22 Zabytki na krakowskim Rynku Głównym

Krakowskie cmentarzysko przedlokacyjne – cmentarz usytuowany przed lokacją Krakowa na wyznaczonym w 1257 ówczesnym i obecnym Rynku Głównym.

Dom Oszackich – nieistniejący już drewniany mały dom z pięterkiem na Rynku Głównym w Krakowie. Początkowo należał do rodziny Paździńskich, potem rodziny Oszackich, zlokalizowany przy ówczesnym adresie Rynek 12. Usytuowany był koło Sukiennic, niedaleko wylotu ul. św. Jana. Dom przylegał do Syndykówki, która z kolei przylegała do północno-zachodniego narożnika Sukiennic. Domek prawdopodobnie powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Dom wraz z przyległym kramem wyburzono w maju 1854 roku.

Izba Pańska – nieistniejąca już jedna z sal reprezentacyjnych dawnego krakowskiego ratusza na Rynku Głównym w Krakowie. Głównie wykorzystywana jako Izba Rady, pełniąca też funkcje sali sądowej.

Kramy Bogate − nieistniejące już zabudowania handlowe przylegające od wschodu do krakowskich sukiennic - mieściły się wzdłuż linii Sukiennic od strony pomnika Adama Mickiewicza. W przeciwieństwie do pozostałych drewnianych kramów i jatek zlokalizowanych na całym rynku krakowskim, Kramy Bogate bezpośrednio przylegały do Sukiennic i były murowane. Były to podpiwniczone pomieszczenia o wymiarach 5 x 2,5 metra. W kramach tych handlowano różnymi towarami luksusowymi. Swoją funkcjonalnością zastąpiły zbudowane w XIII w. Kramy Bolesławowe. Kramy Bogate zostały prawdopodobnie dane miastu przez króla Kazimierza Wielkiego w roku 1358. Wspominane są w źródłach w roku 1441 i 1542. Pierwotnie mógł to być budynek drewniany, którego lokalizacja niekoniecznie musiała pokrywać się z położeniem późniejszego obiektu murowanego. Pod koniec XVIII wieku był to parterowy budynek murowany z wysokim spadzistym dachem, ciągnący się wzdłuż wschodniej ściany Sukiennic, równej z nimi długości. Wewnątrz znajdowały się 64 kramy uszeregowane w dwóch rzędach. Sprzedawano tam m.in. drogie materie jedwabne, bławaty, złotogłowy, srebrnogłowy i pasy kontuszowe.

Kramy wokół sukiennic – nieistniejące już zabudowania handlowe zlokalizowane wokół krakowskich sukiennic.

Kramy Szewskie – nieistniejące już zabudowania handlowe na krakowskim rynku, wyburzone w 1854 r.

Kramy Żelazne – nieistniejące już zabudowania handlowe bezpośrednio przylegające od wschodu do Kramów Bogatych pomiędzy krakowskimi sukiennicami a kościołem Mariackim, mniej więcej w miejscu dzisiejszej fontanny. Zostały wyburzone w 1852 r.

Langierówka – nieistniejący już budynek przylegający do Sukiennic na wprost wylotu ul. Szewskiej. Dobudowany na początku XVII wieku przez rajcę krakowskiego Joachima Ciepielowskiego w formie przejścia pośrodku Sukiennic tworząc tzw. krzyż architektoniczny. Domek w 1873 przy okazji gruntownej przebudowy Sukiennic został wcielony do ich gmachu.

Mała Waga – nieistniejący już jeden z dwóch budynków wagi miejskiej na Rynku Głównym w Krakowie.

Golda – niewielki, pusty kąt na płycie krakowskiego Rynku Głównego zlokalizowany pomiędzy dzisiejszą Wieżą Ratuszową a wylotem ul. Brackiej, tuż pod Kamienicą Pod Ewangelistami. Nazwa z języka staropolskiego oznacza Na Hołdzie i jej etymologia związana jest z odbieraniem przez króla w tym miejscu hołdów lennych i hołdów mieszkańców Krakowa. Po koronacji wystawiono tutaj bowiem drewniane podwyższenie (trybuna) zwane Theatrum. To właśnie tutaj w 1525 Albrecht Hohenzolern składał hołd Zygmuntowi I Staremu.

