W

Ampułki Lorenziniego, elektroreceptory ampułkowate – rodzaj elektroreceptorów służących do elektrolokacji, występujący w skórze bezszczękowców (Agnatha), ryb chrzęstnoszkieletowych (Chondrichthyes) i wielopłetwców (Polypteriformes). Powstały z przekształconych receptorów linii bocznej. Zostały odkryte i opisane przez Stefano Lorenziniego w 1678, nazwane jego nazwiskiem dla uhonorowania. Działanie tych narządów pozostawało tajemnicą przez blisko 300 lat, do 1962, gdy R.W. Murray odkrył ich funkcje elektrosensoryczne.

W

Aparat Webera, narząd Webera – układ wzmacniający zdolność odbierania dźwięków większości ryb otwartopęcherzowych. Nazwa upamiętnienia niemieckiego anatoma i fizjologa Ernsta Heinricha Webera, który opisał ten narząd w 1820.

W

Gonopodium – zewnętrzny narząd kopulacyjny samców niektórych gatunków ryb kostnoszkieletowych z rzędu karpieńcokształtnych (Cyprinodontiformes) służący do wprowadzania nasienia do otworu płciowego samicy. Jest to skomplikowana struktura złożona z systemu haczyków, kolców i elementów podtrzymujących oraz muskulatury umożliwiającej ruchy do przodu i na boki. U piękniczkowatych (Poeciliidae) i czworookowatych (Anablepidae) powstaje z kilku pierwszych, wydłużonych promieni płetwy odbytowej kierowanych w chwili zaplemnienia ku przodowi pomiędzy płetwy brzuszne.

W

Hypuralia, płytki podogonowe – brzuszne wyrostki kolczystych kręgów zrośniętych w jedną płytkę, stanowiących podstawę płetwy ogonowej. Występują u ryb nowopłetwych (Neopterygii). Są to wyspecjalizowane płytki kostne znajdujące się na końcu kręgosłupa, podtrzymujące większość głównych promieni, które tworzą płetwę ogonową. Do płytek podogonowych przyczepiają się stawowo kostne promienie płetwy. Promienie górnego płata płetwy przyczepiają się do końcowych odcinków szkieletu osiowego.

W

Illicium – narząd służący jako wabik dla potencjalnej ofiary, występujący u niektórych gatunków żabnicokształtnych ryb głębinowych. Utworzony jest z przekształconego w elastyczną wić pierwszego przedniego promienia płetwy grzbietowej i zakończony mięsistym wabikiem (esca), o różnym kształcie i budowie. Samice większości matronicowców (Ceratioidei) są zaopatrzone w illicium, na którego czubku znajduje się narząd świetlny.

W

Jonocyt – występujący u ryb doskonałokostnych (Teleostei) rodzaj komórki nabłonkowej odpowiedzialnej za transport jonów pomiędzy środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym, biorącej udział w osmoregulacji. W wodzie słonej przyczynia się do wydalania nadmiaru jonów chloru, sodu i magnezu z organizmu, a w wodzie słodkiej aktywnie wychwytuje jony sodu, chloru i wapnia z rozcieńczonego środowiska zewnętrznego do wnętrza organizmu ryby. Jonocyty wchodzą w skład nabłonka pokrywającego listki skrzelowe. Zlokalizowane są głównie u podstawy blaszek oddechowych. Występują też w skórze. Komórki MRC ryb słodkowodnych różnią się od MRC ryb słonowodnych.

W

Kość krucza – parzysty składnik obręczy kończyny górnej. Dobrze rozwinięta u ptaków, gadów i płazów. U ssaków została zredukowana do małego wyrostka kruczego na łopatce. U ryb kość krucza wraz z łopatką tworzą obręcz barkową i powierzchnię stawową łączącą kręgosłup z płetwą piersiową. W odniesieniu do spodoustych nazwa kość krucza używana jest przez analogię do ryb kostnoszkieletowych.

