24 Historia Szwajcarii

W czasach starożytnych obszary obecnej Szwajcarii były zamieszkane przez Retów i Celtów. Na przełomie II i I wieku p.n.e. w dolinie rzeki Aare osiedliło się celtyckie plemię Helwetów. W 58 roku p.n.e. Helwetia została włączona do Galii. W połowie V wieku południowo-zachodnie terytorium współczesnej Szwajcarii znalazło się pod panowaniem Burgundów, a północno-wschodnie – Alemanów. W latach 534–535 Helwetia została zajęta przez państwo Franków. W IX wieku podzielona pomiędzy Królestwem Burgundii a Niemcami. Od lat 1032–1034 w całości przeszła pod władzę cesarzy. W XI–XIII wieku na obszarze Szwajcarii nastąpił rozwój lokalnych świeckich i duchownych struktur władzy. W drugiej połowie XIII wieku w południowo-zachodniej Szwajcarii panowała dynastia hrabiów sabaudzkich, a na północnym wschodzie Habsburgowie.

Akt Konfederacji Szwajcarskiej – sojusz obronny, podpisany 1 sierpnia 1291 przez przedstawicieli trzech kantonów leśnych, który stał się podstawą państwa szwajcarskiego.

Akt Mediacyjny – ustawa zasadnicza obowiązująca w Szwajcarii w latach 1803–1813.

Aventicum – największe miasto i stolica rzymskiej Szwajcarii. Pozostałości tego grodu znajdują się obok współczesnego miasta Avenches.

François Bonivard lub Bonnivard – genewski patriota, polityk i historyk.

Zamek Chillon – średniowieczny zamek obronny w kantonie Vaud w Szwajcarii, wzniesiony na skalnej ostrodze wrzynającej się w wody Jeziora Genewskiego, na jego wschodnim krańcu, między Montreux a Villeneuve.

Divico - wódz jednego z plemion helweckich, Tygurynów, żyjących na Wyżynie Szwajcarskiej. Na czele tego plemienia wraz z Cymbrami, Ambronami i Teutonami pod koniec II w. p.n.e. wtargnął do rzymskiej prowincji Galii Narbońskiej. W 107 r. p.n.e. w bitwie pod Agen Tygurynowie pokonali armię rzymską, dowodzoną przez konsula Lucjusza Kasjusza.

Flaga Republiki Helweckiej to flaga państwa istniejącego w latach 1798-1803 na terenie dzisiejszej Szwajcarii.

Gwardia Szwajcarska, Guardia Svizzera Pontificia – piesza formacja wojskowa pełniąca rolę straży przybocznej papieża, formalnie istniejąca od XVI wieku. Uważa się, że jest najmniejszą i najstarszą istniejącą armią świata – istnieje od roku 1506. Jednak w swojej historii miała przerwy w funkcjonowaniu, pierwszą od 1527 roku do 1548 roku kiedy to została reaktywowana przez papieża Pawła III. W 1798 została rozwiązana i reaktywowana w 1801 przez papieża Piusa VII oraz ponownie rozwiązana w 1808 i reaktywowana w 1814 przez tego samego papieża. Powodem, dla których w dwóch ostatnich przypadkach nastąpiło rozwiązanie Gwardii Papieskiej, była okupacja wojsk napoleońskich.

Kolej przeobraziła charakter gospodarczy Szwajcarii, która z kraju pasterskiego i rolniczego stała się krajem przemysłowym.

"Iskra" – pismo periodyczne rosyjskiej partii socjaldemokratycznej (SDPRR). Pierwszy numer gazety został opublikowany w Lipsku w grudniu 1900 roku. Kolejne numery były wydawane od 1901 do 1905, początkowo w Monachium, a potem w Szwajcarii i rozprowadzane bezdebitowo na terenie Imperium Rosyjskiego.

Kandyd z Agaunum, również Kandyd z Teb – rzymski żołnierz legendarnej Legii Tebańskiej, męczennik i święty Kościoła katolickiego.

Legia Tebańska lub Legion Tebański – legendarny pierwszy chrześcijański legion rzymskiej armii, utworzony pierwotnie w Tebaidzie w Górnym Egipcie w III wieku, stamtąd przeniesiony do Europy w celu walki z barbarzyńcami. Rekrutację do legionu miał przeprowadzać sam cesarz Maksymian.

Pierwsza Konstytucja Helwecka – ustawa zasadnicza obowiązująca w Szwajcarii w latach 1798–1802.

Powstanie chłopskie w Szwajcarii – zbrojne wystąpienie chłopów w Szwajcarii w 1653 roku.

Powstanie w kantonie Nidwalden – trwające w dniach 7–9 września 1798 r. starcia zbrojne między wojskami francuskimi a mieszkańcami kantonu Nidwalden, próbującego utrzymać swoją niezależność i zasady ustrojowe w sytuacji proklamowania przez francuskiego okupanta 12 kwietnia 1798 Republiki Helweckiej.

Republika Helwecka – historyczne państwo, istniejące w latach 1798-1803, na terenie Szwajcarii.

Republika Rodańska – marionetkowe państewko stworzone na przełomie 1802 i 1803 przez Napoleona I w celu uzyskania bezpiecznej przeprawy przez Alpy. Formalnie niepodległa, Republika była uzależniona od I Cesarstwa.

Sonderbund - związek konserwatywnych, katolickich kantonów szwajcarskich, obejmujący Lucernę, Fryburg, Zug, Uri, Schwyz, Unterwalden i Valais. Założony został w roku 1845, a by wyrazić sprzeciw wobec planów większej centralizacji państwa szwajcarskiego i reform liberalnych. Doznał klęski w wojnie domowej z kantonami protestanckimi w 1847 roku.

Stara Konfederacja Szwajcarska – określenie państwa szwajcarskiego w okresie pomiędzy utworzeniem państwa a początkiem okupacji francuskiej i wprowadzeniem przez Napoleona drastycznych zmian ustrojowych, w wyniku których konfederację zastąpiono zależną od Francji Republiką Helwecką.

Szwajcarski szyk bojowy – szyk bojowy stosowany przez piechotę szwajcarską w XV wieku.

Tagsatzung – parlament Konfederacji Szwajcarskiej od końca XIV w. do 1848. Stanowił najwyższy związkowy organ władzy ustawodawczej oraz dysponował kompetencjami władzy wykonawczej. Tagsatzung pozostał jednak mocno ograniczony na skutek znacznej autonomii poszczególnych kantonów.

Arnold Winkelried ze Stans – średniowieczny fikcyjny bohater szwajcarski.

Tzw. Wojna o centy miała miejsce w latach 1591-1594. Był to konflikt pomiędzy miastem Bazylea a chłopami z prowincji, którzy wystąpili przeciwko zwiększonym podatkom. Zryw ten swoją nazwę wywodzi od jednostki monetarnej w Szwajcarii- centa. Konflikt przyrównywany jest często do powstania chłopskiego z lat 1612-1614 we Fricktal, które wybuchło z podobnych przyczyn.