50 Ocean Atlantycki

Ocean Atlantycki (Atlantyk) – drugi pod względem wielkości ocean na Ziemi pokrywający około jednej piątej jej powierzchni.

Bocas del Toro – archipelag na Morzu Karaibskim, na północnym zachodzie Panamy. Wyspy oddzielają Zatokę Almirante i Lagunę Chiriquí od otwartego Morza Karaibskiego. Archipelag jest częścią dystryktu Bocas del Toro, leżącego w prowincji Bocas del Toro. Największym miastem jest Bocas del Toro, zwane również Bocas Town, znajdujące się na wyspie Colón. Na wyspy można dostać się tramwajami wodnymi i prywatnymi łodziami, a na wyspę Colón dodatkowo samolotami oraz promami. Położony na zachód od Bocas Town port lotniczy Bocas del Toro "Isla Colón" obsługuje loty między wyspą a innymi lotniskami w regionie. Promy pływają z Bocas Town do Almirante, Changuinoli oraz Chiriquí Grande.

Cieśnina Duńska – cieśnina położona pomiędzy Grenlandią a Islandią.

Cieśnina Falklandzka – cieśnina w archipelagu Falklandów, rozdzielająca wyspy Falkland Wschodni i Falkland Zachodni.

Cieśnina Le Maire’a – cieśnina oddzielająca Wyspę Stanów od Ziemi Ognistej. Odkryli ją w 1616 roku Jacob Le Maire i Willem Schouten.

Głębia Milwaukee – największa głębia Oceanu Atlantyckiego, stanowiąca najgłębszą część Rowu Portorykańskiego. Leży 123 km na północ od dawnej portorykańskiej osady Manatí. Sięga do 9219 m.

Głębia Romanche – głęboki rów o przebiegu równoleżnikowym, znajdujący się w środkowej części Oceanu Atlantyckiego.

Handel trójkątny – określenie przepływu towarów i ludzi (niewolników) odbywającego się na Oceanie Atlantyckim, w ramach handlu pomiędzy Europą, Afryką i Ameryką w okresie od połowy XVI wieku do połowy XIX wieku.

Iona – cieśnina w Szkocji, między wyspą Mull i Iona.

Głębia Romanche, Krawędź Romanche – trzeci pod względem głębokości rów Oceanu Atlantyckiego o przebiegu równoleżnikowym, dzielący Grzbiet Śródatlantycki na dwie części, Grzbiet Północnoatlantycki i Południowoatlantycki. Znajduje się tuż na południe od równika, w najwęższym miejscu Oceanu Atlantyckiego, pomiędzy zachodnią Afryką i Brazylią, rozciągając się na dystansie od 2°N do 2°S i 16°W do 20°W.

Mikropłyta Gonâve – niewielka płyta tektoniczna (mikropłyta), położona między płytą północnoamerykańską na północy i zachodzie, a płytą karaibską na południu.

Płyta afrykańska – płyta tektoniczna, obejmująca swoim zasięgiem Afrykę i znaczną część południowego Atlantyku oraz Oceanu Indyjskiego.

Płyta antarktyczna − płyta tektoniczna, obejmująca swoim zasięgiem Antarktydę i najbardziej południowe części Atlantyku, Oceanu Indyjskiego oraz Pacyfiku.

Płyta eurazjatycka – kontynentalna płyta tektoniczna, obejmująca swoim zasięgiem Europę i znaczną część Azji.

Płyta karaibska − niewielka płyta tektoniczna, położona między płytą północnoamerykańską na północy, a płytą południowoamerykańską na południu i wschodzie. Od południowego zachodu graniczy z płytą Nazca i płytą kokosową.

Płyta nubijska – płyta tektoniczna obejmująca swoim zasięgiem większość Afryki i znaczną część południowego Atlantyku.

Płyta panamska – niewielka płyta tektoniczna (mikropłyta), położona między płytą karaibską na północy, a płytami kokosową, Nazca i południowoamerykańską na południu.

Płyta południowoamerykańska − płyta tektoniczna, obejmująca swoim zasięgiem Amerykę Południową i znaczną część południowego Atlantyku.

Płyta północnoamerykańska – płyta tektoniczna, której częścią jest kontynent Ameryki Północnej. Cała płyta sięga w kierunku wschodnim do Grzbietu Śródatlantyckiego, w kierunku zachodnim do Gór Czerskiego we wschodniej Syberii, a w kierunku północnym do Grzbietu Gakkela na dnie Oceanu Arktycznego.

Płyta północnoandyjska − niewielka płyta tektoniczna, położona między płytą panamską i płytą karaibską na północy, płytą południowoamerykańską na południowym wschodzie i płytą Nazca na zachodzie.

Płyta Sandwich, Płyta Sandwich Południowy – niewielka płyta tektoniczna, położona między płytą południowoamerykańską na północy i wschodzie, płytą antarktyczną i płytą Scotia na zachodzie.

