28 Ateizm

Ateizm w Polsce – zjawisko ateizmu występujące na terytorium Polski bądź u osób narodowości polskiej.

Atheist Alliance International – stowarzyszenie organizacji ateistycznych założone w 1991 roku w celu „tworzenia i wspierania demokratycznych, ateistycznych społeczności” i współpraca z podobnymi grupami w celu promocji racjonalizmu przy pomocy edukacji. Nieoficjalnym celem jest zjednoczenie ateistów.

Bezbożnik – antyreligijne, antyklerykalne oraz ateistyczne czasopismo satyryczne wydawane w latach 1922–1941 w Związku Radzieckim przez Związek Wojujących Bezbożników.

Bezbożnik przy pracy – dziennik wydawany w latach dwudziestych XX wieku w Związku Radzieckim, zajmujący się tematyką antyreligijną, antyklerykalną oraz ateistyczną.

Bezwyznaniowość w Stanach Zjednoczonych – tradycje bezwyznaniowości w Stanach Zjednoczonych są najsilniejsze na Zachodzie. Kilka zachodnich stanów określono mianem pasa bezwyznaniowego. W 2012 roku 26% mieszkańców Zachodu, 21% Północnego-Wschodu, 19% Środkowego Zachodu i 15% mieszkańców Południa określiło siebie jako niereligijnych.

Bóg nie jest wielki. Jak religia wszystko zatruwa – książka publicystyczna autorstwa pisarza i dziennikarza Christophera Hitchensa, wydana w maju 2007 roku.

Bóg urojony – książka o religii i ateizmie, której autorem jest brytyjski naukowiec-biolog i ateista, Richard Dawkins. Argumentuje w niej, że nadprzyrodzony stwórca prawie na pewno nie istnieje, a wiarę w niego można uznać za urojenie, czyli uporczywe obstawanie przy błędnym poglądzie nawet wobec zaprzeczających mu silnych dowodów. Zgadza się ze stwierdzeniem Roberta Pirsiga z książki Zen i sztuka oporządzania motocykla – „jeżeli jedna osoba cierpi na urojenie, nazywamy to szaleństwem. Jeżeli wiele osób cierpi na urojenie, nazywamy to religią”.

Dyskryminacja ateistów obejmuje prześladowania, z którymi spotykają się ateiści i osoby zaliczane do tej grupy. Różnorodność definicji ateizmu w zależności od kręgu kulturowego i okresu historii oznacza, że osoby dyskryminowane niekoniecznie muszą zostać uznane za ateistów według dzisiejszych, zachodnich standardów. Prawna dyskryminacja ateistów jest rzadko spotykana w krajach opartych na demokracji konstytucyjnej. Mimo tego niektórzy ateiści i grupy ateistów, szczególnie w USA, protestowały przeciwko prawom, regulacjom i instytucjom, które uznały za dyskryminujące. W niektórych krajach islamskich, ateiści spotykają się z dyskryminacją, łącznie z brakiem statusu prawnego.

Paul Henry Thiry, baron d’Holbach – oświeceniowy filozof francuski, ateista, encyklopedysta Wielkiej Encyklopedii Francuskiej.

Jugendweihe – istniejący od roku 1852 w Niemczech, a następnie w Niemieckiej Republice Demokratycznej i na mniejszą skalę w Republice Federalnej Niemiec, laicki zwyczaj ślubowania młodzieży w wieku 14 lat, mający zastąpić konfirmację dla osób niewierzących. W czasach NRD było obowiązkowym elementem kształcenia do życia w socjalizmie i odbywało się przy protektoracie partii SED i organizacji młodzieżowych. Ceremonia odbywała się na zakończenie 8 klasy szkoły podstawowej. Obecnie zwyczaj pielęgnowany jest we wschodniej części Niemiec.

Kult Rozumu – ateistyczny kierunek myśli politycznej w czasie rewolucji francuskiej. Odrzucał on istnienie Boga, głosił niszczenie wszelkich wpływów chrześcijaństwa we Francji oraz pochwałę ludzkiego umysłu, jak i obyczajowy hedonizm. Jego rozwój został zahamowany przez Komitet Ocalenia Publicznego w czerwcu 1794.

Letter to a Christian Nation – książka napisana przez Sama Harrisa w odpowiedzi na reakcje wywołane jego pierwszą książką Koniec wiary. Napisana jest w formie listu otwartego skierowanego do chrześcijanina. Zamierzeniem autora jest obalenie intelektualnych i moralnych ambicji chrześcijaństwa w najczęściej spotykanych formach. Książka została wydana we wrześniu 2006, a w październiku była na siódmym miejscu listy bestsellerów New York Timesa.

Joseph Martin McCabe był angielskim pisarzem oraz propagatorem wolnomyślicielstwa, po porzuceniu stanu kapłańskiego Kościoła katolickiego.

Jean Meslier – francuski ksiądz katolicki, myśliciel, przedstawiciel materializmu i ateizmu; głosił, że wszyscy ludzie rodzą się równi i każdy ma prawo do życia, wolności i udziału w owocach ziemi, co było nadzwyczajne w jego czasach; jest autorem 1200-stronicowego traktatu filozoficznego pt. Testament odnalezionego po jego śmierci, w którym promuje radykalny ateizm oraz krytykuje religię, w tym zarówno teizm, jak i deizm.

Maryam Namazie – brytyjska aktywistka ateistyczna irańskiego pochodzenia, komunistka, obrończyni praw człowieka i prezenterka telewizyjna.