W

Linia boczna, linia naboczna, narząd linii bocznej (nabocznej) – parzysty narząd czuciowy, specyficzny dla ryb i krągłoustych, położony symetrycznie na głowie oraz wzdłuż boków tułowia, od głowy do nasady ogona, a czasami również na płetwie ogonowej. Wyposażony w mechanoreceptory rejestrujące zaburzenia hydrodynamiczne wody, a u niektórych taksonów również w elektroreceptory. Został odkryty około 1850. Charakterystyczny wygląd linii bocznej, jej przebieg oraz liczba łusek wzdłuż linii są cechami wyróżniającymi i służą do celów klasyfikacyjnych.

W

Linia boczna, linia naboczna, narząd linii bocznej (nabocznej) – parzysty narząd czuciowy, specyficzny dla ryb i krągłoustych, położony symetrycznie na głowie oraz wzdłuż boków tułowia, od głowy do nasady ogona, a czasami również na płetwie ogonowej. Wyposażony w mechanoreceptory rejestrujące zaburzenia hydrodynamiczne wody, a u niektórych taksonów również w elektroreceptory. Został odkryty około 1850. Charakterystyczny wygląd linii bocznej, jej przebieg oraz liczba łusek wzdłuż linii są cechami wyróżniającymi i służą do celów klasyfikacyjnych.

W

Łuski ryb – cienkie płytki pokrywające powierzchnię ciała większości ryb, pełniące funkcje ochronne. Mają różną budowę, rozmiary i pochodzenie. Wyróżniane są trzy zasadnicze typy łusek: plakoidalne, ganoidalne i elastyczne. W każdym z nich występują różne modyfikacje.

W

Linia boczna, linia naboczna, narząd linii bocznej (nabocznej) – parzysty narząd czuciowy, specyficzny dla ryb i krągłoustych, położony symetrycznie na głowie oraz wzdłuż boków tułowia, od głowy do nasady ogona, a czasami również na płetwie ogonowej. Wyposażony w mechanoreceptory rejestrujące zaburzenia hydrodynamiczne wody, a u niektórych taksonów również w elektroreceptory. Został odkryty około 1850. Charakterystyczny wygląd linii bocznej, jej przebieg oraz liczba łusek wzdłuż linii są cechami wyróżniającymi i służą do celów klasyfikacyjnych.

W

Linia boczna, linia naboczna, narząd linii bocznej (nabocznej) – parzysty narząd czuciowy, specyficzny dla ryb i krągłoustych, położony symetrycznie na głowie oraz wzdłuż boków tułowia, od głowy do nasady ogona, a czasami również na płetwie ogonowej. Wyposażony w mechanoreceptory rejestrujące zaburzenia hydrodynamiczne wody, a u niektórych taksonów również w elektroreceptory. Został odkryty około 1850. Charakterystyczny wygląd linii bocznej, jej przebieg oraz liczba łusek wzdłuż linii są cechami wyróżniającymi i służą do celów klasyfikacyjnych.

W

Narządy elektryczne – parzyste narządy występujące u niektórych ryb umożliwiające wytwarzanie i wyładowywanie energii elektrycznej. Wyewoluowały niezależnie u kilku grup ryb chrzęstno- i kostnoszkieletowych, z których obecnie żyją drętwy, raje, strętwy, mruki i sum elektryczny. Już w starożytności znano elektryczne właściwości ryb z rodzajów Torpedo i Malapterurus. Obecnie znanych jest kilkadziesiąt gatunków ryb elektrycznych.

W

Pęcherz pławny – cienkościenny, błoniasty narząd występujący u wielu ryb, pełniący funkcję narządu hydrostatycznego, a czasem oddechowego.

W

Płetwa – część ciała kręgowców wodnych stanowiąca narząd służący do utrzymywania równowagi ciała oraz do regulowania prędkości i kierunku poruszania się w wodzie. Płetwy występują u większości ryb, u ssaków wodnych, niektórych gadów i u postaci larwalnych płazów (kijanka). Utworzone są z błoniastego fałdu skóry, zwykle opartego na promieniach rogowych, chrzęstnych lub kostnych, i zaopatrzone we własne mięśnie rozmieszczone w podstawie płetwy, za pomocą których są poruszane, ustawiane i uchylane. Liczba płetw oraz budowa szkieletu jest cechą diagnostyczną głównych kladów kręgowców. Kształt i barwy płetw są u wielu gatunków elementem dymorfizmu płciowego. Położenie, kształt, budowa i liczba płetw mają ścisły związek z trybem życia prowadzonym przez dany gatunek. Dla każdego rodzaju płetwy występuje wiele gatunków ryb, w których ta konkretna płetwa została utracona podczas ewolucji, a przedstawiciele kilku rodzajów żmijakowatych utracili wszystkie.