Płyta Scotia - niewielka płyta tektoniczna, położona między płytą południowoamerykańską na północy, a płytą antarktyczną na południu, o wielkości 1,7 mln km².

Płyta szetlandzka − niewielka płyta tektoniczna, położona między Ameryką Południową a Antarktydą.

Prąd Antylski – ciepły prąd morski w Oceanie Atlantyckim opływający północno-wschodnie wybrzeża archipelagu Antyli, północne przedłużenie Prądu Północnorównikowego.

Prąd Benguelski – zimny prąd morski wzdłuż wybrzeża południowo-zachodniej Afryki, odgałęzienie Prądu Wiatrów Zachodnich, płynący z południa, tj. od okolic Przylądka Dobrej Nadziei, ku równikowi.

Prąd Brazylijski – ciepły prąd morski na Oceanie Atlantyckim, płynący wzdłuż wybrzeża Ameryki Południowej do równoleżnika 40°S w kierunku południowo-zachodnim. Jest to odgałęzienie Prądu Południoworównikowego.

Prąd Falklandzki – odnoga Dryfu Wiatrów Zachodnich, płynąca wzdłuż Patagonii. Tak samo, jak Dryf Wiatrów Zachodnich, jest to prąd zimny.

Prąd Florydzki – ciepły prąd morski, który powstaje w Zatoce Meksykańskiej następnie płynie przez Cieśninę Florydzką w kierunku Wysp Bahama. Tam łączy się z Prądem Antylskim tworząc Prąd Zatokowy.

Prąd Gwinejski – ciepły prąd morski, który płynie z zachodu na wschód wzdłuż wybrzeża Zatoki Gwinejskiej. Latem stanowi przedłużenie ciepłego Równikowego Prądu Wstecznego. Temperatura wody wynosi w ciągu roku od 23 do 28 °C.

Prąd Kanaryjski – zimny prąd morski na Oceanie Atlantyckim, który jest odgałęzieniem Prądu Północnoatlantyckiego. Płynie od wybrzeży Portugalii wzdłuż zachodniej Afryki do Senegalu, gdzie zakręca na zachód, zasilając przy tym Prąd Północnorównikowy.

Prąd Karaibski – ciepły prąd morski w obrębie Morza Karaibskiego, przedłużenie prądu Gwinejskiego.

Prąd Łomonosowa – głębinowy prąd oceaniczny, występujący na terenie Oceanu Atlantyckiego. Płynie z zachodu na wschód w strefie równikowej Atlantyku na głębokości 200-500 metrów poniżej linii wody.

Prąd Norweski – ciepły prąd morski płynący wzdłuż wybrzeży Norwegii, na Morzu Norweskim.

Prąd Południoworównikowy – ciepły prąd morski występujący na oceanach: Atlantyckim, Spokojnym i Indyjskim na półkuli płd. w okolicach równika; płynie ze wsch. na zach.; prędkość 1–3 km/godz.; temp. wody 25–28 °C; przy wschodnich krańcach Ameryki Płd., Afryki i Australii rozwidla się na pomniejsze ciepłe prądy.

Prąd Północnoatlantycki – ciepły prąd morski. Powstaje jako przedłużenie Golfsztromu i Prądu Antylskiego, i wpływa na relatywnie wyższe średnie temperatury Europy.

Prąd Północnorównikowy – ciepły prąd morski na Oceanie Atlantyckim i Spokojnym, wywołany pasatem. Płynie na półkuli północnej, na zachód, równolegle do równika i zwrotnika Raka, między 10°N a 20°N. Na Oceanie Atlantyckim wraz z odnogą Prądu Południoworównikowego daje początek Prądowi Zatokowemu, a na Oceanie Spokojnym – prądowi Kuro-siwo. Wywołany jest rotacją Ziemi na wschód.

Prąd Wiatrów Zachodnich, Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy – zimny prąd morski, największy system prądów obiegający kulę ziemską. Płynie między 40 a 56 stopniem szerokości geograficznej południowej. Jest to strefa bardzo silnych wiatrów, sztormów i gwałtownych zmian pogodowych.

Prąd Zachodniogrenlandzki – ciepły prąd morski na Oceanie Atlantyckim, płynący w Morzu Baffina w kierunku północnym u brzegów Grenlandii. Powstaje z przedłużenia ciepłego Prądu Irmingera i zimnego Prądu Wschodniogrenlandzkiego. Odpowiada za stosunkowo łagodny klimat zachodnich wybrzeży Grenlandii i warunkuje istnienie takich osad jak Aasiaat, Ilulissat, Nuuk, Qaanaaq czy Qeqertarsuaq. W Cieśninie Davisa skręca na zachód i łączy się z zimnym Prądem Labradorskim.

Prąd Zatokowy – podpowierzchniowy prąd morski północnego Atlantyku.