Byłe obiekty krakowskiego Rynku Głównego – budynki, budowle i inne obiekty, których już nie ma na krakowskim rynku, głównie ze względu na podjęte w XIX wieku decyzje o ich wyburzeniu. Powstawały one i ulegały przeobrażeniom w toku rozwoju Krakowa, przym czym istotne dla ich rozwoju były następujące okresy:XI – XIII wiek – okres przedlokacyjny XIII – XIV wiek – wczesnolokacyjny okres drewniany XIV – XVIII wiek – lokacyjny okres murowany XIX – XX wiek – przeobrażenia, wyburzenia, współczesna renowacja

Piwnica Miejska – piwnica zlokalizowana na Rynku Głównym w Krakowie obecnie pod wieżą ratuszową, a dawniej również pod budynkiem ratusza oraz spichlerzem miejskim. Przez niemal cały czas piwnica pełniła dwie funkcje – piwiarni oraz więziennego miejsca tortur. Współcześnie w piwnicach działa „Scena Pod Ratuszem” krakowskiego Teatru Ludowego.

Piwnica Świdnicka, zwana również Indiami – nieistniejąca już piwiarnia zlokalizowana w północno-wschodnim narożniku piwnic krakowskiego ratusza, z oknami wychodzącymi na Rynek, pod adresem Rynek Główny 1.

Postrzygalnia – nieistniejące już średniowieczne pomieszczenia urzędu pomiaru sukna zlokalizowane na rynku krakowskim w południowo-zachodnim narożniku Sukiennic od strony ul. Brackiej służące jako postrzygalnia. W 1873 przy okazji gruntownej przebudowy Sukiennic wcielona do ich gmachu.

Pręgierz na Rynku Głównym w Krakowie – pręgierz, który stał na krakowskim rynku naprzeciw Pałacu Spiskiego. Był to kamienny słup służący do publicznej chłosty i piętnowania. Pierwsze wzmianki o nim znajdują się w dokumentach miejskich w XVI wieku. Przy krakowskim pręgierzu wykonywano także wyroki cenzury kościelnej. Przy pręgierzu wymierzano również karę na złodziejach złapanych w ciągu dnia na kradzieży rzeczy o wartości poniżej 3 zł. Za pierwszą udowodnioną kradzież cechowano złoczyńcę na twarzy, za drugą obcinano mu uszy, a za trzecią wypalano żelazem krzyż na czole. Kolejne przestępstwo o podobnym charakterze było już karane szubienicą. Nóż do obcinania uszu złodziejom wisiał na widocznym miejscu przy wejściu do Sukiennic od strony wschodniej. Za drobne przestępstwa skazywano na "siedzenie w kunie", czyli przykucie do pręgierza przy pomocy łańcuchów z żelaznymi zamykanymi obręczami. Była to przede wszystkim kara kościelna, którą wymierzano z wyroku proboszcza, pana wsi lub sołtysa, za niemoralne prowadzenie się, pracowanie w niedziele i święta, nieposzanowanie rodziców, dawanie złego przykładu dzieciom i za awanturnictwo. Kara ta trwała zazwyczaj kilka godzin.

Ratusz w Krakowie – budowla wzniesiona na przełomie XIII i XIV wieku, dziś nieistniejąca, jedna z najstarszych w Polsce siedzib władz miejskich w średniowieczu i czasach nowożytnych.

Smatruz Krakowski – wielobranżowa hala targowa dla drobnego handlu na krakowskim rynku nie miał jednego, stałego miejsca. W średniowieczu i czasach nowożytnych określany jako smatruz, w Krakowie jako szmatruz, z niemieckiego Schmetterhaus.

Spichlerz Miejski – nieistniejący już budynek zlokalizowany na Rynku Głównym w Krakowie, przylegający do budynku ratusza. Był dwa razy większy od ratusza. Miał attykę pokrytą malaturami z wizerunkami królów. W podziemiach spichlerza znajdowała się Piwnica Świdnicka. Był jasnego koloru, w przeciwieństwie do ceglanego ratusza.

Sukiennice – zabytkowy budynek sukiennic znajdujący się w centralnej części Rynku Głównego w Krakowie.

Syndykówka – nieistniejący już budynek przylegający do północno-zachodniego narożnika Sukiennic, czyli od ul. Sławkowskiej i ul. Szczepańskiej. Była to dwupiętrowa i trójosiowa budowla, zwieńczona attyką pełną. Syndykówka została dobudowana do Sukiennic na początku XVII wieku, a w 1873 przy okazji gruntownej przebudowy Sukiennic wcielona do ich gmachu.

Wielka Waga – nieistniejący już jeden z dwóch budynków wagi miejskiej na Rynku Głównym w Krakowie.

Wieża ratuszowa – gotycka wieża zbudowana na początku XV wieku, znajdująca się na Rynku Głównym w Krakowie, o wysokości 70 m. Ocalała ze zburzonego w 1820 roku ratusza – wówczas głównego gmachu administracyjnego Krakowa.