Armin Navabi – kanadyjski aktywista ateistyczny irańskiego pochodzenia, były muzułmanin, pisarz, autor podcastów i vloger. Obecnie mieszka w Vancouver. W 2011 powołał do życia wolnomyślicielską wspólnotę internetową Atheist Republic. Obecnie jest to kanadyjska organizacja non-profit, posiadająca setki oddziałów zwanych „konsulatami” w kilku krajach na całym świecie, takich jak Malezja, Indonezja czy Filipiny, umożliwiająca współdziałanie niewierzących w społeczeństwach, w których ateizm, apostazja i bluźnierstwo bywają kryminalizowane i represjonowane. Jako autor zadebiutował książką Why There Is No God, a w 2017 roku stał się współgospodarzem podcastu Secular Jihadists from the Middle East, wraz z innymi byłymi muzułmanami, obecnie działaczami świeckimi i ateistycznymi: Ali A. Rizvi, Yasmine Mohammad oraz Faisal Saeed Al Mutar. W styczniu 2018 roku podcast został przemianowany na Secular Jihadists for a Muslim Enlightenment, z Rizvi i Navabi jako współgospodarzami, których fani mogą wspierać przez Patreon.

Niereligijność, bezwyznaniowość – pojęcie nadrzędne, które zależnie od kontekstu, może być zrozumiane jako odnoszenie się do ateizmu, agnostycyzmu, deizmu, panteizmu, sceptycyzmu, wolnomyślicielstwa, świeckiego humanizmu lub sekularyzmu.

Niewidzialny Różowy Jednorożec – bogini parodii religii, będącej satyrą na wierzenia teistyczne. Bogini przyjmuje kształt jednorożca, który jest paradoksalnie jednocześnie niewidzialny i różowy. Te atrybuty mają w zamierzeniu być prześmiewcze wobec niektórych, sprzecznych wewnętrznie, atrybutów bogów teistycznych. Czyni to NRJ popularną figurą retoryczną używaną przez ateistów i innych sceptyków religijnych.

Nowy ateizm – ruch antyteistycznych pisarzy i naukowców XXI wieku, wyznających pogląd, że „religii nie powinno się jedynie tolerować, lecz należy jej przeciwdziałać, krytykować ją i poddawać racjonalnej argumentacji wszędzie tam, gdzie sięgają jej wpływy”. Nowy ateizm głosi, że współcześnie nauka wymaga mniej przyzwalającej postawy wobec religii, przesądów i religijnego fanatyzmu niż do tej pory.

Obóz Prometeusza – świecki obóz w Finlandii, zastępująca konfirmację dla osób niewierzących.

Odczarowanie. Religia jako zjawisko naturalne – książka amerykańskiego filozofa Daniela Dennetta, w której przedstawia projekt naukowej analizy zjawiska religii, w celu przewidzenia jej przyszłości. Rozważa argumenty za i przeciwko takiej analizie. Pisze, że zaklęciem, które ma nadzieje złamać, nie jest religia sama w sobie, ale przekonanie, że religia jest poza granicami naukowych dociekań.

The OUT Campaign – kampania społeczna rozpoczęta przez Richarda Dawkinsa w celu stworzenia pozytywnego wizerunku ateizmu. Ateiści mogą się identyfikować symbolem ruchu: szkarłatną literą "A". Uczestników zachęca się do ujawnienia się publicznie jako ateistów. Jest to swego rodzaju ateistyczny coming out.

Pharyngula – blog w sieci ScienceBlogs prowadzony przez PZ Myersa. W 2006 czasopismo Nature uznało go za jeden z pięciu najlepszych blogów pisanych przez naukowców. W 2005 przyznano mu Nagrodę Koufax w kategorii Best Expert Blog. Tematyka blogu jest różnorodna, obejmuje nauki ścisłe i zagadnienia nienaukowe. Popularność i uznanie zyskał dzięki sarkastycznemu stylowi Myersa i ostrej krytyce inteligentnego projektu oraz kreacjonizmu. Blog promuje poglądy ateistyczne i liberalne.

Richard Dawkins Foundation for Reason and Science – fundacja non-profit założona przez Richarda Dawkinsa w 2006 roku. Przewodniczącym fundacji jest Richard Dawkins.

Nina Sankari – polska wolnomyślicielka, działaczka feministyczna, ateistyczna i laicka, tłumaczka, publicystka.

Victor J. Stenger, amerykański fizyk cząstek, zdeklarowany ateista, filozof zajmujący się tematyką popularnego sceptycyzmu religijnego.

Traktat ateologiczny: Fizyka metafizyki – książka autorstwa Michela Onfraya, w której poddaje krytyce główne religie monoteistyczne, a także tworzy filozoficzne podstawy zaangażowanego, świadomego ateizmu. Inspiracją dla tytułu jest projekt serii książek napisanych przez Georges’a Bataille’a, która nie została skompletowana. Sprzedano 200 tys egzemplarzy. Wkrótce po publikacji ukazały się dwie książki mający być odpowiedzią „L'Anti-traité d’athéologie, Le système Onfray mis à nu” Matthieu Baumiera oraz „Dieu avec esprit: Réponse à Michel Onfray” autorstwa Irène Fernandez. W 2007 ukazało się angielskie tłumaczenie noszące tytuły „Atheist Manifesto: The Case Against Christianity, Judaism, and Islam” oraz „In Defence of Atheism: The Case Against Christianity, Judaism and Islam.”. Rok później ukazało się wydanie polskie pod tytułem „Traktat ateologiczny: Fizyka metafizyki”.

Związek Wojujących Bezbożników – organizacja propagująca ateizm, powstała w ZSRR 7 lutego 1925 jako Liga Bezbożników.