Rów Portorykański − rów oceaniczny, znajdujący się w zachodniej części Oceanu Atlantyckiego. Rozciąga się wzdłuż północnych brzegów Antyli na długości ok. 1550 km i szerokości 120 km. Jego głębokość wynosi 9219 m. Jest najgłębszym rowem w Atlantyku.

Ryft Terceira – krótki ryft znajdujący się w środkowej części Oceanu Atlantycki. Należy do atlantyckiego systemu rozłamów skorupy ziemskiej.

Transatlantycki handel niewolnikami – element światowego handlu, prowadzonego w basenie Oceanu Atlantyckiego od XV do XIX wieku, tzw. handlu trójkątnego, którego istotą był transport:wyrobów szybko rozwijającego się przemysłu z Europy do Afryki, siły roboczej z Afryki do Ameryki produktów wytworzonych na plantacjach oraz surowców z Ameryki do Europy.

Pierwszy transatlantycki kabel telegraficzny został w 1866 r. położony na dnie Atlantyku pomiędzy miejscowościami Foilhommerum na wyspie Valentia a Heart's Content na wschodnim wybrzeżu Nowej Fundlandii. Łączył on Amerykę Północną z Europą, skracając do kilku minut czas potrzebny na dostarczenie wiadomości między nimi. Poprzednio używano w tym celu statków, co trwało około dziesięciu dni. W okresie dziewięciu lat podjętych zostało pięć prób położenia kabla: w 1857, 1858, 1865 i 1866 – nim ostatecznie ustanowiono połączenie przy użyciu statku SS Great Eastern, korzystając z kabla z 1866 oraz zreperowanego kabla z 1865. Dodatkowe linie łączące Foilhommerum z Heart’s Content położono w latach 1873, 1874, 1880 i 1890. Pod koniec XIX wieku Amerykę Północną łączyła z Europą sieć podmorskich linii telegraficznych, będących własnością przedsiębiorstw brytyjskich, francuskich, niemieckich i amerykańskich.

Trójkąt Bermudzki – nazwa obszaru Atlantyku, w rejonie Bermudów, przez fascynatów zjawisk paranormalnych uznawanego za miejsce wielu niewyjaśnionych zaginięć statków, jachtów i samolotów. Nie istnieje jeden ustalony kształt trójkąta, jego kształt opisywany jest różnie w poszczególnych legendach miejskich. Według statystyk w tym obszarze nie ginie więcej niż średnia liczba obiektów znikających w innych rejonach Atlantyku.

Uskok Romanche – uskok transformacyjny o przebiegu równoleżnikowym, znajdujący się w środkowej części Oceanu Atlantyckiego. Należy do ogólnoświatowego systemu rozłamów skorupy ziemskiej.

Uskok transformacyjny Azory-Gibraltar – uskok transformacyjny znajdujący się w środkowej części Oceanu Atlantycki. Należy do atlantyckiego systemu rozłamów skorupy ziemskiej.

Węzeł potrójny Azorów − węzeł potrójny płyt tektonicznych, znajdujący się na środkowym Atlantyku, na Grzbiecie Śródatlantyckim. W węźle tym od Grzbietu Śródatlantyckiego odchodzi na wschód Ryft Terceira.

Węzeł potrójny Bouveta – węzeł potrójny na południowym Oceanie Atlantyckim. W tym miejscu stykają się płyty tektoniczne: afrykańska, południowoamerykańska i antarktyczna. Oddzielają je grzbiety śródoceaniczne: Śródatlantycki, Afrykańsko-Antarktyczny i Amerykańsko-Antarktyczny. We wszystkich trzech grzbietach występuje spreading, a więc wszystkie trzy płyty powiększają się i ich środki oddalają się od siebie.

Grzbiet Wielorybi – grzbiet podmorski na dnie Oceanu Atlantyckiego, położony w jego południowo-wschodniej części. Ma ok. 2450 km długości, rozciąga się pomiędzy Grzbietem Śródatlantyckim i wybrzeżem Afryki, należącym do Namibii. Rozdziela wody oceaniczne na baseny Angolski i Przylądkowy. Jego wysokość dochodzi do 4000 m ponad dno oceaniczne w otaczających go basenach.

Zaginione Miasto jest polem kominów hydrotermalnych znajdujących się pod powierzchnią północnego Atlantyku. Różnią się one zasadniczo od kominów siarczkowych odkrytych w późnych latach 70. Zaginione Miasto jest ulokowane 15 km na zachód od Grzbietu Śródatlantyckiego na szczycie Atlantis Massif. Woda w nich krążąca nie styka się z magmą, dlatego podgrzewa się jedynie do 90°C i ma odczyn zasadowy - pH pomiędzy 9 a 11. Jest ona ponadto bogata w wapń, który w połączeniu z wodą morską wytwarza węglan wapnia tworzący trawertynowe "kominy".