W

Płetwa – część ciała kręgowców wodnych stanowiąca narząd służący do utrzymywania równowagi ciała oraz do regulowania prędkości i kierunku poruszania się w wodzie. Płetwy występują u większości ryb, u ssaków wodnych, niektórych gadów i u postaci larwalnych płazów (kijanka). Utworzone są z błoniastego fałdu skóry, zwykle opartego na promieniach rogowych, chrzęstnych lub kostnych, i zaopatrzone we własne mięśnie rozmieszczone w podstawie płetwy, za pomocą których są poruszane, ustawiane i uchylane. Liczba płetw oraz budowa szkieletu jest cechą diagnostyczną głównych kladów kręgowców. Kształt i barwy płetw są u wielu gatunków elementem dymorfizmu płciowego. Położenie, kształt, budowa i liczba płetw mają ścisły związek z trybem życia prowadzonym przez dany gatunek. Dla każdego rodzaju płetwy występuje wiele gatunków ryb, w których ta konkretna płetwa została utracona podczas ewolucji, a przedstawiciele kilku rodzajów żmijakowatych utracili wszystkie.

W

Płetwa – część ciała kręgowców wodnych stanowiąca narząd służący do utrzymywania równowagi ciała oraz do regulowania prędkości i kierunku poruszania się w wodzie. Płetwy występują u większości ryb, u ssaków wodnych, niektórych gadów i u postaci larwalnych płazów (kijanka). Utworzone są z błoniastego fałdu skóry, zwykle opartego na promieniach rogowych, chrzęstnych lub kostnych, i zaopatrzone we własne mięśnie rozmieszczone w podstawie płetwy, za pomocą których są poruszane, ustawiane i uchylane. Liczba płetw oraz budowa szkieletu jest cechą diagnostyczną głównych kladów kręgowców. Kształt i barwy płetw są u wielu gatunków elementem dymorfizmu płciowego. Położenie, kształt, budowa i liczba płetw mają ścisły związek z trybem życia prowadzonym przez dany gatunek. Dla każdego rodzaju płetwy występuje wiele gatunków ryb, w których ta konkretna płetwa została utracona podczas ewolucji, a przedstawiciele kilku rodzajów żmijakowatych utracili wszystkie.

W

Płetwa – część ciała kręgowców wodnych stanowiąca narząd służący do utrzymywania równowagi ciała oraz do regulowania prędkości i kierunku poruszania się w wodzie. Płetwy występują u większości ryb, u ssaków wodnych, niektórych gadów i u postaci larwalnych płazów (kijanka). Utworzone są z błoniastego fałdu skóry, zwykle opartego na promieniach rogowych, chrzęstnych lub kostnych, i zaopatrzone we własne mięśnie rozmieszczone w podstawie płetwy, za pomocą których są poruszane, ustawiane i uchylane. Liczba płetw oraz budowa szkieletu jest cechą diagnostyczną głównych kladów kręgowców. Kształt i barwy płetw są u wielu gatunków elementem dymorfizmu płciowego. Położenie, kształt, budowa i liczba płetw mają ścisły związek z trybem życia prowadzonym przez dany gatunek. Dla każdego rodzaju płetwy występuje wiele gatunków ryb, w których ta konkretna płetwa została utracona podczas ewolucji, a przedstawiciele kilku rodzajów żmijakowatych utracili wszystkie.

