29 Kultury archeologiczne Niemiec

Kultura ahrensburska – nazwa tej kultury związana jest z eponimicznym stanowiskiem Ahrensburg pod Hamburgiem. Rozwój niniejszej kultury wyznacza okres od ok. 12 tys lat temu do początków holocenu.

Kultura amfor kulistych – kultura neolityczna, występowała w latach 3100–2600 p.n.e. w dorzeczu Łaby, w Polsce, Mołdawii, na Wołyniu i Podolu.

Kultura badeńska – kultura młodszego eneolitu z kręgu kultur naddunajskich szeroko rozpowszechniona w środkowej Europie od połowy IV do połowy III tysiąclecia p.n.e. Kultura Badeńska rozwinęła się na podłożu kultury Vinča na terenie Austrii, Węgier, Czech, Słowacji i płd. Polski. Ludność kultury badeńskiej zajmowała się hodowlą i uprawą roli, wytwarzała narzędzia krzemienne i kamienne, ceramikę zdobioną charakterystycznymi żłobionymi rowkami rozprowadzanymi promieniście, broń i ozdoby z miedzi. W kulturze tej upowszechnił się ciałopalny obrządek pogrzebowy. Nazwana od miasta Baden w Austrii.

Kultura ceramiki sznurowej – archeologiczna kultura epoki eneolitu z kręgu kultur naddunajskich datowana na III tysiąclecie p.n.e.

Kultura ceramiki wstęgowej rytej (KCWR) – neolityczna kultura z kręgu kultur naddunajskich. Jej nazwa pochodzi od kulistej formy naczyń glinianych zdobionych ornamentem rytym w postaci wstęg spiralnych i innych wątków geometrycznych.

Dolnoreńska kultura pól popielnicowych to kultura epoki brązu, zajmująca teren na zachód i południe od dolnego Renu, Nadrenię – Północną Westfalię, Belgię i południową Holandię.

Kompleks Federmesser – genezę niniejszej kultury wiąże się z miejscowym podłożem kulturowym o tradycjach kreswelskich. Nazwę tej kultury wiąże się z niemieckim określeniem tylczaków łukowych - Federmesser. Zespół zjawisk kulturowych utożsamianych z kompleksem Federmesser znany jest od obszaru północnej części Francji do Polski. Niniejszy kompleks kulturowy rozwijał się w okresie interstadiału Allerod. W kompleksie Federmesser gospodarka opierała się na polowaniach na zróżnicowaną faunę leśną m.in jelenie, sarny, dziki, łosie. Obiekty mieszkalne miały formę lekkich szałasów wznoszonych nad niewielkimi zagłębieniami w ziemi. Szałasy te miały konstrukcje żerdziową, o czym świadczyć mogą dołki na stanowisku w Witowie koło Łęczycy.

Kultura halsztacka – kultura archeologiczna epoki żelaza, rozwijająca się w latach 800-450 p.n.e.

Kultura hamburska – kultura archeologiczna paleolitu schyłkowego, która ok. 12 tys. lat temu, jako pierwsza wkroczyła na Niż Środkowoeuropejski.

Archeologiczna kultura jastorfska, jest kulturą wczesnej epoki żelaza z okresu przedrzymskiego. Omawiana jednostka kulturowa została wydzielona ze względu na zanik poprzednich stanowisk związanych z kulturą nordyjską i pojawienie się nowych form, z których najbardziej charakterystyczną są duże stanowiska sepulkralne (cmentarzyska) rozdzielnopłciowe.

Kultura Ertebølle – nazwa niniejszej jednostki kulturowej związana jest z eponimicznym stanowiskiem Ertebølle położonym koło Logstor w północnej części Jutlandii. Zespół zjawisk kulturowych utożsamianych z omawianą kulturą obejmował swym zasięgiem obszary dzisiejszej Danii oraz południowej części Skandynawii. Rozwój owej jednostki kulturowej wyznaczają daty od ok. 5 do ok. 4 tys. lat temu. Inwentarz kamienny w owej kulturze reprezentowany jest przez drapacze przekłuwacze i rylce, do których wytworzenia posługiwano się techniką wiórową. Do inwentarzy kamiennych należy zaliczyć również „siekiery” wytwarzane techniką rdzeniowania jak i gładzenia. Inwentarze kościane reprezentowane były przez różnego rodzaju przekłuwacze, gładziki i pierścienie. Novum w niniejszej kulturze było występowanie naczyń z wypalanej gliny, głównie płaskie misy i talerze. Gospodarka kultury Ertebølle miała charakter mieszany, dominowało rybołówstwo morskie głównie na dorsze i węgorze oraz na ssaki morskie m.in foki, praktykowano również zbieractwo małży i ślimaków. Polowanie na ssaki lądowe m.in jelenie, sarny, miało niewielkie znaczenie w strategii pozyskiwania pożywienia przez ludność tej kultury.

Kultura magdaleńska – jedna z kultur późnego paleolitu, udokumentowana w Europie zachodniej i środkowej i datowana na przedział od 18 do 11 tys. lat wstecz. Nazwa wywodzi się od stanowiska Abri de la Madeleine, w departamencie Dordogne we Francji.

