człon rakiety Atlas C Able, jednak jedyny egzemplarz tej rakiety eksplodował we wrześniu 1959 podczas naziemnych testów statycznych na platformie startowej. Pocisk został wycofany na rzecz pocisku Atlas D, przekonfigurowanego w latach 60. na rakietę nośną.

Convair X-11W
Convair X-11

Convair X-11 – zaprojektowany przez amerykańską firmę Convair rakietowy pocisk balistyczny, początkowo oznaczony jako Convair XSM-16A, będący pierwszą platformą testową dla międzykontynentalnego pocisku balistycznego Atlas, stąd często spotykane oznaczenie pocisku jako Atlas A. Poprzednik pocisku Convair X-12 będącego drugą, bardziej zaawansowaną platformą testową programu Atlas.

LGM-30 Minuteman IW
LGM-30 Minuteman I

LGM-30 Minuteman I — pierwszy amerykański międzykontynentalny pocisk balistyczny (ICBM) na paliwo stałe. Minuteman I był pociskiem stacjonującym w podziemnych silosach, wyposażonym do przenoszenia w głowicę balistyczną Mark 5 z ładunkiem termojądrowym W59 o mocy 1,2 megatony.

LGM-30F Minuteman IIW
LGM-30F Minuteman II

LGM-30 Minuteman II – amerykański międzykontynentalny pocisk balistyczny (ICBM) na paliwo stałe. Minuteman II, był rozwinięciem stacjonującego w podziemnych silosach pocisku Minuteman I, wyposażonym do przenoszenia głowicy balistycznej Mark 11 z ładunkiem termojądrowym W56 o mocy 2 megaton.

LGM-30G Minuteman IIIW
LGM-30G Minuteman III

LGM-30G Minuteman III – amerykański międzykontynentalny pocisk balistyczny ICBM na paliwo stałe na wyposażeniu United States Air Force. Każdy ze stacjonujących we wzmocnionych silosach trzystopniowych pocisków, zdolny jest do przeniesienia na odległość 13 000 kilometrów 3 głowic bojowych. Bezwładnościowy układ kierowania i kontroli pocisku, zapewnia celność CEP z błędem celowania nieprzekraczającym 120 metrów. Zgodnie z zadeklarowanym w 1991 roku w myśl traktatu START 1 throw-weight wynoszącym 1150 kg, pociski Minuteman III, wyposażone są aktualnie w 3 niezależnie wycelowywane głowice termojądrowe o regulowanej mocy 300 do 475 kiloton każda.

LGM-118A PeacekeeperW
LGM-118A Peacekeeper

LGM-118A Peacekeeper – strategiczny, trzystopniowy pocisk balistyczny ICBM na paliwo stałe, przenoszący do 11 głowic typu MIRV z ładunkiem termojądrowym o mocy do 475 kT. Pociski te wprowadzone zostały do uzbrojenia US Air Force w 1986, wycofane zaś ze służby w 2005 roku, chociaż traktat o redukcji zbrojeń strategicznych START II, zakazujący posiadania pocisków ICBM uzbrojonych w wiele głowic MIRV, nie wszedł w życie.

MGM-31A Pershing IW
MGM-31A Pershing I

MGM-31 Pershing I – amerykański taktyczny pocisk balistyczny krótkiego zasięgu (SRBM), uzbrojony w głowicę jądrową W50 o mocy 400 kiloton. Pocisk ten skonstruowany został w celu zastąpienia w Europie pocisku SSM-A-14 Redstone. Wkrótce po rozmieszczeniu tego pocisku w 1964 roku w Europie, przystąpiono do prac nad jego ulepszoną wersją Pershing IA, której dyslokację w Europie rozpoczęto w roku 1969.

