22 Historia fizyki

Doświadczenie Younga – eksperyment polegający na przepuszczeniu światła spójnego przez dwie blisko siebie położone szczeliny i obserwacji obrazu powstającego na ekranie. Wskutek interferencji na ekranie powstają jasne i ciemne prążki w obszarach, w których światło jest wygaszane lub wzmacniane.

Dysk Faradaya, tarcza Faradaya – prądnica prądu stałego wynaleziona przez Michaela Faradaya w 1831.

Eksperyment Fizeau – doświadczenie przeprowadzone przez Armanda Fizeau, w 1851 roku, w celu pomiaru względnej prędkości światła w poruszającej się wodzie. Fizeau użył specjalnej aparatury interferencyjnej do mierzenia wpływu ruchu ośrodka na prędkość światła.

Koło Barlowa – wynaleziona w 1822 przez Petera Barlowa, wczesna konstrukcja homopolarnego silnika elektrycznego.

Kongresy Solvaya – konferencje naukowe koncentrujące się na kluczowych otwartych problemach w dziedzinie fizyki i chemii. Organizowane są przez Międzynarodowy Instytut Solvaya w Brukseli, założony przez belgijskiego przemysłowca Ernesta Solvaya w 1912 roku. Powstały po wcześniejszym udanym kongresie tylko dla zaproszonych gości w 1911 roku, pierwszej światowej konferencji fizyki. Odbywają są zwykle w cyklu 3-letnim, lecz zdarzały się dłuższe odstępy.

Koronium, newtonium – hipotetyczny pierwiastek chemiczny zaproponowany na przełomie XIX i XX wieku, którego obecnością tłumaczono występowanie jednej z linii emisyjnych w widmie korony słonecznej.

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki – osoby, które za swój wkład w rozwój fizyki zostały wyróżnione przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk Nagrodą Nobla. Przyznawane od 1901 roku wyróżnienie ufundowane zostało przez szwedzkiego przemysłowca, Alfreda Nobla w jego testamencie. Spadkiem fundatora zarządza Fundacja Nobla, która inwestuje środki w taki sposób, by nagroda mogła być przyznawana corocznie.

Projekt Manhattan lub Program Manhattan, znany także jako: Manhattan Engineer District (MED) – amerykański rządowy, tajny program badawczy, którego celem było uzyskanie energii jądrowej i wykorzystanie jej do produkcji nowego typu broni. Program został zapoczątkowany w 1942 roku na polecenie prezydenta Franklina Delano Roosevelta, wykorzystano w nim jednak rezultaty przedwojennych amerykańskich prac zmierzających do wykorzystania energii jądrowej dla napędu okrętów, w tym metodę separacji izotopu uranu 235U. Badania prowadzono w 3 ośrodkach: na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, Uniwersytecie Chicagowskim i Uniwersytecie Kalifornijskim w Oakland. Konstrukcję bomby opracowano w Los Alamos National Laboratory pod kierunkiem Roberta Oppenheimera. Program miał też swoją część zmierzającą do opracowania sposobów niedestrukcyjnego użycia energii atomowej, dzięki czemu opracowano konstrukcje i wyprodukowano pierwsze reaktory jądrowe.

Matematyczne zasady filozofii naturalnej – dzieło Isaaca Newtona, w którym przedstawił prawo powszechnego ciążenia, a także prawa ruchu leżące u podstaw mechaniki klasycznej. Newton wyprowadził prawa Keplera dla ruchu planet.

Młynek Franklina – przyrząd służący do demonstracji oddziaływań elektrostatycznych. Stosowany jest we wczesnym etapie nauczania elektrostatyki.

Model atomu Rutherforda – opublikowany w 1911 roku model atomu opracowany przez Ernesta Rutherforda.

Model atomu Thomsona, zwany także modelem "'ciasta z rodzynkami" – model atomu zaproponowany przez brytyjskiego fizyka J. J. Thomsona. W modelu tym Thomson założył, że każdy atom jest zbudowany z jednorodnej kuli naładowanej dodatnio, wewnątrz której znajdują się ujemnie naładowane elektrony. Za pomocą tego modelu, mającego obecnie znaczenie tylko historyczne, próbowano w sposób klasyczny wyjaśnić budowę atomu.

Pierścień Gravesandego – przyrząd do demonstracji rozszerzalności cieplnej ciał stałych.

Półkule magdeburskie – metalowe półsfery umożliwiające wykonanie słynnego doświadczenia przeprowadzonego przez Ottona von Guericke w 1654 r. w Magdeburgu.

Radiometr Crookesa – rodzaj radiometru, przyrząd do pomiaru intensywności światła. Jego pomysłodawcą i konstruktorem był w roku 1873 fizyk angielski William Crookes. Gdy na radiometr pada światło, wiatraczek w jego wnętrzu zaczyna się obracać i prędkość obrotów zależy od intensywności oświetlenia. Po zasłonięciu światła niewielkie opory ruchu osi powodują zatrzymanie wiatraczka. Według koncepcji Crookesa, przyrząd ten miał wykazywać, że światło wywiera ciśnienie na powierzchnię, na którą pada.

Równania Fresnela opisują odbicie i przepuszczanie światła podczas padania na granicę między różnymi ośrodkami optycznymi. Zostały wywnioskowane przez Augustina-Jeana Fresnela, który jako pierwszy opublikował opis matematyczny światła jako fali poprzecznej. Odtąd polaryzację można było rozumieć ilościowo, ponieważ równania Fresnela poprawnie przewidziały dwa różne zachowania fali padającej na powierzchnię ośrodka optycznego, oddzielnie dla polaryzacji i oddzielnie dla polaryzacji .

Rura Crookesa – rodzaj lampy wyładowczej, urządzenie demonstrujące prostoliniowy przebieg tak zwanych promieni katodowych, czyli elektronów przemieszczających się w próżni między elektrodami. Urządzenie zostało wynalezione, zbudowane i zaprezentowane w 1879 roku przez angielskiego fizyka Williama Crookesa.

Rura Rubensa – urządzenie do demonstracji z zakresu fizyki, prezentujące akustyczną falę stojącą za pomocą płomieni.

Hertha Sponer – niemiecka fizyk.

Świat albo Traktat o świetle – wczesne pismo przyrodnicze Kartezjusza, pisane w latach 1629-1633, opublikowane jednak dopiero pośmiertnie. To pierwsze wydanie, noszące tytuł Le monde de M. Descartes ou le Traité de la Lumière, opublikowane zostało w Paryżu w 1664.

Teoria atomistyczna Daltona – opublikowany w 1808 roku przez angielskiego uczonego Johna Daltona model budowy materii. Dalton przyjął, że jest ona zbudowana z atomów, będących niepodzielnymi, sprężystymi kulami.

Zasady filozofii – pismo filozoficzne Kartezjusza wydane przez Elzeviera w Amsterdamie w 1644. Stanowi ono ostatnie z najważniejszych pism Kartezjusza wydanych za jego życia. W wielu aspektach ustępuje pismom wcześniejszym, jest jednak od nich bardziej systematyczne, przekazuje ustalone zagadnienia i ich rozwiązania w formie w pełni wyklarowanego systemu zasad. Stanowi też jedyny pełny wykład fizyki Kartezjusza, mimo wielu teoretycznych niedoskonałości będący najważniejszą popularyzacją nowej fizyki XVII wieku, która w znaczący sposób przyczyniła się do przełamania schematów fizyki arystotelesowskiej w świadomości XVII-wiecznych uczonych. Polski przekład Izydory Dąmbskiej ukazał się w 1960.