32 1944 w okupowanej Polsce

Atak UPA na Bitków – atak na osiedle polskie położone w powiecie nadwórniańskim województwa stanisławowskiego dokonany 14 kwietnia 1944 roku przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA).

Zbrodnia w Berezowicy Małej – zbrodnia popełniona w nocy z 22 na 23 lutego 1944 przez UPA na polskich mieszkańcach Berezowicy Małej w dawnym województwie tarnopolskim.

Zbrodnia w Ihrowicy – zbrodnia popełniona przez UPA z pomocą oddziału samoobrony ukraińskiej (SKW) w wigilijną noc 24 grudnia 1944 na polskiej ludności Ihrowicy na Podolu w dawnym powiecie tarnopolskim, na terenach zajętych przez Armię Czerwoną.

Pacyfikacja wsi Jabłoń-Dobki – masowy mord na ludności cywilnej, połączony z grabieżą i niszczeniem mienia, dokonany przez okupantów niemieckich 8 marca 1944 roku we wsi Jabłoń-Dobki w powiecie wysokomazowieckim.

Zbrodnia w Korościatynie – zbrodnia popełniona przez UPA z pomocą ludności ukraińskiej w nocy z 28 na 29 lutego 1944 na Polakach, mieszkańcach wsi Korościatyn na Podolu w dawnym powiecie buczackim województwa tarnopolskiego podczas okupacji tych ziem przez III Rzeszę.

Zbrodnia w Łanowcach – zbrodnia dokonana w nocy z 12 na 13 lutego 1944 przez UPA na ludności narodowości polskiej. Miejscem zbrodni były Łanowce w powiecie borszczowskim na Podolu.

Akcja N – szereg działań dywersyjno-propagandowych prowadzonych wśród Niemców od kwietnia 1941 do kwietnia 1944. Organizował je referat N, który w październiku 1941 przekształcono w Samodzielny Podwydział N Biura Informacji i Propagandy Związku Walki Zbrojnej AK. Kierował nim Tadeusz Żenczykowski ps. Kania.

Napad UPA na pociąg osobowy na trasie Bełżec-Rawa Ruska, też mord pod Bełżcem – zatrzymanie pociągu osobowego jadącego z Bełżca do Rawy Ruskiej – Lwowa, około 3 km od Bełżca, w okolicach wsi Zatyle i zbrodnia dokonana na kilkudziesięciu polskich pasażerach pociągu, 16 czerwca 1944 roku. Prawdopodobnym sprawcą zbrodni była sotnia Ukraińskiej Powstańczej Armii Dmytra Karpenki „Jastruba”.

Obóz NKWD w Rembertowie – specjalny obóz NKWD Nr 10, założony w grudniu 1944, po wkroczeniu Armii Czerwonej do Rembertowa, na terenie rembertowskiej fabryki Zakładów Amunicyjnych „Pocisk” i pełniący rolę punktu zbornego przed deportacją w głąb ZSRR.

Prowżały – wieś w rejonie wołożyńskim, w obwodzie mińskim na Białorusi. W 2010 roku zamieszkana przez 48 osób.

Republika Pińczowska – obszar wyzwolony przejściowo w okresie 24 lipca–12 sierpnia 1944 roku spod okupacji niemieckiej w wyniku wspólnych działań oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej. Wspólnym wysiłkiem wyzwolony został obszar o powierzchni 1000 km². Na terenie Republiki Pińczowskiej znalazły się miejscowości: Pińczów, Skalbmierz, Książ Wielki, Brzesko Nowe, Działoszyce, Janowice, Kazimierza Wielka, Koszyce, Nowy Korczyn, Proszowice, Sancygniów, Słaboszów i Wiślica.

Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej – rząd marionetkowy powołany formalnie przez KRN, faktycznie decyzją polityczną Józefa Stalina 31 grudnia 1944 w miejsce PKWN. Przemiana miała znaczny ciężar gatunkowy. Polscy komuniści działający pod patronatem ZSRR oficjalnie powołali swój rząd – konkurencyjny wobec Rządu RP na uchodźstwie powszechnie uznawanego na forum międzynarodowym – przejmując w ten sposób władzę nad zajętymi przez Armię Czerwoną ziemiami polskimi leżącymi na zachód od linii Curzona. Był to ze strony Stalina element tzw. „polityki faktów dokonanych” – polityczne przygotowanie przed zimową ofensywą Armii Czerwonej mającą na celu zajęcie wszystkich ziem polskich w granicach sprzed wojny. Jednocześnie był to dowód znaczącego usztywnienia stanowiska ZSRR wobec mocarstw anglosaskich koalicji antyhitlerowskiej co do roli Rządu RP na uchodźstwie w tworzeniu powojennych władz Polski.

Zbrodnia w Szaleniku-Kolonii – zbrodnia dokonana 2 lutego 1944 r. na polskich mieszkańcach wsi Szalenik-Kolonia, położonej w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Bełżec, przez nacjonalistów ukraińskich UPA.

Akcja Taśma – jedna z większych operacji bojowych Kedywu Armii Krajowej w czasie II wojny światowej poprzedzających wybuch powstania warszawskiego.

Zbrodnia w Toustobabach - zbrodnia popełniona 22 grudnia 1944 r. przez oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na Polakach we wsi Toustobaby położonej w dawnym powiecie podhajeckim województwa tarnopolskiego, na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. W zbrodni uczestniczyła także część ukraińskiej ludności wsi. W konsekwencji zginęło co najmniej 82 Polaków.

