32 Rumunia w XX wieku

1 Dywizja Strzelecka "Tudor Vladimirescu" – rumuński ochotniczy związek taktyczny walczący u boku Armii Czerwonej na froncie wschodnim.

Drugi arbitraż wiedeński – arbitraż międzynarodowy przeprowadzony 30 sierpnia 1940 r. w Wiedniu przez Niemcy i Włochy w przedmiocie węgiersko-rumuńskiego sporu terytorialnego dotyczącego obszarów, utraconych przez Węgry na rzecz Rumunii po I wojnie światowej. Spór rozstrzygnięto poprzez nakazanie zmiany przebiegu granicy na korzyść Węgier.

Dywizja Horia, Cloșca și Crișan – rumuński ochotniczy związek taktyczny sformowany w ZSRR pod koniec II wojny światowej

Ententa Bałkańska – porozumienie zawarte w Atenach 9 lutego 1934 r. i obejmujące Grecję, Jugosławię, Rumunię i Turcję. 1 października 1934 zarejestrowane w Sekretariacie Ligi Narodów zgodnie z art. 18 Traktatu Wersalskiego. Pierwotnie myślano również o wciągnięciu Bułgarii i Albanii, co jednak się nie powiodło. Według Jerzego Borejszy porozumienie było skierowane przeciwko ekspansjonizmowi faszystowskich Włoch oraz nazistowskich Niemiec.

Front Ocalenia Narodowego – organ sprawujący rządy w Rumunii w pierwszych tygodniach po rewolucji 1989 r., stopniowo przekształcony w partię polityczną o tej samej nazwie.

Front Oraczy – partia polityczna w Rumunii, istniejąca w latach 1933–1953, o marginalnym znaczeniu w latach przedwojennych, a w latach powojennych stanowiąca ugrupowanie satelickie Rumuńskiej Partii Komunistycznej.

Granica polsko-rumuńska − istniejąca w okresie międzywojennym granica państwowa o długości 338 km pomiędzy II Rzeczpospolitą Polską i Królestwem Rumunii.

Granica radziecko-rumuńska – granica międzypaństwowa pomiędzy ZSRR a Rumunią, istniejąca w latach 1922-1991.

Katastrofa autobusu w Huțani – katastrofa autobusu, do której doszło 29 czerwca 1980 roku we wsi Huțani, 13 kilometrów od miasta Botoszany w Rumunii. W wyniku zdarzenia, śmierć poniosło 48 osób, a 35 zostało rannych. Do dziś jest to największa katastrofa drogowa w historii Rumunii.

Insurekcja chłopska w Mołdawii – powstanie chłopskie, które miało miejsce w rumuńskiej części Mołdawii w 1907 roku.

Operacja jasko-kiszyniowska – strategiczna operacja zaczepna Armii Czerwonej na froncie wschodnim, w dniach od 20 sierpnia do 29 sierpnia 1944 roku. Głównym celem operacji było wyeliminowanie Królestwa Rumunii z udziału w wojnie oraz zajęcie obszarów roponośnych w regionie Ploeszti.

Katastrofa lotu PLL LOT w Rumunii (1938) – katastrofa samolotu pasażerskiego PLL „LOT” Lockheed L-14H, lecącego z rumuńskich Czerniowiec do Bukaresztu, 22 lipca 1938 roku o godzinie 17.52 w pobliżu wsi Găinești, na południe od miejscowości Gura Humorului, na obszarze Bukowiny ówczesnego Królestwa Rumunii.

Królestwo Rumunii – państwo rumuńskie w latach 1881–1947.

Mała Ententa – porozumienie utworzone przez Czechosłowację, Jugosławię i Rumunię. Mała Ententa zawiązana była już na początku lat 20. XX wieku na podstawie dwustronnych porozumień, ale dopiero podpisanie paktu organizacyjnego państw sygnatariuszy bloku 16 lutego 1933 pozwoliło połączyć Czechosłowację, Jugosławię i Rumunię ściślejszymi więzami. Celem początkowym Małej Ententy była chęć wspólnego przeciwstawienia się rewizjonizmowi węgierskiemu, a także próbie powrotu Habsburgów na tron w Austrii lub na Węgrzech. Cele te jednak stopniowo stawały się mniej aktualne, gdyż każdy członek Małej Ententy był militarnie silniejszy od rozbrojonych po I wojnie światowej Węgier, a ewentualny powrót na tron Habsburgów z czasem stawał się coraz mniej realny.

Masakra w Odessie – masowe mordy żydowskich mieszkańców Odessy i okolicznych miejscowości w pasie Naddniestrza, dokonane jesienią 1941 i zimą 1942 podczas okupacji tych ziem przez sprzymierzoną z III Rzeszą Rumunię.

Mineriada – seria siłowych interwencji górników rumuńskich w Bukareszcie, na korzyść władz postkomunistycznych, w celu stłumienia opozycji demokratycznej. Najkrwawsza mineriada odbyła się w czerwcu 1990 roku.

Okręg Satu-Mare – do 1940 roku jednostka podziału terytorialnego w Rumunii. Siedzibą władz administracyjnych było miasto Satu Mare. W 1930 roku liczył 294 875 mieszkańców.

Okręgi Rumunii – jednostki podziału terytorialnego Rumunii podczas 20-lecia międzywojennego.

Okupacja Pokucia przez Rumunię − zajęcie przez Rumunię Pokucia wiosną i latem 1919 roku.

