44 Działacze polskiego podziemia 1939

Zdzisław Askanas – polski lekarz, kardiolog, profesor nauk medycznych, nauczyciel akademicki Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Medycznej w Warszawie. Twórca Warszawskiej Akademickiej Szkoły Kardiologii, tzw. Szkoły Askanasa. W 1939 obrońca Twierdzy Modlin, działacz konspiracji antyniemieckiej, powstaniec warszawski.

Norbert Barlicki – polski działacz socjalistyczny, przywódca PPS, publicysta, prawnik, nauczyciel.

Adam Bień – polski polityk ruchu ludowego, adwokat, sędzia, członek władz Polskiego Państwa Podziemnego. Kawaler Orderu Orła Białego.

Adolf Rafał Jan Bniński, ps. „Białoń” – hrabia, ziemianin, organizator kółek rolniczych w Wielkopolsce, działacz monarchistyczny i konserwatywny; wojewoda poznański w latach 1923–1928, współzałożyciel Stronnictwa Zachowawczego, senator IV kadencji w II RP, Główny Delegat Rządu RP na ziemie wcielone do III Rzeszy w latach 1940–1941.

Marian Bomba ps. „Jurek”, „Roman” – polski działacz socjalistyczny, dowódca krakowskiego zgrupowania OW PPS, członek konspiracyjnego Komitetu Robotniczego PPS.

Jerzy Bronisław Braun, ps. „Bronisław Rogowski” – pisarz polski, działacz polityczny, poeta, dramaturg, krytyk literacki, publicysta, scenarzysta, filozof, harcerz, przewodniczący Rady Jedności Narodowej od marca 1945, ostatni Delegat Rządu na Kraj od czerwca 1945, stryj Kazimierza i Juliusza Braunów oraz Terelizy (Teresy) Braun i Marii Braun-Gałkowskiej, którzy są dziećmi jego młodszego brata – Juliusza.

Eugeniusz Czarnowski, ps. „Adam”, „Piotr Kostrzewa”, „Lidzki”, „Piotr” – prezes Zjednoczenia Demokratycznego, członek Rady Jedności Narodowej, kapitan Armii Krajowej, ekonomista.

Jadwiga Długoborska – nauczycielka, działaczka społeczna i charytatywna, w latach II wojny światowej działaczka polskiego podziemia niepodległościowego. Aresztowana przez Gestapo pod zarzutem ukrywania Żydów i polskich oficerów AK, poddana torturom, zamordowana przez gestapowca Antona Birkenfelda, zwanego „Cykiem” lub „katem Ostrowi”.

Stanisław Józef Dubois – działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, publicysta. Brał udział w powstaniu śląskim i wojnie polsko-bolszewickiej 1920. Był twórcą i przewodniczącym Czerwonego Harcerstwa TUR. W latach 1928–1933 sprawował mandat posła II i III kadencji Sejmu RP, a od 1938 – radnego Warszawy. Pracował na stanowisku sekretarza redakcji gazety Robotnik. Jako przeciwnik rządzącej po 1926 r. sanacji został w 1930 r. uwięziony w Twierdzy Brzeskiej, a następnie skazany w procesie brzeskim na trzy lata więzienia. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r., a następnie w lewicowej konspiracji antyhitlerowskiej. Niespełna rok po klęsce Polski został aresztowany i trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie uczestniczył w obozowej konspiracji ppor. Witolda Pileckiego. Rozstrzelany w 1942.

Sławomir Bronisław Dunin-Borkowski ps. „Jas”, „Jaskólski”, „Kicia”, „Kosowski”, „Maja”, „Mirko Borkowicz” – podporucznik czasu wojny Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych, kierownik podwydziału prasowego BIP, pracownik Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, pisarz.

Mścisław Frankowski – powstaniec wielkopolski, urzędnik, działacz Stronnictwa Narodowego, jeden z założycieli konspiracyjnej Narodowej Organizacji Bojowej.

Witold Kazimierz Grzegorz Fusek – polski farmaceuta, regionalista, działacz narodowy i instruktor harcerski.

Jerzy Hagmajer, ps. Kiejstut – polski chirurg, działacz społeczny, działacz ruchu narodowego, obrońca Warszawy we wrześniu 1939. Zastępca komendanta głównego Konfederacji Narodu Bolesława Piaseckiego, porucznik Armii Krajowej, więzień Pawiaka.

