Atlas Polskich Strojów LudowychW
Atlas Polskich Strojów Ludowych

Atlas Polskich Strojów Ludowych – seria wydawnicza Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, ukazująca się od 1949 roku. W ramach serii publikowane są zeszyty, które stanowią szczegółowe opracowanie strojów ludowych z poszczególnych regionów Polski. Jak dotąd wydanych zostało 48 zeszytów.

BruclikW
Bruclik

Bruclik – rodzaj kamizelki z fabrycznego sukna noszonej na Żywiecczyźnie. Występuje w stroju górali żywieckich i w stroju górali Beskidu Śląskiego. Ozdobiony np. czerwonym sznurkiem i metalowymi guzikami albo chwostami np. granatowymi lub czerwonymi, kontrastowo do koloru bruclika. Bruclik wkładano na koszulę. Krój bruclika różni się w zależności od rejonu. Noszono go głównie do kościoła, na wesela, zabawy, chrzciny itp. U górali śląskich zwyczajowo pan młody zdejmował swój czerwony kawalerski bruclik i zakładał czarny, jaki nosili starsi gospodarze.

Strój cieszyńskiW
Strój cieszyński

Strój Cieszyński, inaczej wałaski – jeden ze śląskich strojów ludowych noszony przez grupę etnograficzną Wałachów cieszyńskich, zamieszkujących znaczny obszar Śląska Cieszyńskiego. Zdobienia, kroje i materiały świadczą o tym, że jest repliką ubiorów historycznych, zaś tradycja stroju cieszyńskiego zakorzeniona jest w epoce renesansu. W samym Cieszynie strój męski noszony był jedynie do schyłku XIX wieku, przy czym strój kobiecy rozpowszechnił się na okolice Wisły, Koniakowa, Istebnej, gdzie wcześniej przeważały stroje Górali śląskich. Kobiecy strój cieszyński podlegał wielu przemianom zarówno w zakresie zdobnictwa, jak i lepszej jakości materiałów wykorzystywanych do jego produkcji. Ze względu na swoje bogactwo i elegancję szybko stał się obiektem zainteresowania rzeszy artystów i folkloroznawców.

CyfrowanieW
Cyfrowanie

Cyfrowanie – ozdabianie stroju cyfrą, czyli haftem lub tłoczonym wzorem, jak również ozdabianie wzorem elementów konstrukcyjnych chaty góralskiej i góralskich siekierek - ciupag.

Strój częstochowskiW
Strój częstochowski

Strój częstochowski – strój ludowy noszony na terenie regionu częstochowskiego.

FarbanicaW
Farbanica

Farbanica – spódnica wykonana z farbowanego indygiem samodziałowego płótna z nadrukowanym u dołu pasmowo białym lub niebieskim wzorem roślinno-geometrycznym, imitującym koronkę lub bogaty haft. Biały rzucik na granatowym tle płótna wykonywano metodą batikową – najpierw przy użyciu pokrytych masą izolacyjną klocków drukarskich odciskano na płótnie wzór, a następnie zanurzano w kąpieli z dodatkiem indyga. W czasie farbowania miejsca pokryte wzorem nie przyjmowały barwnika. Zdobione w ten sposób w zakładach farbiarskich płótno było tańsze od jedwabnych tkanin i pojawiających się fabrycznych materiałów. Farbanice na Podhalu noszono powszechnie w ostatniej ćwierci XIX wieku.

Strój kaszubskiW
Strój kaszubski

Strój kaszubski – strój regionalny, noszony przez Kaszubów. Wyszedł z użycia pod koniec XIX wieku. Używane obecnie przez zespoły pieśni i tańca stroje kaszubskie zostały zrekonstruowane po 1945 roku przez etnografów. Jedyną przetrwałą do naszych czasów oryginalną częścią stroju kaszubskiego jest złotnica (złotogłowia).

Kopyta (skarpety)W
Kopyta (skarpety)

Kopyta (kopyce) – męskie skarpety noszone w tradycyjnym męskim stroju górali żywieckich, w Beskidzie Żywieckim.

Kopytka (skarpety)W
Kopytka (skarpety)

Kopytka (skarpety) – wełniane skarpety sięgające do połowy łydki, noszone przez kobiety i mężczyzn w tradycyjnym stroju górali żywieckich. W stroju męskim kopytka występują razem z kopytami i kierpcami.

Kornet bamberskiW
Kornet bamberski

Kornet bamberski – panieńskie nakrycie głowy noszone przez bamberki. Najbardziej charakterystyczny element ubioru odświętnego, pierwotnie noszony tylko przez panny podczas uroczystości weselnych i procesji Bożego Ciała, niekiedy podczas festynów i dożynek. Kobiety zamężne nosiły czepiec.

Strój krakowskiW
Strój krakowski

Strój krakowski – strój ludowy grupy etnograficznej Krakowiaków zamieszkujących Małopolskę.

