WPatrologia – nauka Ojców Kościoła, działających w ośmiu pierwszych wiekach. Obejmuje dwa wielkie obszary zagadnień, którymi zajmowali się Ojcowie: o Bogu i o człowieku.
WActa Sanctorum – encyklopedyczny zbiór żywotów świętych opracowany z zastosowaniem tzw. krytyki historycznej, tzn. poprzez badania historyczne oddzielono fakty legendarne od tych, które są potwierdzone wiedzą o danej osobie.
WAgape – „miłość: najwyższa forma miłości, zwłaszcza miłość braterska, dobroczynność, miłość Boga do ludzi i ludzi do Boga”. Nie należy mylić z philēo – miłością braterską – agápē unosi uniwersalną, bezwarunkową, transcendentalną (wszechobecną) miłość, która istnieje niezależnie od sytuacji. Rzeczownik ten pierwszy raz występuje w Septuagincie, a w formie czasownika zapisana już przez Homera – dosłownie tłumacząc jest to afekt, życzliwość, szacunek, np. „witać z uczuciem” i „okazywać uczucie martwym.” Inni starożytni autorzy używali tego słowa jako symbol miłości małżonka lub rodziny, albo uczucie do konkretnej czynności, w kontraście do philia i eros.
WSzkoła antiocheńska – termin określający styl teologii wypracowany w Antiochii syryjskiej w starożytnym chrześcijaństwie, cechujący się przywiązaniem do bardziej literalnego odczytywania Pisma Świętego. Pod nazwą „antiocheńska szkoła teologiczna” nie rozumie się jakiejś jednej instytucji naukowej, jest to określenie sposobu uprawiania teologii, wypracowanego przez poszczególnych teologów i grupy ich uczniów.
WAntiochia – miasto położone w Turcji nad rzeką Orontes (Asi), 22 km od brzegu Morza Śródziemnego, u podnóża góry Silpius. W starożytności jedno z najważniejszych centrów kulturalnych, handlowych, politycznych i religijnych basenu śródziemnomorskiego.
WApostolski symbol wiary, w skrócie Symbol Apostolski – najwcześniejsze wyznanie wiary Kościoła katolickiego. Pierwsze pisane świadectwo tekstu sięga początku III wieku. Późniejsza legenda przypisała autorstwo samym Apostołom. Autorytet tego Credo wziął się, po pierwsze, z faktu jego powstania w Rzymie, który od początku cieszył się szczególnym autorytetem wśród innych kościołów lokalnych Zachodu, po drugie, stąd, że jego treść postrzegano jako odbicie apostolskiej tradycji wiary. W symbolu wyrażona jest wiara w Trójcę Świętą, używa go przede wszystkim Zachód chrześcijański: Kościół rzymskokatolicki, Kościoły starokatolickie, anglikanie, liczne wyznania protestanckie. W Kościele rzymskokatolickim odmawiany jest jako modlitwa prywatna, a także publicznie w czasie takich nabożeństw jak różaniec czy koronka do Miłosierdzia Bożego. W różnych wersjach językowych Mszału rzymskiego Symbol Apostolski jest podany jako alternatywny wobec zazwyczaj recytowanego w niedziele Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego, w Mszale polskim nie został jednak ujęty.
WAtanazjańskie Wyznanie Wiary również Symbol atanazjański – wyznanie wiary definiujące pojęcie Trójcy Świętej. Powstało pomiędzy 450 a 500 rokiem n.e. na terenie Hiszpanii lub Galii. Symbol ten cieszy się takim samym autorytetem, co inne wyznania wiary przyjęte w Kościele powszechnym. Używają go także anglikanie. Symbol ten odmawiało się w dawnej liturgii rzymskiej podczas Primy w niedzielę po Pięćdziesiątnicy i w uroczystość Przenajświętszej Trójcy.
WAugustianizm lub augustynizm – szerokie pojęcie oznaczające wpływ doktryny św. Augustyna z Hippony na europejską myśl teologiczno-filozoficzną. Pod względem trwałości, zakresu i różnorodności ustępuje on jedynie Platonowi i Arystotelesowi. Praktycznie nie można znaleźć jakiegokolwiek łacińskiego autora średniowiecznej filozofii, który by nie zapożyczył czegoś z myśli Augustyna, a wielu można uznać za jego kontynuatorów. Ogromny wzrost zainteresowania doktryną augustyńską miał również miejsce w okresie renesansu oraz wczesnej nowożytnej filozofii. Augustyn pozostaje także trwałym autorytetem w chrześcijańskiej teologii.
WChrześcijańskie wyznania wiary lub symbole wiary, to zazwyczaj krótkie i zwięzłe, układane przez wspólnotę uczniów Chrystusa zbiory podstawowych wierzeń. Tradycja spisywania krótkich formuł wyznania wiary sięga czasów apostolskich, szereg z nich można odnaleźć już w pismach nowotestamentalnych.