Konstanty Jagiełło ps. „Kostek”, „Zieliński”, „Bezzębny” – działacz socjalistyczny i niepodległościowy.

Albin Jakiel – polski działacz oświatowy, pedagog, encyklopedysta.

Jan Stanisław Jankowski, ps. „Doktor, Jan, Klonowski, Sobolewski, Soból” – polski działacz polityczny, Delegat Rządu na Kraj od 19 lutego 1943 do 27 marca 1945, inżynier chemik.

Stanisław Jasiukowicz, ps. „Opolski” – polski polityk i ekonomista, wiceprezes Stronnictwa Narodowego, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego oraz Stronnictwa Narodowego. Jeden z czołowych polityków Narodowej Demokracji.

Józef Kobiałko ps. Franciszek, Kazimierz, Walek – działacz socjalistyczny i niepodległościowy. Członek Organizacji Bojowej PPS, zastępca senatora wybrany w 1935 roku w województwie lubelskim, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Kazimierz Kobylański ps. "Inżynier", "Jerzy", "Markowski" – polski inżynier mechanik, przedsiębiorca i menedżer, przedstawiciel Stronnictwa Narodowego w Radzie Jedności Narodowej, członek sztabu Narodowej Organizacji Wojskowej.

Zofia Kossak, później Zofia Kossak-Szczucka, później Zofia Kossak-Szatkowska, de domo Kossak, primo voto Szczucka, secundo voto Szatkowska – polska powieściopisarka, współzałożycielka dwóch tajnych organizacji w okupowanej Polsce: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom Żegota. Odznaczona pośmiertnie medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata (1982) i Orderem Orła Białego (2018).

Matylda Kretkowska z domu Gutkowska – działaczka socjalistyczna i niepodległościowa. Ppor. Magda.

Mieczysław Kurzyna ps. Miecz, Lipiński – podporucznik, w powstaniu warszawskim dowódca plutonu "Mieczyków" Konfederacji Narodu, w Batalionie Czata 49.

Jan Macha, właśc. Jan Franciszek Macha – polski ksiądz rzymskokatolicki, sportowiec (szczypiornista), działacz ruchu oporu, zamordowany podczas II wojny światowej w więzieniu przez Niemców oraz Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Czesław Wincenty Majewski ps. „Wiesław”, „Mieszko”, „Moro” – kapitan piechoty Wojska Polskiego, major Armii Krajowej. Zastępca komendanta Obwodu Sokołów Podlaski Inspektoratu Siedlce Podokręgu Wschodniego Armii Krajowej.

Stefan Mateja ps. „Rogalski”, „Sędzia”, „Stefan”, „Stefan Żłowski” – kapitan rezerwy taborów Armii Krajowej.

Stanisław Michałowski – polski działacz polityczny i samorządowy, wiceprezydent Grudziądza (1933–1939), członek Związku Odbudowy Rzeczypospolitej i Zjednoczenia Demokratycznego, żołnierz Armii Krajowej, działacz NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych w Wielkopolsce.

Jan Ostrowski, w literaturze także jako Janusz Ostrowski, pseud. „Hart” – tramwajarz, dowódca plutonu 323 w III batalionie OW PPS im. Stefana Okrzei na warszawskiej Woli. Uczestnik walk na Woli i Muranowie w trakcie powstania warszawskiego. Zmarł w wyniku odniesionych ran.

Halina Piasecka z domu Kopeć – podporucznik Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego.

Jan Piekałkiewicz, ps. Juliański, Wernic, Wrocławski – polski ekonomista, polityk, działacz ruchu ludowego, Delegat Rządu na Kraj od 5 sierpnia 1942 do 19 lutego 1943.

Rafał Praga – polski dziennikarz, poseł na Sejm Ustawodawczy.