MGM-31B Pershing IIW
MGM-31B Pershing II

MGM-31B Pershing II – amerykański taktyczny pocisk balistyczny średniego zasięgu – MRBM, przenoszący głowicę jądrową W85 o selektywnej mocy pomiędzy 5 a 50 kiloton. Pershing II był mobilnym pociskiem na platformie gąsienicowej, korzystającym z pionowej wyrzutni typu TEL, przeznaczonym do ataku na cele militarne na wypadek eskalacji wojny w Europie. Z uwagi na relatywnie niewielką moc przenoszonej przez Pershing II głowicy, nie był przeznaczony do atakowania skupisk ludności. Pomimo iż pocisk ten był pociskiem średniego zasięgu, w trakcie negocjacji nad traktatem INF został sklasyfikowany jako pocisk zasięgu pośredniego (IRBM) i jako taki zakazany, czego skutkiem było wycofanie go ze służby w roku 1991.

MGM-52 LanceW
MGM-52 Lance

MGM-52 Lance – amerykański rakietowy pocisk balistyczny krótkiego zasięgu przeznaczony do rażenia celów taktycznych głowicami konwencjonalnymi i jądrowymi. Wprowadzony do służby przez Armię Stanów Zjednoczonych w 1973. Używany również przez siły zbrojne Belgii, Holandii, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Tajwanu, Korei Południowej i Izraela. Kraje NATO wycofały ostatnie pociski ze służby w 1993. Ogółem wyprodukowano około 1200 pocisków.

MGM-134A MidgetmanW
MGM-134A Midgetman

MGM-134A Midgetman – amerykański lekki, międzykontynentalny rakietowy pocisk balistyczny ICBM na platformie samochodowej, przenoszący jedną termojądrową głowicę bojową MIRV W87-0/Mk-21 o mocy 300 kT z możliwością zwiększenia do 475 kT. System ten powstawał jako mobilne uzupełnienie stacjonujących w podziemnych, super utwardzonych silosach ciężkich pocisków LGM-30 Minuteman III oraz LGM-118A Peacekeeper (MX)

MR UR-100W
MR UR-100

MR UR-100 – zaprojektowany i produkowany na Ukrainie, radziecki dwustopniowy międzykontynentalny pocisk balistyczny bazowania lądowego na paliwo ciekłe, przenoszący do 4 głowic MIRV, z ładunkami termojądrowymi o mocy 550 do 750 kT. Przeznaczony do wystrzeliwania z utwardzonych podziemnych silosów pocisk ICBM, startował metodą zimnego startu, i znajdował się w stanie operacyjnym w Strategicznych Wojskach Rakietowych w latach 1975–1983.

MX-774W
MX-774

MX-774 Hiroc – amerykański pocisk balistyczny firmy Consolidated Vultee. Po wybudowaniu trzech pocisków cały program został anulowany.

PGM-17 ThorW
PGM-17 Thor

PGM-17 Thor – pierwszy amerykański pocisk balistyczny średniego zasięgu, który osiągnął gotowość bojową. Proces rozmieszczania pocisku rozpoczął się w 1958 r. na terenie Wielkiej Brytanii, gdzie pozostawał na wyposażeniu Royal Air Force. Później od lat 60. został pierwszym stopniem rakiet Delta.

R-5MW
R-5M

R-5 Pobieda – był pierwszym radzieckim pociskiem balistycznym posiadającym możliwość przenoszenia głowic jądrowych. Był to pocisk średniego zasięgu, opracowany w pierwszej połowie lat 50. XX wieku, przez biuro konstrukcyjne Sergieja Korolowa. Dzięki posiadaniu R-5, Związek Radziecki otrzymał możliwość dokonania ataku jądrowego przy pomocy rakietowych pocisków balistycznych na cele strategiczne w Europie Zachodniej. Zostały zainstalowane m.in. w Vogelsang w NRD w roku 1959. Pocisk otrzymał w NATO oznaczenie kodowe SS-3 Shyster. Zaś w GRAU oznaczono go pod inicjałami 8K51.

R-7W
R-7

R-7 — pierwszy wprowadzony do czynnej służby operacyjnej radziecki pocisk balistyczny o zasięgu międzykontynentalnym (ICBM).