Strój kurpiowskiW
Strój kurpiowski

Strój kurpiowski – strój ludowy obszaru Mazowsza, przybierany przez Kurpiów. Strój jest zróżnicowany regionalnie, tj. Kurpie Puszczy Zielonej i Puszczy Białej mają odmienne stroje.

Strój łowickiW
Strój łowicki

Strój łowicki – strój ludowy z obszaru Mazowsza, przywdziewany przez grupę Księżaków łowickich.

NawłokiW
Nawłoki

Nawłoki – sznurek dawniej skręcany z wełny do przywiązywania kierpców w tradycyjnym stroju góralskim. Mocowanie nawłokami buta do nogi następowało – w zależności od grupy – przed zawiązywaniem całości rzemieniami lub wymiennie.

Strój rozbarskiW
Strój rozbarski

Strój rozbarski – jeden z typów strojów ludowych z Górnego Śląska.

Strój rzeszowskiW
Strój rzeszowski

Strój rzeszowski – strój ludowy noszony w obszarze dorzecza dolnego Wisłoka i na lewym brzegu Sanu w środkowym jego biegu, używany przez grupę etnograficzną Rzeszowiaków.

Strój sieradzkiW
Strój sieradzki

Strój sieradzki – strój ludowy grupy etnograficznej Sieradzan. Strój sieradzki dzieli się na trzy odmiany różniące się jedynie stopniem zaniku: monicką, która przetrwała najdłużej, dobrońską oraz klonową, która zanikła najszybciej.

Strój górali podhalańskichW
Strój górali podhalańskich

Strój górali podhalańskich – strój górali zamieszkujących obszar Podhala w polskiej części Tatr. Spopularyzowany przez kulturę popularną.

Strój górali żywieckichW
Strój górali żywieckich

Strój górali żywieckich – strój górali zamieszkujących obszar Żywiecczyzny - Beskidu Żywieckiego. W strojach - rekonstrukcjach dawnych wzorów wykonywanych w pracowni Jadwigi Jurasz - chodzą m.in, członkowie zespołu Grojcowianie z Wieprza. Dawniejsze i współczesne stroje górali żywieckich są także w kolekcji m.in. Muzeum Miejskiego w Żywcu i Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.

Strój Lachów śląskichW
Strój Lachów śląskich

Strój Lachów śląskich jest odrębnym typem strojów ludowych na Śląsku Cieszyńskim. Zasadniczą i charakterystyczną cechą jest prostota kroju i skromność materiałów. Pierwotnie noszono go w północnej części Śląska Cieszyńskiego od Strumienia na wschodzie po Ostrawę i Frydek na zachodzie.

Strój opoczyńskiW
Strój opoczyński

Strój opoczyński - strój ludowy noszony w regionie opoczyńskim, czyli od pasma Gór Świętokrzyskich ku Mazowszu.

Strój wilanowski z nadwiślańskiego UrzeczaW
Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza

Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza – strój ludowy z obszaru Mazowsza, charakterystyczny dla mieszkańców podwarszawskiego Urzecza położonego w północnej części Doliny Środkowej Wisły. Na formę i charakter stroju ogromny wpływ wywarły dwa niegdyś silne gospodarczo i kulturowo ośrodki: Wilanów i Czersk.

Trzos (pas)W
Trzos (pas)

Trzos – skórzany pas noszony przede wszystkim przez górali w stroju tradycyjnym, ale też w stroju grup małopolskich i np. u Lachów Sądeckich.

TybetkaW
Tybetka

Tybetka – nazwa elementu odzieży wykonanego z cienkiej tkaniny z wełny czesankowej owiec lub kóz tybetańskich, drukowanej w motywy kwiatowo-roślinne, głównie zróżnicowane układy stylizowanych kwiatów.

Strój wieluńskiW
Strój wieluński

Strój wieluński – strój ludowy noszony na terenie ziemi wieluńskiej. W stroju kobiecym charakterystycznym elementem był pasiak, zwany też wełnakiem. Nazwa pochodzi od wełnianej tkaniny samodziałowej, z której był uszyty. Cechą charakterystyczną była dominacja koloru czerwonego. Strój ludowy wzbogacała również chusta jedwabna lub wełniana. Współcześnie strój ten praktycznie zanikł, możliwy do obejrzenia jest jedynie na ekspozycji muzealnej w Wieluniu oraz w ubiorach członków zespołów folklorystycznych.

Strój wilamowskiW
Strój wilamowski

Strój wilamowski – oryginalny strój ludowy używany tylko w Wilamowicach koło Bielska-Białej, często pomijany w opracowaniach naukowych. Strój charakteryzuje się kilkunastoma rodzajami spódnic, pięcioma rzędami korali z krzyżykiem, oraz zakładaniem przez mężatki siedmiu czepców naraz. Język wilamowski i kultura wilamowska zanikają, aczkolwiek strój pozostaje nadal żywym elementem kultury, promowanym przez wilamowskie zespoły regionalne.