38 Wojny w Afryce

Wojna włosko-abisyńska 1894–1896 – konflikt zbrojny między Włochami a Abisynią trwający w latach 1894–1896.

Wojna włosko-abisyńska 1935–1936 – jeden z największych w historii konfliktów o podłożu kolonialnym. Był wynikiem włoskich dążeń do stworzenia jednolitej kolonii, obejmującej Abisynię i wcześniej już należące do Włochów – Erytreę i Somali Włoskie, opanowania źródeł Nilu Błękitnego i licznych, eksploatowanych dotychczas w minimalnym stopniu bogactw naturalnych oraz pomszczenia klęski doznanej podczas najazdu w 1896 roku pod Aduą.

II wojna angielsko-holenderska – wojna toczona w latach 1665-1667, będąca kontynuacją pierwszej wojny morskiej pomiędzy tymi mocarstwami, w której chodziło głównie o kontrolę handlu morskiego i panowanie na morzu.

Konflikt w prowincji Kiwu – kolejna odsłona wojen w Demokratycznej Republice Konga trwająca od 2004 do 23 marca 2009 pomiędzy dowodzonymi przez Laurenta Nkundę siłami Tutsi pod sztandarem Narodowego Kongresu na rzecz Obrony Ludu a armią rządową Demokratycznej Republiki Konga, zakończona pokonaniem partyzantów, a także rebelią Ruchu 23 Marca w latach 2012–2013.

Pierwsza wojna Burów z Basuto (1858) zwana też wojną z Senekalem to konflikt pomiędzy Burami a południowo afrykańskim plemieniem Basuto pod rządami Moshoeshoe I. Walki toczono na terenie Afryki Południowej oraz Lesotho.

I wojna domowa na Wybrzeżu Kości Słoniowej – konflikt zbrojny na terytorium Wybrzeża Kości Słoniowej, mający miejsce w latach 2002–2007.

II wojna domowa na Wybrzeżu Kości Słoniowej – konflikt zbrojny, zapoczątkowany 24 lutego 2011, który jest efektem kryzysu politycznego w kraju, po zaprzysiężeniu w grudniu 2010 dwóch prezydentów Laurenta Gbagbo i Alassane Outtary. Wojna zakończyła się 11 kwietnia 2011 pojmaniem Laurenta Gbagbo.

Druga wojna z Matabele – konflikt w latach 1895–1896 pomiędzy Brytyjczykami a południowo-afrykańskim ludem Matabele.

Interwencja w Gambii – zaczęła się 19 stycznia 2017 roku, a skończyła dzień później. 18 stycznia pułkownik Abdou Ndiaye złożył prezydentowi Gambii ultimatum, według którego jeśli do północy 19 stycznia wybrany w ostatnich wyborach prezydent-elekt Adama Barrow nie zostanie zaprzysiężony, armia Senegalu wsparta przez kilka innych państw wkroczy na terytorium Gambii.

Wojna Jom Kipur, wojna Jom Kippur – wojna Izraela z koalicją Egiptu i Syrii w 1973 roku, trwająca od 6 do 26 października. Wojna rozpoczęła się w dniu żydowskiego święta Jom Kipur od zaskakującego uderzenia połączonych sił Egiptu i Syrii. Najechały one półwysep Synaj i Wzgórza Golan, które pozostawały pod kontrolą Izraela od czasu wojny sześciodniowej w 1967 roku.

Konflikt czadyjsko-sudański – wojna prowadzona przez Czad przeciwko rebeliantom wspieranym przez Sudan, rozpoczęta 23 grudnia 2005. Konflikt został oficjalnie zakończony porozumieniem z Dakaru z 13 marca 2008. Mimo pokoju do 2010 trwała rebelia bojówek czadyjskich.

Konflikt graniczny między Dżibuti i Erytreą – konfrontacja pomiędzy siłami Erytrei i Dżibuti w dniach 10–13 czerwca 2008.

Konflikt graniczny między Libią i Egiptem – konflikt graniczny pomiędzy Libią a Egiptem trwający w lipcu 1977 roku.

Konflikt marokańsko-algierski, zwany wojna piaskową – krótkotrwały konflikt graniczny pomiędzy Marokiem a Algierią. Konflikt był nieudaną próbą zajęcia prowincji Tinduf i Baszszar przez Maroko.

Konflikt w Casamance – separatystyczna rebelia Ruchu Demokratycznych Sił Casamance (MFDC), mająca na celu secesję Casamance od Senegalu, która toczy się od 1982, kiedy to doszło do pierwszych starć separatystów z armią rządową. Jest to konflikt o niskiej intensywności, tlący się przez kilkadziesiąt lat.