Zbrodnia w Trójcy - zbrodnia popełniona 23 października 1944 roku przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na Polakach i Ukraińcach we wsi Trójca położonej w dawnym powiecie śniatyńskim województwa stanisławowskiego, na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. W konsekwencji zginęło 72-75 osób.

Układy republikańskie – nazwa zbiorowa obejmująca łącznie trzy umowy międzynarodowe zawarte w 1944 przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego z trzema republikami radzieckimi: Białoruską, Ukraińską i Litewską. Na mocy tych układów dokonano przymusowych wysiedleń osób narodowości polskiej i żydowskiej a posiadających polskie obywatelstwo z obszarów wschodnich Polski międzywojennej, które po II wojnie światowej weszły w skład ZSRR. Ludność litewską, białoruską, a przede wszystkim ukraińską przesiedlono do odpowiednich republik radzieckich.

Zbrodnia w Zawadówce – zbrodnia popełniona 22 grudnia 1944 r. przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na Polakach we wsi Zawadówka położonej w dawnym powiecie podhajeckim byłego województwa tarnopolskiego, na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. W konsekwencji zginęło 47 Polaków.

Zbrodnia na uchodźcach z Łanowiec – zbrodnia dokonana 2 lutego 1944 roku przez oddział UPA na 129 polskich uchodźcach podczas ich ewakuacji z Łanowiec do Wiśniowca.

Zbrodnia w Baligrodzie – zbrodnia dokonana w niedzielę, 6 sierpnia 1944 roku na polskich mieszkańcach z Baligrodu, w powiecie leskim, przez sotnię UPA „Burłaki” dowodzoną przez Wołodymyra Szczygielskiego ps. Burłaka. Mord dokonany był w ramach planowej eksterminacji polskiej ludności w Małopolsce Wschodniej.

Zbrodnia w Bełzie – zbrodnia popełniona przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) w nocy z 24 na 25 marca 1944 r. w mieście Bełz w powiecie sokalskim, w dawnym województwie lwowskim. Ofiarą zbrodni padły 104 osoby narodowości polskiej, wśród nich przynajmniej jedno dziecko.

Zbrodnia w Derżowie – zbrodnia dokonana w nocy z 9 na 10 maja 1944 przez nacjonalistów ukraińskich z UPA na ludności narodowości polskiej. Miejscem zbrodni był Derżów w gminie Rozdół w powiecie żydaczowskim. Oprócz nazwisk ofiar wymienionych poniżej zbrodni dokonano między innymi na siostrach zakonnych należących do kościoła katolickiego: siostrze Agnieszce, Wiktorii oraz Józefie. Łącznie w zbrodni zginęło ponad sto osób.

Zbrodnia w Hucisku – zbrodnia dokonana 12 kwietnia 1944 roku przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii i SKW przy udziale cywilnej ludności ukraińskiej na polskich mieszkańcach wsi Hucisko i sąsiadującej z nią wsi Miedziaki, położonych w powiecie bóbreckim województwa lwowskiego. Ofiarą zbrodni padło ponad 100 osób.

Zbrodnia w Koniuchach – zbrodnia popełniona 29 stycznia 1944 przez partyzantów radzieckich Genrikasa Zimanasa i partyzantów żydowskich Jaakowa Prennera na co najmniej 38 polskich mieszkańcach wsi Koniuchy.

Zbrodnia w Mucznem – zbrodnia dokonana w nocy z 15 na 16 sierpnia 1944 roku we wsi Muczne na terenie leśniczówki Brenzberg leżącej w połowie drogi pomiędzy Mucznem a Dźwiniaczem, w gminie Lutowiska, powiecie leskim ówczesnego województwa lwowskiego przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na ponad 70 osobach narodowości polskiej.

Zbrodnia w Polanach miała miejsce w marcu 1944 roku. W Polanach upowcy zabili 70 mieszkańców Kinachowic i Polan.

Zbrodnia w Sahryniu – zbrodnia popełniona przez polskie oddziały partyzanckie na ukraińskiej ludności Sahrynia 10 marca 1944, podczas akcji przeciwko zgrupowaniom Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) w Sahryniu, Szychowicach, Modryniu, Turkowicach, Łaskowie i Miętkiem. Miała ona uprzedzić spodziewany na 16 marca atak UPA.

Zbrodnia w Siemiginowie – zbrodnia dokonana w nocy z 5 na 6 kwietnia 1944 przez nacjonalistów ukraińskich na 18 Polakach. Miejscem zbrodni był Siemiginów w gminie Bratkowce w powiecie stryjskim województwa stanisławowskiego.

Zbrodnie w Bruckenthalu – zbrodnie dokonane przez ukraińskich policjantów i oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii przy współudziale ludności ukraińskiej na polskich i niemieckich mieszkańcach wsi Bruckenthal, położonej w powiecie rawskim województwa lwowskiego. Ich ofiarą padło ponad 200 osób.

Zbrodnie w Komarowie – seria zbrodniczych napadów na wieś Komarów w ówczesnym powiecie sokalskim województwa lwowskiego dokonanych przez oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii od listopada 1943 r. do kwietnia 1944 r.

Zbrodnie w Moosbergu – zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię na polskich mieszkańcach wsi Moosberg, położonej w powiecie jaworowskim województwa lwowskiego.

Zbrodnie w Wiśniowcu – zbrodnie dokonane w lutym 1944 r. przez nacjonalistów ukraińskich na polskich mieszkańcach miasta Wiśniowiec i pobliskiej wsi Wiśniowiec Stary, położonych w powiecie krzemienieckim województwa wołyńskiego. Szacuje się, że w zbrodniach tych w Wiśniowcu Nowym zabito około 300 Polaków, a w Wiśniowcu Starym około 160.