Operacja Tidal Wave – atak powietrzny wykonany przez 177 bombowców Sił Powietrznych Armii Stanów Zjednoczonych (USAAF) stacjonujących w Libii i południowych Włoszech przeciwko dziewięciu rafineriom ropy naftowej wokół Ploeszti w Rumunii, który miał miejsce 1 sierpnia 1943 r. podczas II wojny światowej. Była to strategiczna misja bombowa i część „kampanii naftowej”, której celem było sparaliżowanie ruchów wojsk państw Osi poprzez odcięcie ich od dostaw paliw opartych na ropie naftowej. Według oficjalnych raportów amerykańskich, misja zakończyła się „brakiem ograniczenia wydajności produkcji”.

Republika Banacka – krótko istniejące państwo, proklamowane w Timișoarze 31 października 1918 roku po rozpadzie Austro-Węgier.

Rewolucja rumuńska – seria chaotycznych walk i protestów pomiędzy 16 i 27 grudnia 1989 roku, w wyniku której obalono reżim komunistyczny Nicolae Ceaușescu. Proces rozgrywał się na dwóch płaszczyznach – ludzie protestowali na ulicach, a w tym samym czasie wojsko, policja i część polityków organizowali naprędce zamach stanu. Zamach zakończył się pokazowym sądem oraz szybką egzekucją dyktatora i jego żony Eleny.

Rumunia podczas II wojny światowej po dwuletnim okresie nominalnej neutralności, w trakcie rządów Iona Antonescu dołączyła do Osi w czerwcu 1941. W sierpniu 1944 roku kierowany przez króla Michała I zamach stanu doprowadził do usunięcia dyktatury Antonescu i sprawił, że kraj do końca wojny został po stronie Aliantów. Mimo tego sojuszu i zwycięstw Wielka Rumunia nie mogła przetrwać i utraciła część swego terytorium na rzecz ZSRR oraz Bułgarii.

Rumunia w epoce komunizmu – okres w dziejach Rumunii od zakończenia II wojny światowej do rewolucji rumuńskiej. Jedno z państw bloku wschodniego. Państwo zachowywało jedynie pozory demokracji, w gospodarce obowiązywały zasady socjalistyczne. Komuniści objęli władzę w Rumunii w 1947 roku dzięki pomocy radzieckiego sojusznika oraz metodycznie eliminując opozycję. Upadek rządów komunistycznych w Rumunii nastąpił wskutek wybuchu społecznego niezadowolenia, które przerodziło się w rewolucję w grudniu 1989 roku i stanowiło część procesu obejmującego całą środkowo-wschodnią Europę zwanego Jesienią Ludów.

Udział Królestwa Rumunii w I wojnie światowej w latach 1916-1918.

Rumuńska Partia Komunistyczna – komunistyczna partia istniejąca w latach 1921-1989, sprawująca władzę w Rumunii w okresie 1948-1989, w latach 1948-1965 nosząca nazwę Rumuńskiej Partii Robotniczej.

Sojusz polsko-rumuński – seria traktatów podpisanych przez Polskę i Rumunię w dwudziestoleciu międzywojennym, m.in. 3 marca 1921 – układ o wzajemnej pomocy w razie sowieckiej agresji i dwa traktaty przymierza z 26 marca 1926 i 15 stycznia 1931 r., w których strony zobowiązane zostały do wzajemnej obrony przed wszelką napaścią z zewnątrz. Każdy układ zawarty był na okres 5 lat, trzeci podlegał samoistnemu przedłużeniu na dalsze okresy pięcioletnie, jeśli żadna ze stron nie ogłosiła odstąpienia na rok przed upływem tego czasu. Porozumienie powiązano z odpowiednimi artykułami Paktu Ligi Narodów. Wszystkie układy zarejestrowano w Sekretariacie Ligi zgodnie z warunkiem, którego dla ważności wymagał Traktat Wersalski w art. 18. Spisane zostały w języku francuskim, który tym samym był miarodajny. Za twórcę pierwszej konwencji polsko-rumuńskiej z 1921 r. uważa się gen. Tadeusza Rozwadowskiego, który negocjował jej kształt podczas spotkań z delegacją rumuńską w Bukareszcie i Warszawie w 1920 r. Rumunia w latach 1918-1939 była jedynym sąsiadem Polski pozostającym z nią w przyjaznych stosunkach.

Systematyzacja miast i wsi – program przymusowych przesiedleń ludności z mniejszych miejscowości, głównie wsi, do osiedli rolniczo-przemysłowych i miast, rozpoczęty w 1974 w Rumunii. Wprowadzona przez Wielkie Zgromadzenie Narodowe po wizycie Nicolae Ceaușescu w Korei Północnej, systematyzacja przyniosła wiele negatywnych skutków gospodarczych i społecznych, które odczuwalne są do dziś.

Katastrofa lotu Tarom 371 wydarzyła się 31 marca 1995 roku w Balotești w Rumunii. Samolot lokalnych linii TAROM – Airbus A310 „Muntenia”, lecący z Bukaresztu do Brukseli rozbił się kilka minut po starcie. W katastrofie zginęło 60 osób – wszyscy na pokładzie.

Traktat w Bukareszcie – traktat międzynarodowy podpisany 10 sierpnia 1913 r. w Bukareszcie, pomiędzy Bułgarią a Rumunią, Serbią, Czarnogórą i Grecją, kończący II wojnę bałkańską.

Traktat w Bukareszcie (1918) – traktat pokojowy zawarty 7 maja 1918 roku w Bukareszcie pomiędzy Cesarstwem Niemieckim, Monarchią Austro-Węgierską, Carstwem Bułgarii i Imperium Osmańskim a Królestwem Rumunii, kończący udział Rumunii w I wojnie światowej po stronie Ententy.

Węgierski Okręg Autonomiczny – autonomiczny okręg we wschodniej części Siedmiogrodu, istniejący w Rumunii w latach 1952-1968, obejmujący terytoria zamieszkane w sposób zwarty przez węgierskojęzycznych Szeklerów.