Konflikt w Kabindzie – separatystyczna rebelia, mająca na celu secesję Kabindy od Angoli.

Wojna o niepodległość Mozambiku - długotrwały konflikt pomiędzy afrykańskimi organizacjami niepodległościowymi a portugalską armią. Zapoczątkowana została atakiem Frontu Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO) 25 września 1964 roku na wojskową bazę Mudea. FRELIMO dysponował partyzanckimi kadrami przeszkolonymi w Algierii oraz Egipcie. Był materialnie wspierany przez Chiny, Tanzanię, Zambię i ZSRR. Długoletnia walka Portugalczyków z FRELIMO, pomimo brutalnych pacyfikacji przy jednoczesnym wprowadzaniu reform wewnętrznych nie doprowadziła do osłabienia konfliktu. Wojna stała się jedną z przyczyn wybuchu rewolucji goździków. Po jej zwycięstwie nowe władze Portugalii we wrześniu 1974 roku nawiązały dialog z przywódcami Frontu Wyzwolenia Mozambiku, a następnie przystały na niepodległość Mozambiku.

Wojna naftowa w Nigerii – wewnętrzna wojna w Nigerii trwająca od 14 do 21 września 2008. Nazwy „wojna naftowa” użył Ruch na rzecz Wyzwolenia Delty Nigru. Wojna ta była jednym z epizodów trwającego konfliktu w Delcie Nigru od 2006 roku.

Ofensywa Rwandy w Demokratycznej Republice Konga rozpoczęła się 20 stycznia 2009 i została wymierzona w rwandyjskich rebeliantów skupionych wokół ugrupowania plemienia Hutu – Demokratyczne Siły Wyzwolenia Rwandy (FDLR), które są odpowiedzialne za udział w ludobójstwie w Rwandzie w 1994.

Południowoafrykańska wojna graniczna – konflikt trwający od 1966 do 1990 w Południowo-Zachodniej prowincji RPA i Angoli, zakończony wyparciem Kubańczyków z Angoli, oraz niepodległością Namibii.

Powstanie w Angoli – zbrojne działania rdzennej ludności przeciwko portugalskim władzom kolonialnym, jakie wybuchły w 1961 roku.

Rebelia islamska na Synaju – rozpoczęła się w 2011 po obaleniu egipskiego prezydenta Husniego Mubaraka wskutek rewolucji. Za rebelią stoi 12 tysięcy bojowników, głównie miejscowych Beduinów i islamskie ugrupowanie Ansar asz-Szari’a.

Rebelia w Ogadenie – separatystyczne działania zbrojne prowadzone od 1995 do 2010 przez Narodowy Front Wyzwolenia Ogadenu (ONLF). Rebelianci walczą o oderwanie Ogadenu od reszty Etiopii i przyłączenie go do Somalii lub o przyznanie mu szerokiej autonomii.

Wojna rodezyjska, sh. Druga Chimurenga – wojna domowa toczona od lipca 1964 do grudnia 1979 roku w nieuznawanym przez społeczność międzynarodową państwie o nazwie Rodezja. Kraj ten – dzisiejsze Zimbabwe – kilkakrotnie zmieniał nazwę. Rząd Rodezji Południowej zapowiedział w październiku 1964 roku, gdy Rodezja Północna stała się Zambią, że przyjmuje krótszą nazwę Rodezja, ale Wielka Brytania odmówiła uznania tej decyzji twierdząc, że zmiana nazwy kraju wykracza poza uprawnienia władz kolonii. Rząd kolonii mimo to używał skróconej nazwy, ogłaszając niepodległość jako Rodezja i używając tej nazwy aż do przekształcenia w Zimbabwe-Rodezję w czerwcu 1979 roku.

Wojna algierska – trwający w latach 1954–1962 konflikt zbrojny pomiędzy Francją a algierskim Frontem Wyzwolenia Narodowego.

Wojna angielsko-zanzibarska – najkrótszy znany zbrojny konflikt międzynarodowy, trwający 38 minut, który miał miejsce 27 sierpnia 1896 roku. Pochłonął około 500 ofiar śmiertelnych.

Wojna domowa w Angoli – konflikt trwający z przerwami od 1975 do 2002 w Angoli, zakończony zwycięstwem rządu Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli (MPLA). Z wojskami rządowymi starły się grupy partyzanckie - Narodowy Związek na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (UNITA) i Narodowy Front Wyzwolenia Angoli (FNLA) a także regularna armia RPA i Zairu.