R-11W
R-11

R-11M, indeks GRAU 9K51 (kompleks) lub 8K11 (rakieta), kod NATO Scud-A – balistyczna rakieta operacyjno-taktyczna, klasy ziemia-ziemia, napędzana paliwem ciekłym, produkcji ZSRR, służąca do przenoszenia głowic z ładunkiem konwencjonalnym lub jądrowym. Przeznaczona była do niszczenia zgrupowań wojsk, punktów dowodzenia, ważnych obiektów wojskowych i gospodarczych. Wystrzeliwana z samobieżnej gąsienicowej wyrzutni 8U218. Wchodziła na uzbrojenie armii ZSRR i państw Układu Warszawskiego, w tym Polski, od końca lat 50. XX wieku.

R-13W
R-13

R-13 – radziecki pocisk balistyczny krótkiego zasięgu klasy SLBM, wystrzeliwany w położeniu nawodnym z radzieckich podwodnych okrętów rakietowych projektów 629A i 658. Pociski te przenosiły głowice jądrową o mocy 1 Mt na odległość do 600 km.

R-14W
R-14

R-14 – zaprojektowany i produkowany w Ukraińskiej SRR, radziecki jednostopniowy pocisk balistyczny pośredniego zasięgu bazowania lądowego na ciekłe paliwo rakietowe, przenoszący 1 głowicę z ładunkiem termojądrowym o mocy 2,3 Mt. Przeznaczony do wystrzeliwania z wyrzutni otwartych, znajdował się w stanie operacyjnym w Strategicznych Wojskach Rakietowych w latach 1961–1984, zastąpiony następnie przez system rakietowy RSD-10 Pionier. Z powodu tej broni powstał kryzys kubański.

R-17W
R-17

R-17 Scud-B – radziecki taktyczny pocisk balistyczny ziemia-ziemia, napędzany silnikiem na paliwo ciekłe, służąca do przenoszenia głowic z ładunkiem konwencjonalnym lub jądrowym. Przeznaczona do niszczenia zgrupowań wojsk, punktów dowodzenia, ważnych obiektów wojskowych i cywilnych.

R-21W
R-21

R-21 – radziecki pocisk balistyczny średniego zasięgu klasy SLBM, wystrzeliwany z okrętów podwodnych projektów 629A, 658M oraz 667. Pociski R-21 były pierwszymi radzieckimi pociskami balistycznymi wystrzeliwanymi z zanurzonego okrętu podwodnego. Przenosiły one oddzielaną od pocisku głowice jądrową na odległość do 1400 km.

R-29RMW
R-29RM

R-29RM – radziecki i rosyjski trzystopniowy pocisk balistyczny dalekiego zasięgu SLBM systemu D-9RM, na paliwo ciekłe. R-29RM może przenosić cztery głowice MIRV na odległość 8300 km, trwają jednak prace nad umożliwieniem mu przenoszenia 10 głowic MIRV o mocy 100 kiloton każda. R-29RM przenoszone są przez okręty podwodne projektu 667BDRM

R-36W
R-36

R-36 – radzieckie ciężkie dwustopniowe pociski balistyczne międzykontynentalnego zasięgu, przeznaczone do ataku na amerykańskie pola startowe pocisków ICBM. Konstrukcja pocisków zakładała możliwość pokonywania obrony antybalistycznej, toteż pociski 8K67 wyposażone były w głowice z ładunkiem termojądrowym o wielkiej mocy oraz penetration aids. W odmianie 8K69 pociski wyposażone były w głowicę dostarczaną na niską orbitę Ziemi (LEO), skąd metodą rażenia z orbity szczątkowej mogły razić cele z niechronionego kierunku. W odmianie 8K67P pociski przenosiły po trzy głowice MRV.

R-36MW
R-36M

R-36M — radziecki pocisk balistyczny dalekiego zasięgu (ICBM) przeznaczony do przenoszenia bojowych głowic jądrowych na dystansach międzykontynentalnych. Stacjonujący w stałych silosach podziemnych R-36M był jedynym pociskiem ciężkim dopuszczonym do użycia przez drugi traktat o redukcji broni strategicznej. Według źródeł rosyjskich, istniało sześć wersji tego pocisku różniących się liczbą i mocą przenoszonych głowic.

R-39W
R-39

R-39 – radziecki trzystopniowy pocisk balistyczny SLBM, na paliwo stałe. R-39 przenosił 10 głowic MIRV o mocy 100 Kt na odległość 8300 km. R-39 przenoszone były przez okręty podwodne projektu 619 (testy) oraz 941.

