WAntytrynitaryzm – nurt doktrynalny występujący w wielu różnych wyznaniach chrześcijańskich, nieuznający nauki o Trójcy Świętej i nieuznający boskości Jezusa Chrystusa. Zapoczątkowany został w I wieku n.e. Głównym założeniem antytrynitaryzmu jest wiara w Boga w jednej osobie w postaci, w jakiej ich zdaniem występował u pierwszych chrześcijan, a wcześniej w judaizmie. W tym zakresie występują różnice z wyznawcami dogmatu o Trójcy Świętej.
WApostolski symbol wiary, w skrócie Symbol Apostolski – najwcześniejsze wyznanie wiary Kościoła katolickiego. Pierwsze pisane świadectwo tekstu sięga początku III wieku. Późniejsza legenda przypisała autorstwo samym Apostołom. Autorytet tego Credo wziął się, po pierwsze, z faktu jego powstania w Rzymie, który od początku cieszył się szczególnym autorytetem wśród innych kościołów lokalnych Zachodu, po drugie, stąd, że jego treść postrzegano jako odbicie apostolskiej tradycji wiary. W symbolu wyrażona jest wiara w Trójcę Świętą, używa go przede wszystkim Zachód chrześcijański: Kościół rzymskokatolicki, Kościoły starokatolickie, anglikanie, liczne wyznania protestanckie. W Kościele rzymskokatolickim odmawiany jest jako modlitwa prywatna, a także publicznie w czasie takich nabożeństw jak różaniec czy koronka do Miłosierdzia Bożego. W różnych wersjach językowych Mszału rzymskiego Symbol Apostolski jest podany jako alternatywny wobec zazwyczaj recytowanego w niedziele Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego, w Mszale polskim nie został jednak ujęty.
WAtanazjańskie Wyznanie Wiary również Symbol atanazjański – wyznanie wiary definiujące pojęcie Trójcy Świętej. Powstało pomiędzy 450 a 500 rokiem n.e. na terenie Hiszpanii lub Galii. Symbol ten cieszy się takim samym autorytetem, co inne wyznania wiary przyjęte w Kościele powszechnym. Używają go także anglikanie. Symbol ten odmawiało się w dawnej liturgii rzymskiej podczas Primy w niedzielę po Pięćdziesiątnicy i w uroczystość Przenajświętszej Trójcy.
WMichel De Bay – niderlandzki teolog, rektor Uniwersytetu w Lowanium, twórca bajanizmu.
WChrześcijańskie wyznania wiary lub symbole wiary, to zazwyczaj krótkie i zwięzłe, układane przez wspólnotę uczniów Chrystusa zbiory podstawowych wierzeń. Tradycja spisywania krótkich formuł wyznania wiary sięga czasów apostolskich, szereg z nich można odnaleźć już w pismach nowotestamentalnych.
WDogmat o nieomylności papieża – dogmat katolicki, ogłoszony w roku 1870 na soborze watykańskim I w konstytucji dogmatycznej Pastor aeternus. Dogmat ten odnosi się do tzw. nauczania ex cathedra. Nieomylność papieża należy rozumieć jako bezbłędność w sprawach wiary i obyczajów, nie zaś w sprawach codziennych.
WEschatologia chrześcijańska – dział teologii chrześcijańskiej traktujący o tzw. rzeczach ostatecznych człowieka, jak i świata. Eschatologia zajmuje się również życiem pośmiertnym człowieka, w którym to dusza zostanie osądzona i otrzyma karę lub nagrodę.
WExtra Ecclesiam nulla salus – łacińska maksyma pochodząca z czasów patrystycznych, określająca na gruncie chrześcijańskim warunki osiągnięcia zbawienia, pojęcie teologiczne.
WJózefologia, dawniej teologia Józefowa lub teologia św. Józefa – teologiczna refleksja o Józefie z Nazaretu, jego funkcji w historii zbawienia, podstawach jego kultu w Kościele, niekiedy uważana za odrębną dyscyplinę teologiczną wchodzącą w skład teologii dogmatycznej, rozwijana od XIX w.
WNicejskie wyznanie wiary – symbol ogłoszony w czasie pierwszego soboru powszechnego w Nicei, w którym jako reakcję na tezy arianizmu, umieszczono wyznanie wiary w to, że Jezus Chrystus w swej naturze boskiej jest współistotny Ojcu.
WNicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary lub Symbol konstantynopolitański /(łac.) Symbolum Constantinopolitanum/, dawniej nie do końca ściśle zwany też Symbolem nicejskim – chrześcijańskie wyznanie wiary najbardziej rozpowszechnione wśród tekstów credo używanych współcześnie w liturgiach.
WObcowanie świętych lub społeczność świętych – dogmat wiary chrześcijańskiej sformułowany w tzw. Symbolu Apostolskim. Jego treścią jest rzeczywistość Kościoła jako świętej komunii, wspólnoty. Czyli, jak wyjaśniał św. Nicetas : sam Kościół jest komunią świętych, świętych obcowaniem. Świętymi określeni są tu nie tylko chrześcijanie zmarli w opinii świętości i następnie kanonicznie ogłoszeni świętymi, ale wszyscy ci, którzy przez chrzest przyjęli świętość Chrystusa i zostali włączeni w Ciało Chrystusa. Rozumienie zakresu tej wspólnoty świętych jest jedną z głównych kontrowersji między katolicyzmem a protestantyzmem. Ten ostatni, w reakcji na średniowieczne praktyki odpustowe, w dużej mierze ograniczył znaczenie obcowania świętych do Kościoła w doczesności.
WOdpust – w teologii katolickiej pojęcie oznaczające darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy, które zostały odpuszczone co do winy. Przebaczenie grzechów nie uwalnia od kary doczesnej na ziemi lub w czyśćcu. Przynosi je dopiero odpust, którego udziela Kościół. Odpust można uzyskać dla siebie lub dla osoby zmarłej po spełnieniu określonych warunków. Odpust może być zupełny, jeśli jest darowaniem całej, przewidzianej przez Boga kary lub cząstkowy – jeśli jest tej kary zmniejszeniem. Odpust może być udzielony żywym lub zmarłym i dotyczy wyłącznie chrześcijan.
WPneumatologia lub teologia Ducha Świętego – dział teologii dogmatycznej, nauka o Duchu Świętym, Jego osobie, naturze i działaniu.
WSąd szczegółowy – według nauczania Kościoła katolickiego, sąd mający miejsce z chwilą śmierci, w wyniku którego człowiek w swojej nieśmiertelnej duszy zaraz po śmierci otrzymuje wieczną zapłatę za swoje życie. Sąd ten polega na odniesieniu życia człowieka do Chrystusa. Po nim przed duszą otwierają się trzy możliwości: albo następuje oczyszczenie zbawionej już duszy w czyśćcu, albo bezpośrednio otwiera się przed nią wejście do szczęścia nieba, albo zostaje ona potępiona na wieki. Sąd ten jest różny od sądu ostatecznego, który nastąpi z chwilą paruzji, to jest z chwilą powrotu Chrystusa na świat w chwale pod koniec dziejów. Będzie wtedy osądzona każda chwila człowieka.
WWspółistotność – wspólność natury. W teologii chrześcijańskiej termin określający relację między osobami Trójcy Świętej. W szczególności precyzował istnienie Ojca i Syna na tym samym poziomie czasowym i natury, gdzie Syn nie miał początku oraz nigdy nie było czasu, w którym nie było Syna. W tym znaczeniu Syn znalazł się na tej samej pozycji co sam Ojciec.
WWyznanie wiary Ludu Bożego – wyznanie wiary, które papież Paweł VI publicznie wypowiedział 30 czerwca 1968 r. na placu św. Piotra w Rzymie. Układ prawd wiary wyznania zachowuje schemat symbolu nicejskiego. Treść miała być zwięzłym streszczeniem nauczania Soboru Watykańskiego II. Dwa lata wcześniej episkopat Holandii opublikował tzw. Katechizm Holenderski, reakcja na ten kontrowersyjny katechizm była bezpośrednim motywem ułożenia Wyznania wiary Ludu Bożego przez papieża.
WZmartwychwstanie lub wskrzeszenie zmarłych – przywrócenie do życia ciał osób zmarłych.
WZstąpienie Chrystusa do piekieł (otchłani) – zawarte w Apostolskim symbolu wiary w artykule „zstąpił do piekieł” określenie wydarzeń w perspektywie czasowej, mających miejsce pomiędzy śmiercią a zmartwychwstaniem Jezusa. Zstąpienie do piekieł jest uznawane w teologii chrześcijańskiej za element zbawczego dzieła Chrystusa i istotną część historii zbawienia. Artykuł o zstąpieniu do piekieł w dziejach Kościoła był różnie interpretowany, jest również obiektem zainteresowań współczesnej myśli teologicznej.