Wojna domowa w Mozambiku – długotrwały konflikt pomiędzy rządem Mozambiku a opozycyjną partyzantką Narodowego Ruchu Oporu Mozambiku wspartą przez Rodezję i RPA. Konflikt zakończył się zwycięstwem sił rządowych w 1992 roku i podpisaniem traktatu pokojowego na mocy którego RENAMO przekształcone zostało w partię polityczną.

Wojna erytrejsko-etiopska trwała w latach 1998-2000 i toczyła się między krajami, które należą do najbiedniejszych w Rogu Afryki. Na zmagania militarne państwa te wydały setki milionów dolarów. Działania wojenne kosztowały życie kilkudziesięciu tysięcy ludzi. Wynikiem wojny były jedynie drobne zmiany graniczne.

Wojna Kartaginy z Masynissą 152 p.n.e.-150 p.n.e.

Wojna o niepodległość Angoli – konflikt trwający od 1961 do 1974 w Angoli, zakończony wyparciem Portugalczyków, oraz niepodległością Angoli. Z wojskami portugalskimi starły się przede wszystkim trzy największe grupy partyzanckie – Ludowy Ruch Wyzwolenia Angoli, Narodowy Związek na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli i Narodowy Front Wyzwolenia Angoli.

Wojna o niepodległość Erytrei – długotrwały konflikt pomiędzy organizacjami niepodległościowymi Erytrei a rządem Etiopii. Wojna rozpoczęła się w latach 60. XX wieku i przedłużyła się do czasu etiopskiej wojny domowej. Zakończyła się zwycięstwem rebeliantów w 1991 roku, wraz z upadkiem rządu wojskowego Dergu Mengystu Hajle Marjama.

Wojna o niepodległość Gwinei Bissau – konflikt trwający od 1963 do 1974 w Gwinei Bissau, zakończony wyparciem Portugalczyków, oraz niepodległością kraju. Z wojskami portugalskimi starły się oddziały Afrykańskiej Partii Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC).

Wojna o niepodległość Namibii – wojna partyzancka toczona w latach 1966–1990 przez Ludową Armię Wyzwoleńczą Namibii i inne organizacje narodowowyzwoleńcze, których celem było uzyskanie niepodległości ze strony apartheidowskiej Republiki Południowej Afryki. Wojna była związana z południowoafrykańską wojną graniczną.

Wojna ugandyjsko-tanzańska (znana w Ugandzie pod nazwą „Wojny wyzwoleńczej”) – konflikt pomiędzy Ugandą a Tanzanią, toczący się w latach 1978-1979. Konsekwencją przegranej przez Ugandę wojny było obalenie reżimu Idi Amina.

Wojna w Ogadenie – konwencjonalny konflikt zbrojny stoczony pomiędzy wojskami Somalii i Etiopii w latach 1977–1978 o etiopską prowincję Ogaden. Walki wybuchły, gdy Somalia – pragnąc wykorzystać chwilowe zachwianie równowagi sił w regionie – postanowiła zająć Ogaden, twierdząc, że jest to część historycznej „Wielkiej Somalii”. Wojna ta stanowi doskonałą ilustrację kruchych sojuszów okresu zimnej wojny: Związek Radziecki przestał dostarczać pomoc Somalii i poparł Etiopię, która poprzednio była bliskim sojusznikiem Stanów Zjednoczonych, co spowodowało, że USA zaczęły wspierać Somalię. Wojna dobiegła kresu wraz z wycofaniem się wojsk somalijskich z Ogadenu i zawarciem zawieszenia broni.

Wojna w Somalii (2006) rozpoczęła się oficjalnie 21 grudnia 2006 roku, kiedy lider Unii Trybunałów Islamskich, fundamentalistycznego islamskiego rządu, sprawującego faktyczną władzę w Somalii, ogłosił, że „Somalia znajduje się w stanie wojny i wszyscy Somalijczycy powinni wziąć udział w walkach przeciwko Etiopii”. 24 grudnia 2006 Etiopia potwierdziła oficjalnie aktywną walkę przeciwko Unii Trybunałów Islamskich.

Wojny berberyjskie - wojny prowadzone przez Stany Zjednoczone Ameryki w północnej Afryce i na Morzu Śródziemnym z muzułmańskimi państwami berberyjskimi.1801-1805 – I wojna berberyjska 1815-1816 – II wojna berberyjska