RSD-10 PionierW
RSD-10 Pionier

RSD-10 Pionier – radziecki dwustopniowy rakietowy pocisk balistyczny pośredniego zasięgu (IRBM). Pionier był korzystającym z wyrzutni typu TEL, mobilnym pociskiem balistycznym na platformie samochodowej, przenoszącym pojedynczą głowicę termojądrową o mocy 1 megatony lub do trzech głowic MIRV o mocy 150 kiloton. Pociski te stanowiły w latach osiemdziesiątych XX w. istotny element zimnowojennej rywalizacji pomiędzy Układem Warszawskim, a państwami NATO.

RT-2PM TopolW
RT-2PM Topol

RT-2PM Topol — radziecki, pierwszy na świecie oficjalnie przyjęty do służby międzykontynentalny pocisk balistyczny, na mobilnej, drogowej platformie samochodowej. Topol został opracowany z naruszeniem traktatu SALT II, zakazującego opracowywania więcej niż jednego nowego systemu rakietowego.

RT-23UTTHW
RT-23UTTH

RT-23UTTCh – radziecki i rosyjski międzykontynentalny pocisk balistyczny (ICBM) z dziesięcioma głowicami jądrowymi, skonstruowany do bazowania w stałych silosach oraz wyrzutniach mobilnych. Wchodził w skład kompleksu rakietowego 15P960/15P961 Mołodiec. Inne oznaczenia pocisków to 15Ż60/15Ż61, RS-22B/RS-22W, a w kodzie NATO: SS-24 Scalpel.

SM-65 AtlasW
SM-65 Atlas

SM-65 Atlas – rodzina pierwszych amerykańskich międzykontynentalnych pocisków balistycznych (ICBM). W latach 1959–1965 w służbie pozostawały pociski Atlas D oraz Atlas E i F. Stacjonujące na naziemnych stanowiskach startowych pociski tych typów miały dwustopniowy napęd z pięcioma silnikami na paliwo ciekłe i przenosiły głowice jądrowe o mocy 1,44 Mt i 3,75 Mt. Do dziś (2015) żaden z typów amerykańskich pocisków ICBM nie dysponował równie wielkim zasięgiem – wynoszącym 14 000 km, jednak z powodu słabej celności pociski te przeznaczone były jedynie do niszczenia wielkich skupisk ludności. Z uwagi na trudności eksploatacyjne oraz ich niewystarczającą skuteczność zastąpiono je pociskami Minuteman I.

SM-68 Titan IW
SM-68 Titan I

Titan I –pierwsza amerykańska dwustopniowa rakieta balistyczna, skonstruowana w zakładach Martin Company na podstawie zamówienia z dnia 27 października 1955 r.

SM-68B Titan IIW
SM-68B Titan II

SM-68B Titan II – amerykański dwustopniowy rakietowy pocisk balistyczny o zasięgu międzykontynentalnym (ICBM) na paliwo ciekłe. Pozostające na wyposażeniu Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w latach 1963–1987 pociski Titan II, zaprojektowane były do przenoszenia jednej głowicy jądrowej W-53/Mk-6 o mocy 9 megaton.

SSM-A-14 RedstoneW
SSM-A-14 Redstone

SSM-A-14 Redstone – amerykański pocisk balistyczny krótkiego zasięgu (SRBM) napędzany jednym stopniem napędowym na paliwo ciekłe. Paliwo − alkohol etylowy lub hydyne (masowo), utleniacz − tlen. Opracowany pod kierunkiem i przy udziale zespołu Wernhera von Brauna. Redstone był większy niż oryginalny pocisk V2, zdolny do przenoszenia głowicy jądrowej i w odróżnieniu od również opartego na V2 radzieckiego pocisku SS-1A, posiadał oddzielająca się od pocisku głowicę bojową. Pocisk ten odegrał również znaczącą rolę jako rakieta transportowa, do wynoszenia w przestrzeń kosmiczną satelitów Explorer.

