WImperium Karolińskie – we współczesnej historiografii określenie używane w odniesieniu do epoki hegemonii dynastii Karolingów w Europie Zachodniej.
WPaństwo frankijskie – początkowo plemienne państwo Franków, następnie jedno z najsilniejszych państw we wczesnośredniowiecznej Europie. W 800 roku na jego bazie utworzone zostało odnowione Cesarstwo Karola I Wielkiego.
WArnulf z Metzu, Arnulf (Arnold) Piwowarski, franc. Arnoul, Arnould – mąż stanu, rycerz na dworze frankijskiego króla Teodeberta II, biskup Metzu (613-629), święty Kościoła katolickiego.Zapoczątkował dynastię Karolingów, od jego imienia nazywaną również Arnulfingami.
WAustrazja – kraina historyczna, w VI–VII w. stanowiąca północno-wschodnią część merowińskiego Królestwa Franków. Obejmowała tereny nad Mozą, Mozelą i środkowym Renem, które obecnie leżą we wschodniej Francji, zachodnich Niemczech, Belgii i Holandii. Głównymi ośrodkami i siedzibami władców były Metz i Reims.
WBega z Andenne – starsza siostra św. Gertrudy z Nijvel, mniszka, święta Kościoła katolickiego.
WBertrada Starsza – można frankijska, prababka Karola Wielkiego.
WCapitulare de Villis vel curtis imperii – kapitularz o włościach, dokument wydany najprawdopodobniej w latach 771-800, w ostatnich latach panowania Karola Wielkiego. Tekst dokumentu wymienia w przypadkowej kolejności zalecenia i przepisy dotyczące sposobów zarządzania dobrami królewskimi. Kapitularz w założeniu miał być częścią reformy karolińskiego rządu i administracji. Dokument był przypisywany także Ludwikowi Pobożnemu synowi Karola Wielkiego.
WDrogo – syn Pepina z Herstalu i jego żony Plektrudy. W 690 roku mianowany przez ojca księciem Szampanii. W 695 roku ojciec wyznaczył go majordomem Burgundii. Po śmierci Nortberta księcia Burgundii w 697 roku został księciem Burgundii. Zmarł w 708 roku i został pochowany w Metzu. Po jego śmierci księciem Szampanii mianowany jego syn Arnulf.
WEbroin – majordomus Neustrii w latach 658-673 i 675-680.
WFrankijska jazda pancerna – formacja wojskowa utworzona w połowie VIII wieku przez frankijskiego Karola Młota, z której wykształciło się późniejsze rycerstwo.
WGertruda z Nijvel (Nivelles) – młodsza córka Pepina z Landen i jego żony Idubergi, ksieni benedyktyńskiego klasztoru w (niderl.) Nijvel, święta Kościoła katolickiego.
WGrimoald II, zwany także Młodszym – syn Pepina z Herstalu i jego żony Plektrudy. Przez swojego ojca w 695 roku został mianowany majordomem Neustrii. Poślubił Teudesindę, córkę króla Fryzów Radboda. Miał dwóch nieślubnych synów Arnolda i Teudoalda. Drugi z nich został wyznaczony na następcę jego ojca. Grimoald zmarł przed ojcem w 714 roku.
WIduberga, również Itta lub Ida z Nijvel/Nivelles – żona Pepina z Landen, majordoma Austrazji, matka św. Gertrudy z Nijvel, benedyktynka (OSB), ksieni, święta Kościoła katolickiego.
WLimes Sorabicus – łacińska nazwa linii obronnej cesarstwa frankońskiego utworzonego przez Karola Wielkiego i używana kilkukrotnie przez roczniki frankońskie Karolingów – Annales Fuldenses w IX w. dla określenia marchii na pograniczu germańsko-słowiańskim na Soławie. Przedłużenie linii obronnej na północy stanowił Limes Saxoniae.
WMarchia Bretońska – marchia utworzona przez władców Franków na terenie pogranicza państwa zachodniofrankijskiego z terenami książąt Bretanii, istniejąca między 753 a 851 rokiem oraz ponownie od 861 do 863/6. Początkowo była częścią Marchii Neustryjskiej, w nieznanym kształcie istniała na przełomie VII i VIII wieku ze stolicą w Le Mans. Służyła obronie przed Bretończycykami, a potem także najeżdżającymi te obszary Normanami. Jej wschodnia granica przebiegała między Dol a Saint-Nazaire, południowa natomiast - dolnym biegiem Loary aż do ujścia. Obejmowała obecne gminy Nantes, Rennes, Vannes i Angers, o które toczyły się walki. W 799 roku Bretonia została podbita przez Karola Wielkiego, jednak wkrótce ponownie osadzono tam książąt, którzy wybili się na niezależność. Nabrała strategicznego znaczenia podczas wojen króla Karola II Łysego z hrabiami Bretanii Nominoe i jego synem Erispoe w latach 40. i 50. IX wieku. Wobec poprawy relacji z Erispoe i zawarcia traktatu pokojowego z Angers w jej tereny zostały rozdzielone między obydwa organizmy państwowe: hrabstwa Rennes i Nantes przeszły w ręce Bretończyków, a Erispoë koronowany został na króla, reszta ziem pozostała francuska. W 861 na podstawie traktatu z Entrammes została ponownie wydzielona dla Roberta Mocnego (obejmowała tereny Turenii, Andegawenii i Maine, jednak Bretończycy podbili ją wkrótce, a ostatecznym jej końcem była śmierć Roberta w 866. Tytuł po Robercie odziedziczył arcybiskup Kolonii Hugo, a po jego śmierci w 886 syn Roberta - Odon. Gdy ten ostatni wstąpił na tron, przekazał tytuł przyszłemu królowi Franków i swemu bratu, Robertowi. Sytuacja ustabilizowała się w 939 roku, kiedy Bretonię w dużo węższych granicach objął Alan II Krzywobrody.
