WFilozofia nowożytna – okres w zachodniej filozofii – od renesansu aż do współczesności.
WAdiafora – w filozofii terminem tym określa się kwestię, sprawę lub rzecz moralnie obojętną. Natomiast w religii adiafora to obrządek, zwyczaj, ceremoniał, który jest dopuszczalny, ale nie nakazany.
WAwerroizm – filozoficzna doktryna popularna pod koniec XIII wieku, oparta na interpretacji myśli Arystotelesa dokonanych przez Awerroesa. Głównymi filozofami uznającymi tę doktrynę byli Siger z Brabancji oraz Boecjusz z Dacji.
WDemiurg – w filozofii i religiach starożytnych istota boska stwarzająca świat materialny.
WDialektyka pana i niewolnika – jeden z najważniejszych elementów systemu filozoficznego G.W.F. Hegla, opisany w Fenomenologii Ducha. Za pomocą dialektycznej, dynamicznej konstrukcji filozof ukazuje kształtowanie się indywidualnej świadomości. Opisuje w formie narracji, pojedynek pomiędzy dwoma bytami, które przystępują do "walki na śmierć i życie", z której jeden z nich wychodzi zwycięsko, aby ostatecznie dojść do wniosku, że zwycięstwo w tej walce nie da mu kontroli nad całym światem, która była jego celem.
WDylemat determinizmu lub standardowy argument przeciwko wolnej woli – argument głoszący, iż istnieje dylemat pomiędzy przyjęciem determinizmu bądź jego negacji, indeterminizmu, który polega na tym, że oba uważa się za podważające możliwość wolnej woli. Argumentacja łączy dwa argumenty o związku między koncepcjami wolnej woli a determinizmem. Pierwszy z nich brzmi, że ścisłe zdeterminowanie naszych działań (konieczność) oznaczałoby, że byłyby kompletnie wymuszone przez przeszłe zdarzenia poza naszą kontrolą, a to miałoby być logicznie niekompatybilne z wolną wolą. Druga część to spostrzeżenie, że wszelkie niezdeterminowanie naszych działań znaczyłoby po prostu, że były przynajmniej częściowo przypadkowe, co nie daje więcej kontroli, i że to także byłoby logicznie niekompatybilne z koncepcją wolnej woli.
WHumanizm – nurt filozoficzny lub światopogląd oparty na racjonalnym myśleniu, który wyraża się troską o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój człowieka w jego środowiskach: społecznym i naturalnym. Humanizm stawia człowieka w roli gospodarza środowiska naturalnego, świadomy że człowiek jest jednocześnie elementem ekosystemu Ziemi. Szczególne prawa i obowiązki człowieka wynikają wyłącznie z faktu, że jest on jedyną istotą na Ziemi, która posiada naukę i technologię. Humanizm wyklucza egoizm i postuluje braterstwo i solidarność.
WImperatyw kategoryczny – zasada etyczna, którą można sformułować na wiele sposobów, w tym w sposób następujący: „należy postępować zawsze wedle takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były one stosowane przez każdego i zawsze”. Termin filozoficzny utworzony przez Immanuela Kanta jako skutek poszukiwań bezwzględnie ważnego prawa, dotyczącego każdej osoby, które byłyby spełniane niezależnie od istnienia Boga.
WMesjanizm – nurt literacko-filozoficzno-religijny w kulturze polskiej, którego największy rozkwit przypada na XIX wiek między powstaniem listopadowym a styczniowym.
WNeofeudałowie francuscy - grupa konserwatywnych i elitarystycznych myślicieli szlacheckiego pochodzenia głosząca w XVIII wieku potrzebę przywrócenia przewodniej roli szlachty w społeczeństwie francuskim, zagrożonej przez królewską centralizację administracji i absolutyzm władzy, których wpływ zrównywał społeczeństwo. Najważniejszym z neofeudałów francuskich był Henri de Boulainvilliers (1658-1722). Neofeudałowie francuscy walczący z centralizmem i egalitaryzmem Burbonów, lecz nie dostrzegający zwykle zagrożenia ze strony filozofów takich jak Voltaire czy bardziej radykalnych (Rousseau), którzy ostatecznie ich zniszczyli, niektórzy z neofeudałów jak Emmanuel-Louis-Henri de Launay, hrabia d’Antraigues chwalili nawet Rousseau za jego ataki na absolutystów.
WOkazjonalizm – pogląd filozoficzny sformułowany przez Arnolda Geulincxa i Nicolasa Malebranche'a, starający się przezwyciężyć trudności wynikające z założenia Kartezjusza, że świat duchowy i świat materialny są na tyle od siebie jakościowo różne, że nie mogą na siebie oddziaływać bezpośrednio.
WParti philosophique liberalno-materialistyczna oświeceniowa fakcja na dworze francuskim w XVIII wieku, opozycyjna wobec „dewotów”. „Filozofowie” wyznawali deizm i sprzeciwiali się pozycji kościoła katolickiego. Frakcji filozoficznej przewodziła madame de Pompadour, protektorka takich filozofów jak Voltaire i Diderot. Walka stronnictw rozpoczęła się po przybyciu madame de Pompadour na dwór (1745), a zwłaszcza w latach pięćdziesiątych gdy powstawała Wielka Encyklopedia Francuska. Spośród polityków do partii należeli René Louis de Voyer de Paulmy d’Argenson i Henri Léonard Jean Baptiste Bertin.
WSensualizm to pogląd filozoficzny oraz psychologiczny głoszący, że wszelka wiedza pochodzi od wrażeń zmysłowych i jest tylko bardziej lub mniej złożonym kompleksem spostrzeżeń. Jest odmianą empiryzmu. W starożytności sensualizm głosili Arystoteles, sofiści, epikurejczycy, cynicy i stoicy. W czasach nowożytnych między innymi Étienne de Condillac, David Hume, Herbert Spencer. Echa sensualizmu, choć w mocno przetworzonej postaci są też obecnie w fenomenologii.
WTen artykuł dotyczy filozoficznego i politycznego pojęcia umowy społecznej, tzw. kontraktualizmu, a nie prawnej teorii kontraktów czy zobowiązań w ramach choćby dogmatyki prawa cywilnego.
WZakład Pascala – rozumowanie przedstawione w Myślach przez Blaise'a Pascala mające dowodzić, iż warto wierzyć w Boga. Pascal rozpatrzył dwa przypadki dotyczące istnienia Boga:Bóg istnieje i nagradza za wiarę życiem wiecznym. Bóg nie istnieje i nie istnieje życie wieczne.