Kultura lateńska – archeolodzy terminem La Tène określają zbiór cech kulturowych charakterystycznych dla ludności celtyckiej, jednak kultura lateńska nie jest jednoznacznie tożsama z kulturą Celtów, gdyż niektóre grupy ludności celtyckiej znalazły się poza oddziaływaniem kultury lateńskiej. Kultura lateńska wykrystalizowała się na miejscowym podłożu kultury halsztackiej.

Kultura lendzielska – kultura neolityczna, z kręgu kultur naddunajskich, której nazwa pochodzi od miejscowości Lengyel koło Kaposváru na Węgrzech.

Kultura łużycka – kultura archeologiczna środkowej i młodszej epoki brązu oraz wczesnej epoki żelaza, występująca głównie na ziemiach Polski oraz przyległych do nich obszarów w innych państwach m.in. Czechach, Słowacji, Ukrainie, Niemczech. Należy do kręgu kultur pól popielnicowych, do którego kwalifikuje się między innymi ze względu na formę pochówku ciałopalnego w popielnicach zakopywanych w ziemi. Kultura łużycka nie jest tworem jednolitym, dzieli się na wiele grup różniących się inwentarzem, obrządkiem pogrzebowym bądź formami osadnictwa. Występowały w niej zarówno osady otwarte, jak i zamknięte, do których zalicza się osadę w Biskupinie. Natomiast wszystkie grupy kultury łużyckiej charakteryzują się tym samym modelem gospodarki oraz względnie zbliżonym modelem struktur osadniczych.

Kultura Lyngby lub Bromme-Lyngby – schyłkowopaleolityczna kultura związana z łowcami reniferów. Nazwa kultury pochodzi od stanowiska Nørre Lyngby na północy Jutlandii oraz stanowiska Bromme na Zelandii (Dania).

Kultura maglemoska – mezolityczna kultura archeologiczna występująca w okresie ok. 9000-5000 p.n.e. w północnej części Niżu Europejskiego.

Krąg kultur mogiłowych – grupa kultur archeologicznych starszej epoki brązu. Jej nazwa bierze się od rozpowszechnionych w niej form pochówków, czyli mogił w postaci kopców (kurhany).

Kultura nordyjska – kultura archeologiczna epoki brązu. Znana głównie ze znalezisk praktycznie nierozłożonych szczątków ludzkich, a także z petroglifów występujących w południowej Skandynawii.

Kultura oryniacka – kultura narzędzi odłupkowych i klingowych, a także kościanych i rogowych, rozwijająca się w Europie, Azji, Afryce Północnej; w Polsce na południu i południowym zachodzie (Śląsku). Szerzycielem kultury jest Homo sapiens sapiens. W tym okresie pojawiają się pierwsze przedmioty ozdobne, figurki kobiece znane dziś pod określeniem paleolitycznej Wenus, malarstwo jaskiniowe, kult grzebania zmarłych i pierwsze trwałe domostwa.

Krąg kultur pól popielnicowych – krąg kultur archeologicznych młodszej i późnej epoki brązu, a także wczesnej epoki żelaza w Europie. Jego nazwa pochodzi od urn (popielnic), w których składano zwłoki po ciałopaleniu.

Kultura praska – kultura archeologiczna wczesnego średniowiecza rozwijająca się między V a VII w. n.e., na terenach Europy Środkowej. Obejmowała początkowo górne i częściowo środkowe dorzecze Dniepru. W V w. n.e. kultura ta przeniknęła na terytorium obecnej Polski, Czech, Austrii, Słowacji, wschodnich Niemiec oraz na południowy wschód Europy. Nazwa kultury wywodzi się od stanowisk archeologicznych przebadanych wokół Pragi w roku 1939 przez czeskiego archeologa I. Borkowskiego.

Kultura przeworska – kultura archeologiczna epoki żelaza rozwijająca się między III w. p.n.e. a V w. n.e. na terenach obecnej Polski oraz Galicji i Zakarpacia. Dawniej zwana kulturą wenedzką lub grupą przeworską kultury grobów jamowych. Kultura przeworska zastąpiła na znacznej części swojego terytorium wcześniejszą kulturę pomorską. Dominuje pogląd o związku Wandalów z kulturą przeworską.

Kultura pucharów lejkowatych – jedna z kultur neolitu z kręgu kultur naddunajskich, występująca w Europie między 3700–1900 p.n.e., na terenach Jutlandii, Szwecji, Niemiec, Holandii, Polski oraz części Wołynia i Podola.

Kultura pucharów dzwonowatych (KPDz) – kultura eneolityczna wywodząca się z Półwyspu Pirenejskiego. Prawdopodobnie powstała na podłożu kultury almerskiej.

Kultura Sukow-Dziedzice – stosunkowo młody termin w archeologii, którego nazwa pochodzi od słowiańskich znalezisk w miejscowościach Sukow i Dziedzice z VI wieku, dla części naukowców stanowi odrębną kulturę archeologiczną, dla części zaś podgrupę kultury praskiej.

Kultura tardenuaska – kultura archeologiczna z okresu mezolitu, występowała na terenie zachodniej Europy, a także Hiszpanii.

Kultura unietycka – kultura archeologiczna wczesnej epoki brązu.

Kultura urn domkowych – kultura epoki żelaza w Saksonii-Anhalt na przedgórzu Harzu nad dolną Soławą, środkową Łabą po tereny wokół dzisiejszego Magdeburga, istniejąca w okresie pomiędzy IX a V wiekiem z rozkwitem w VII wieku p.n.e.