Józef Prądzyński – ksiądz prałat, senator RP, organizator życia społeczno-gospodarczego i katolickiego w Wielkopolsce, współzałożyciel w 1939 konspiracyjnej organizacji "Ojczyzna". Filister hc i duszpasterz Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego Baltia, senator I kadencji w II RP, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Antoni Purtal ps. Szczerba, Janek – działacz PPS, członek i uczestnik zamachów Pogotowia Bojowego PPS w 1918. Uczestnik I i III powstania śląskiego. Z pierwszego zawodu stolarz. Potem drukarz i dziennikarz. Radny, pracownik samorządowy, członek zarządu miasta i wiceprezydent Łodzi w 1939. Organizator działalności podziemnej PPS-WRN. Więzień obozów koncentracyjnych.

Cyryl Ratajski, ps. Górski, Wartski, Wrzos, Celestyn Radwański – polski polityk, prezydent Poznania, minister spraw wewnętrznych w rządzie Władysława Grabskiego, podczas II wojny światowej Delegat Rządu na Kraj od 3 grudnia 1940 do 5 sierpnia 1942.

Jan Skorobohaty-Jakubowski, ps. „Dziadek”, „Fogel”, „Jur”, „Kaczmarek”, „Jan Kaczmarek”, „Mohort”, „Rafał”, „Selim”, „Skupień”, „Topór”, „Truszkowski”, „Vogel” – generał brygady Wojska Polskiego, tymczasowy Delegat Rządu na Kraj od 25 maja do 14 grudnia 1940, zastępca delegata Delegatury Rządu na Generalne Gubernatorstwo na początku 1941 roku. Odznaczony Orderem Orła Białego.

Władysław Stepokura vel Józef Bednarz – porucznik piechoty Wojska Polskiego, kapitan Armii Krajowej, major Armii Polskiej w Kraju, żołnierz niezłomny, w 1944 roku dowódca II batalionu 116 pułku piechoty Armii Krajowej.

Zbigniew Franciszek Stypułkowski, ps. „Sobota”, „Zbyszek” – polski polityk, adwokat, poseł na Sejm III kadencji w II RP, z ramienia Stronnictwa Narodowego.

Michał Jan Sumiński – polski podróżnik, zoolog, jachtowy kapitan żeglugi wielkiej i dziennikarz, autor książek o tematyce żeglarskiej oraz programu telewizyjnego dla dzieci i młodzieży Zwierzyniec (1968–1988).

Antoni Szczerkowski – włókniarz, działacz związkowy i socjalistyczny okresu II RP, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji.

Stanisław Łucjan Thiel ps. „Przemysław”, „Stanisław Dąbrowski” – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Tadeusz Józef Towarnicki herbu Sas, przybrane nazwiska Tadeusz Gałęzowski, Tadeusz Mączyński, ps. „Naprawa”, „de Vran”, „Tadeusz de Vran” – urzędnik, podoficer rezerwy piechoty Wojska Polskiego, podporucznik Armii Krajowej.

Franciszek Walewski ps. „Mrok”, „Stryjek” – kapitan piechoty Wojska Polskiego i Armii Krajowej, komendant Podobwodu I Skarżysko-Kamienna („Morwa”) w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego Armii Krajowej, komendant Obwodu Końskie Inspektoratu Starachowickiego AK.

Kazimierz Załęski ps. „Jaworski”, „Jon”, „Jabłoński” – kapitan piechoty Wojska Polskiego i Armii Krajowej. Komendant Podokręgu Ciechanów POZ, komendant Inspektoratu II AK Ciechanów, komendant Inspektoratu I AK Płocko-Sierpeckiego, komendant Inspektoratu Rejonowego II „OW” Podokręgu Północnego Obszaru Warszawskiego AK. W konspiracji używał fałszywych dokumentów na nazwiska Franciszek Kazimierz Rybicki vel Rybak i Kazimierz Bielawski.

Roman Marian Zawarczyński – kapitan piechoty Wojska Polskiego, major Armii Krajowej, dowódca 120 pułku piechoty Armii Krajowej.

Aleksander Zwierzyński ps. „Aleksander”, „Tokarski” – polski prawnik i dziennikarz, wicemarszałek Sejmu I kadencji poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji w II RP reprezentujący Związek Ludowo-Narodowy, następnie Stronnictwo Narodowe, przewodniczący Stronnictwa Narodowego w czasie II wojny światowej, kierownik Biura Wschodniego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj, od września 1944 wiceprezes Rady Jedności Narodowej.