W

Płetwa – część ciała kręgowców wodnych stanowiąca narząd służący do utrzymywania równowagi ciała oraz do regulowania prędkości i kierunku poruszania się w wodzie. Płetwy występują u większości ryb, u ssaków wodnych, niektórych gadów i u postaci larwalnych płazów (kijanka). Utworzone są z błoniastego fałdu skóry, zwykle opartego na promieniach rogowych, chrzęstnych lub kostnych, i zaopatrzone we własne mięśnie rozmieszczone w podstawie płetwy, za pomocą których są poruszane, ustawiane i uchylane. Liczba płetw oraz budowa szkieletu jest cechą diagnostyczną głównych kladów kręgowców. Kształt i barwy płetw są u wielu gatunków elementem dymorfizmu płciowego. Położenie, kształt, budowa i liczba płetw mają ścisły związek z trybem życia prowadzonym przez dany gatunek. Dla każdego rodzaju płetwy występuje wiele gatunków ryb, w których ta konkretna płetwa została utracona podczas ewolucji, a przedstawiciele kilku rodzajów żmijakowatych utracili wszystkie.

W

Płetwa tłuszczowa, czasami nazywana też płetewką tłuszczową – miękka płetwa występująca u wielu ryb promieniopłetwych, położona na grzbietowej części trzonu ogonowego, pomiędzy ostatnią płetwą grzbietową a płetwą ogonową. Zaliczana jest do płetw nieparzystych, występuje pojedynczo. Jest to pasywny fałd skórny poruszany jedynie strumieniem opływającej go wody; zwykle mały, ale u niektórych gatunków może przyjmować znaczne rozmiary. Jej elementy podporowe występują tylko u nielicznych gatunków ryb z rodzin Bagridae, Pimelodidae i Mochokidae – stanowią je promienie rogowe i promienie skórne. W przeciwieństwie do pozostałych płetw, płetwa tłuszczowa większości gatunków jest pozbawiona wewnętrznego szkieletu i związanych z nim mięśni. Wyjątek stanowi Horabagrus brachysoma, u którego stwierdzono obecność takich struktur. Płetwa tłuszczowa nie jest pokryta łuskami, a jej wnętrze wypełnia tkanka łączna luźna – nazwa tej płetwy nawiązuje do wypełniającego ją tłuszczu zaobserwowanego u kilkuletnich osobników łososiowatych.

W

Pokrywa skrzelowa – twór kostny ryb kostnoszkieletowych oraz wymarłych prawieczkowców, zasłaniający od zewnątrz komorę skrzelową razem ze skrzelami oraz pełniący ważną rolę w procesie oddychania ryb. U chimer występuje w formie zaczątkowej. Pokrywa skrzelowa nazywana jest często w literaturze wieczkiem skrzelowym, które jest jej największą częścią.

W

Pomiary ryb – metody pomiarów ciała ryb służące dokładniejszemu scharakteryzowaniu jego wielkości i kształtu. Stosowane są w wielu obszarach ichtiologii, m.in. w taksonomii, przy badaniu tempa wzrostu, zmian proporcji ciała podczas ontogenezy, przy badaniu kondycji, płodności, ustalaniu wymiarów ochronnych i rozmiarów oczek narzędzi połowowych. Dokładne pomiary morfometryczne osobników złapanych ryb pomagają prawidłowo sklasyfikować złapany okaz i mogą dostarczyć informacji na temat danej populacji ryb.

W

Pterygopodium, miksopterygium – narząd kopulacyjny samców ryb chrzęstnoszkieletowych. Powstaje wskutek prętowatego wydłużenia ku tyłowi wewnętrznej części płetwy brzusznej.

W

Szczęki gardłowe – drugi aparat szczękowy znajdujący się w gardle, odrębny od tego związanego z ustami. Uważa się, że pochodzą ze zmodyfikowanych łuków skrzelowych, podobnie jak aparat szczękowy w jamie ustnej.

W

Tryskawka – pierwsza szczelina skrzelowa położona między łukiem gnykowym a żuchwowym ryb chrzęstnoszkieletowych i wymarłych prawieczkokształtnych. Występuje parzyście. Pojawia się w stadium zarodkowym, a następnie może zanikać lub przekształcać się; u rekinów tworzy mały otwór położony z tyłu oka, zwykle mniejszy od niego, a u płaszczek znacznie większy, położony na wierzchu głowy.

W

Wąsiki – u ryb są to wiotkie, mięsiste, wąsowate narządy smaku i dotyku, położone w pobliżu otworu gębowego, występujące zwykle parami, rzadziej pojedynczo.