UGM-27A Polaris A-1W
UGM-27A Polaris A-1

UGM-27A Polaris A-1 – pierwszy amerykański pocisk balistyczny przenoszony i wystrzeliwany z pokładu okrętu podwodnego (SLBM). Polaris A-1 był dwustopniowym pociskiem średniego zasięgu na paliwo stałe, wyposażonym w jedną głowicę jądrową MRV o masie 272 kg i mocy jednej megatony. Pociski te były pierwszymi na świecie pociskami balistycznymi startującymi spod wody, pierwszymi też wystrzeliwanymi metodą „zimnego startu”.

UGM-27B Polaris A-2W
UGM-27B Polaris A-2

UGM-27B Polaris A-2 – amerykański dwustopniowy pocisk balistyczny średniego zasięgu klasy SLBM na paliwo stałe. Uzbrojony w jedną głowicę jądrową W47 Y2 o mocy 1,2 Mt Polaris A-2, w latach 1962–1974 pozostawał na uzbrojeniu amerykańskich okrętów podwodnych typu George Washington oraz Ethan Allen.

UGM-27C Polaris A-3W
UGM-27C Polaris A-3

UGM-27C Polaris A-3 – amerykański dwustopniowy pocisk balistyczny pośredniego zasięgu klasy SLBM na paliwo stałe. Uzbrojony w trzy wcelowywane w jeden cel głowice jądrowe (MRV) W58 o mocy 200 Kt. Polaris A-3, od 28 września 1964 r. pozostawał na uzbrojeniu amerykańskich okrętów podwodnych typu George Washington, Ethan Allen oraz Lafayette.

UGM-73 Poseidon C-3W
UGM-73 Poseidon C-3

UGM-73 Poseidon C-3 – pocisk balistyczny SLBM pośredniego zasięgu na paliwo stałe, amerykańskiej marynarki wojennej. Poseidon C-3 były następcami pocisków Polaris A-3 we flocie amerykańskiej, były też pierwszymi na świecie pociskami w służbie operacyjnej, które wyposażono w głowice MIRV. Pociski Poseidon C-3 stanowiły odpowiedź na rozwój systemu antybalistycznego w Związku Radzieckim

UGM-93A Trident I C-4W
UGM-93A Trident I C-4

UGM-93A Trident I C-4 – amerykański rakietowy pocisk balistyczny klasy SLBM opracowany i używany jako tymczasowe uzbrojenie balistyczne okrętów podwodnych typu Trident/Ohio oraz typach serii 41 for Freedom. Trident I był bezpośrednim następcą i rozwinięciem pocisku UGM-73 Poseidon opracowanym w zakładach Lockheed Martin Space Systems.

UGM-133 Trident II D-5W
UGM-133 Trident II D-5

UGM-133 Trident II D-5 – amerykański trzystopniowy pocisk balistyczny SLBM na paliwo stałe o zakresie zasięgu operacyjnego 2500 do 11 000 km. Pocisk ten jest jedynym obecnie typem SLBM na wyposażeniu okrętów podwodnych Stanów Zjednoczonych. Przenoszone przez okręty amerykańskie typu Ohio oraz brytyjskie jednostki typu Vanguard pociski D-5, naprowadzane są w locie systemami bezwładnościowo-astronawigacyjnymi, które zapewniają im celność z marginesem błędu CEP wynoszącym 90–120 metrów. Mimo że Trident II mogą przenosić do czternastu głowic, przenoszą aktualnie jedynie do ośmiu MIRV z ładunkami termonuklearnymi o mocy 100 albo 475 kiloton.

UR-100NUTTHW
UR-100NUTTH

UR-100NUTTH – radziecki rakietowy pocisk balistyczny dalekiego zasięgu klasy ICBM, z dwustopniowym napędem na paliwo ciekłe, przystosowany do przenoszenia sześciu głowic jądrowych MIRV o mocy 550–750 kt. Pociski RS-18B stanowią zmodernizowaną wersję wcześniejszego pocisku UR-100N (RS-18). Ulepszenia obejmowały polepszenie parametrów systemu naprowadzania oraz napędowego, a także nowe oprzyrządowanie pocisku, w tym system zarządzania nim.