W

Delia – element ubioru męskiego szlachty noszony na żupanie. Rodzaj płaszcza, w odróżnieniu od kontusza nie przepasywana, czasami noszona jak opończa – rozpięta i jedynie zarzucona na ramiona. Wykonana z wełny lub bardziej luksusowych materiałów, często wykańczana futrem. Zwykła delia miała krótkie, luźne i rozcięte rękawy i metalowe guziki, ale bywały delie bardzo bogate, z guzikami ze złota i kołnierzami z soboli. Jak większość ubiorów szlachty była pochodzenia orientalnego (Turcja) i pojawiła się w Polsce w połowie XVI w. Była ulubionym ubiorem galowym towarzyszy husarskich, przy czym często zmieniał się krój, długość kołnierza itp.

W

Ferezja – męski strój wierzchni pochodzenia wschodniego.

W

Kołpak – stożkowate nakrycie głowy złożone ze zszytych z sobą, zwężających się ku górze klinów. Pochodzenie jego jest wschodnie, tureckie lub perskie. Kołpak rozpowszechnił się na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI stuleciu, a już w XVII wieku stał się jednym z elementów narodowego stroju polskiego.

W

Kontusz – szata wierzchnia, rodzaj płaszcza lub kamizelki, z typowymi tzw. wylotami, czyli rozciętymi od pachy do łokci rękawami, które albo luźno zwisały, albo, odrzucone do tyłu, odsłaniały żupan.

W

Kutas, chwast, kwast – w XVII- i XVIII-wiecznej Polsce ozdoba szmuklerska w postaci pędzla z nici lub sznureczków na końcu sznura przypinanego do pasa jako element dekoracyjny.

W

Pas kontuszowy – pas o długości od 3 do 4,5 m i szerokości 40 cm noszony przez szlachtę w Koronie i na Litwie do kontusza.

W

Pątlik - siatka podtrzymująca długie włosy mężczyzn, noszona w Polsce od średniowiecza do XVI wieku.

W

Podwika, podwiczka, podwijka – element stroju noszony przez zamężne kobiety począwszy od wczesnego średniowiecza.

W

Sukmana – dawne męskie okrycie wierzchnie z sukna samodziałowego, długie do kostek lub kolan, rozszerzane poniżej pasa, z długimi do nadgarstków rękawami, dopasowane na piersiach. Rzadko barwione, zwykle w kolorze naturalnej, jasnej wełny, szarawe, bure lub brązowe.

W

Szarawary – szerokie, długie, bufiaste spodnie noszone na Wschodzie i w Polsce XVI-XVIII w.; inaczej hajdawery.

W

Żupan – staropolska męska szata noszona w XVI wieku jako szata wierzchnia, a od połowy XVII wieku pod kontuszem. W czasach Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy traktowany był jako strój reprezentacyjny, noszony samodzielnie bądź widoczny spod szuby, delii czy ferezji. W 2 ćwierci XVII wieku pojawiło się uzupełnienie dla żupana w postaci kontusza. O reprezentacyjności i bogactwie żupana decydowała głównie tkanina. Żupan miał postać długiej sukni z rękawami, zapinana na rząd guzów, drobnych guzików, haftek bądź szamerowana.