WMarchia Hiszpańska, hipotetyczna marchia utworzona w 795 roku w celu ochrony południowych granic państwa Franków przed Arabami. Do jej powstania przyczyniła się porażka armii frankijskiej 778 i najazd arabski na Narbonnę w 793. Jej stolicą była Barcelona.
WMinuskuła karolińska, zwana również karoliną – rodzaj bardzo wyraźnego średniowiecznego pisma, wypracowany pod koniec VIII i w IX wieku przez kancelarię cesarską Karola Wielkiego we współpracy ze słynną akwizgrańską szkołą pałacową.
WNeustria – kraina historyczna, północno-zachodnia część państwa Franków. Położona na północ od doliny Loary. Graniczyła z Bretanią, Akwitanią, Burgundią i Austrazją. Głównymi ośrodkami Neustrii w czasach Franków były: Paryż, Reims, Orlean i Soissons.
WPaństwo środkowofrankijskie – jedno z trzech państw powstałych na mocy traktatu z Verdun z 843 roku. Jego królem został najstarszy syn Ludwika I Pobożnego, Lotar I, który zatrzymał także godność cesarską.
WPaństwo wschodniofrankijskie – jedno z trzech państw powstałych na mocy traktatu z Verdun (843). Jego królem został Ludwik II Niemiecki. Na terenie tego państwa wykształcało się przez wieki państwo niemieckie. Państwo wschodniofrankijskie określane od XI wieku mianem regnum teutonicorum, było poprzednikiem Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Do początku XII wieku nazywało się oficjalnie Regnum Francorum Orientalium, czyli Królestwo Wschodnich Franków.
WPaństwo zachodniofrankijskie – państwo istniejące w latach 843-987.
WPepin z Heristalu znany też jako Pepin Średni, Pepin II, Pepin Gruby – majordom Austrazji, Neustrii i Burgundii na dworze Merowingów w latach 680-714; stopniowo przejął kontrolę nad państwem frankijskim. Wnuk Pepina Starszego z małżeństwa jego córki Begi z Ansegizelem, synem biskupa Arnulfa z Metzu. Urodził się w Herstalu na terenie dzisiejszej Belgii.
WPlektruda – córka Hugoberta, seneszala króla Chlodwiga IV i Irminy z Oeren. Około 670 roku poślubiła Pepina z Heristalu, późniejszego majordoma królestwa Franków. Miała z nim dwóch synów Droga i Grimoalda.
WRenesans karoliński – okres rozwoju kultury zachodnioeuropejskiej, przypadający na panowanie Karolingów, zwłaszcza Karola Wielkiego, w którym nastąpiło ponowne przyjęcie kultury starożytnej.
WSztuka karolińska – sztuka przedromańska, rozwijająca się na terenie cesarstwa Karola Wielkiego i jego następców w 2. połowie VIII i w IX wieku.
WTraktat w Meerssen – porozumienie sukcesyjne zawarte 8 sierpnia 870 roku w Meerssen pomiędzy żyjącymi synami Ludwika I Pobożnego, tj. Karolem II Łysym i Ludwikiem Niemieckim, które miało zastąpić traktat w Verdun.
WTraktat w Verdun – traktat zawarty w 843 roku w Verdun, który trwale podzielił państwo Karola Wielkiego między synów Ludwika I Pobożnego : Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego. Podział ten położył podwaliny pod powstanie w przyszłości Francji i Niemiec.
WWilibrord, określany czasem jako Willibrord z Utrechtu, także Willbrord, Klemens – anglosaski misjonarz działający w państwie Franków na terenach późniejszych Niderlandów, zwany "apostołem Fryzów"; w Kościele katolickim uznany za świętego i czczony jako patron Holandii i Luksemburga.
WWillehad – misjonarz pochodzenia anglosaskiego, działający w państwie Franków wśród Fryzów, a następnie Sasów, od 787 roku biskup misyjny, uznawany za pierwszego biskupa Bremy.
WŻycie Karola Wielkiego – biografia Karola Wielkiego, króla Franków i Longobardów, świętego cesarza rzymskiego, napisana po łacinie przez frankijskiego biografa i kronikarza Einharda prawdopodobnie między 830 a 833 rokiem.