W

Witrodentyna, enameloid, hyalodentyna – pojedyncza, zazwyczaj cienka warstwa zewnętrzna zębiny, bez kanalików dentynowych. Jest to błyszcząca tkanka szkliwopodobna, powstała ze zmineralizowania zębiny. Ma budowę pośrednią między szkliwem i zębiną i ma mieszane pochodzenie nabłonkowo-mezenchymatyczne, co ją odróżnia od właściwego szkliwa, pochodzenia nabłonkowego.

W

Wyrostki filtracyjne – kostne lub chrzęstne wyrostki w jamie skrzelowej ryb osadzone na łuku skrzelowym, naprzeciw płatków (listków) skrzelowych. Zatrzymują części stałe pokarmu pobieranego z wody, wciąganego do przewodu pokarmowego. Liczba i wielkość wyrostków filtracyjnych jest związana ze sposobem pobierania pokarmu. U rekinów występują rzadko, a jeśli występują, są zmieniane w okresie zimowym.

W

Wyrostki pyloryczne, wyrostki odźwiernikowe – narząd położony przy połączeniu jelita środkowego, które rozpoczyna zwieracz odźwiernikowy, z żołądkiem ryby. Są to ślepo zakończone uwypuklenia rurkowatego, cewkowatego kształtu. Ich liczba, długość i kształt jest różna u poszczególnych gatunków, dlatego też stanowią ważną cechę merystyczną.

W

Wyrostki pyloryczne, wyrostki odźwiernikowe – narząd położony przy połączeniu jelita środkowego, które rozpoczyna zwieracz odźwiernikowy, z żołądkiem ryby. Są to ślepo zakończone uwypuklenia rurkowatego, cewkowatego kształtu. Ich liczba, długość i kształt jest różna u poszczególnych gatunków, dlatego też stanowią ważną cechę merystyczną.

W

Wysypka tarłowa, wysypka perłowa, wysypka godowa – lokalne i przejściowe zrogowaciałe zgrubienia naskórka, rozrastające się miejscowo w twarde, brodawkowate guzki, występujące przeważnie na głowie, a czasami na grzbiecie, bokach ciała, w okolicach gruczołów płciowych lub na powierzchni płetw samców niektórych gatunków ryb. Jest jedną z oznak szaty godowej. Nadaje powierzchni ciała szorstkość, którą można wyczuć palcami.

W

Wysypka tarłowa, wysypka perłowa, wysypka godowa – lokalne i przejściowe zrogowaciałe zgrubienia naskórka, rozrastające się miejscowo w twarde, brodawkowate guzki, występujące przeważnie na głowie, a czasami na grzbiecie, bokach ciała, w okolicach gruczołów płciowych lub na powierzchni płetw samców niektórych gatunków ryb. Jest jedną z oznak szaty godowej. Nadaje powierzchni ciała szorstkość, którą można wyczuć palcami.

W

Wysypka tarłowa, wysypka perłowa, wysypka godowa – lokalne i przejściowe zrogowaciałe zgrubienia naskórka, rozrastające się miejscowo w twarde, brodawkowate guzki, występujące przeważnie na głowie, a czasami na grzbiecie, bokach ciała, w okolicach gruczołów płciowych lub na powierzchni płetw samców niektórych gatunków ryb. Jest jedną z oznak szaty godowej. Nadaje powierzchni ciała szorstkość, którą można wyczuć palcami.

W

Zęby gardłowe, zęby gardzielowe – występujące w gardzieli niektórych ryb twarde, kostne twory oparte na piątym, ostatnim łuku skrzelowym, przekształconym w kość gardłową dolną i pozbawionym listków skrzelowych. Służą do rozgniatania pokarmu, a następnie jego przesuwania w stronę przełyku.

W

Zęby gardłowe, zęby gardzielowe – występujące w gardzieli niektórych ryb twarde, kostne twory oparte na piątym, ostatnim łuku skrzelowym, przekształconym w kość gardłową dolną i pozbawionym listków skrzelowych. Służą do rozgniatania pokarmu, a następnie jego przesuwania w stronę przełyku.