WEfez – w starożytności jedno z 12 miast jońskich w Azji Mniejszej. Leżało przy ujściu rzeki Kaystros do Morza Egejskiego na terenie obecnej Turcji. Jeszcze przed przybyciem kolonistów greckich osiedlały się na tym terenie ludy Karów i Lelegianów. Zamieszkiwali oni zbocza wzgórza Ayasuluk.
WPark Narodowy Göreme – muzeum 350 wykutych w skale kościołów bizantyjskich, w tureckiej Kapadocji.
WMaurus Magnentius Rabanus, Hraban Maur, Rabanus, Raban Maur lub Hrabanus Maurus – kronikarz i uczony czasów karolińskich, mnich benedyktyński, teolog, autor encyklopedii De rerum naturis, poeta łaciński, autor hymnów brewiarzowych sławiących Ducha Świętego. Zasłużył się także w wielu innych dziedzinach, m.in. pisał traktaty o Biblii, wychowaniu i gramatyce. Obok Alkuina był najbardziej wpływowym pisarzem i nauczycielem czasów karolińskich, uznawany przez bollandystów jako błogosławiony.
WKayseri – miasto w środkowej Turcji, w prowincji o tej samej nazwie, u północnego podnóża wulkanu Erciyes, położone na wysokości 1043 metrów. Około 700 tys. mieszkańców. W starożytności metropolia chrześcijańska, siedziba biskupia Bazylego Wielkiego.
WMałżeństwo w nauczaniu Jana Chryzostoma nazwane zostało „sakramentem miłości”, ponieważ jego istotę upatrywał on w jednoczeniu ciał i dusz małżonków, którego podstawą jest chrześcijańska miłość. Zdaniem Złotoustego, więź kobiety i mężczyzny odzwierciedlać ma w codziennym życiu tę samą więź miłości, która łączy Chrystusa z Kościołem. Oboje są również powołani do tego, aby we wzajemnym oddaniu się sobie stawać się z jedną istotą i tym samym budować w sobie obraz Trójcy Świętej.
WMartyrologium – w Kościele katolickim i w prawosławiu, uporządkowana chronologicznie księga liturgiczna zawierająca informacje o męczennikach, świętych, błogosławionych i obchodzonych uroczystościach.
WMila w starożytności Milewe /(łac.) Mileve/ także Mireon – miasto w Algierii, centrum administracyjne prowincji Mila. W 2010 liczyło 78 549 mieszkańców. W późnej starożytności stolica Numidii.
WMilenaryzm, także chiliazm – w judaizmie i chrześcijaństwie pogląd wyznający bliskie nadejście tysiącletniego panowania Królestwa Bożego, szczególnej formy epoki mesjańskiej. Interpretując pewne fragmenty Biblii, zwłaszcza Księgę Apokalipsy 20,1-7, wyznania i ruchy milenarystyczne wierzą że owo milenium będzie okresem tysiąca lat zbawienia i panowania szczęśliwości na Ziemi.
WNevşehir – dystrykt i miasto w środkowej Turcji, stolica prowincji Nevşehir.
WNicejskie wyznanie wiary – symbol ogłoszony w czasie pierwszego soboru powszechnego w Nicei, w którym jako reakcję na tezy arianizmu, umieszczono wyznanie wiary w to, że Jezus Chrystus w swej naturze boskiej jest współistotny Ojcu.
WNiksar, dawniej Neocezarea − miasto w Turcji w prowincji Tokat. W III w., biskupem był tu Grzegorz Cudotwórca.
WNusaybin, dawniej Nisibis – miasto w dzisiejszej południowo-wschodniej Turcji, w prowincji Mardin, przy granicy z Syrią. W starożytności było stolicą jednej z pięciu wielkich archidiecezji nestoriańskiego Kościoła Wschodu oraz siedzibą słynnej syryjskiej chrześcijańskiej szkoły teologicznej. Zachowały się ruiny starożytnego miasta.
WSalamina (Salamis) – starożytne miasto i port leżący na Cyprze, w VII wieku p.n.e. główne miasto wyspy. Obecnie w tureckiej części wyspy, w pobliżu Famagusty.
WŞanlıurfa – miasto w południowo-wschodniej Turcji. W starożytności centrum chrześcijaństwa syryjskiego, znane m.in. ze szczególnego wizerunku Chrystusa – mandylionu, oraz ze szkoły teologicznej Efrema Syryjczyka.
WTopografia chrześcijańska – dzieło bizantyńskiego mnicha, geografa i podróżnika Kosmasa Indikopleustesa powstałe w połowie VI wieku.
WVitae Patrum – jest encyklopedią zawierającą zbiór pism hagiograficznych poświęconych Ojcom pustyni i Matkom pustyni powstałym w okresie wczesnego chrześcijaństwa. Greckie i łacińskie teksty zostały zebrane, zredagowane i przetłumaczone na łacinę przez jezuitę Heriberta Rosweyde i wydane w Antwerpii w 1615 roku przez Baltazara Moreta. Większość oryginalnych tekstów pochodzi z trzeciego i czwartego wieku. Tekst książki wszedł w skład obszerniejszego dzieła Acta sanctorum.