32 Mapy historyczne

Babilońska mapa świata – schematyczny obraz świata znanego Babilończykom znajdujący się na pochodzącej z Mezopotamii glinianej tabliczce, przechowywanej obecnie w zbiorach British Museum.

Carta Marina – pierwsza mapa ukazująca w miarę prawidłowy kształt Półwyspu Skandynawskiego i wybrzeża Morza Bałtyckiego. Autorem mapy był późniejszy, ostatni katolicki (tytularny) arcybiskup Uppsali – Olaus Magnus (1490-1557). Prace nad mapą trwały ok. 12 lat, a została wydrukowana w Wenecji w 1539. Wydanie mapy uważa się za moment narodzin szwedzkiej kartografii.

Carta Pisana – najstarszy zachowany portolan, datowany na koniec XIII wieku. Obecnie znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej Francji w Paryżu.

Civitates orbis terrarum – atlas miast świata wydany w Kolonii w latach 1572–1618 przez Georga Brauna i Fransa Hogenberga. W sześciu tomach zawarto 546 sztychów, przedstawiających widoki, z perspektywy lotu ptaka, miast Europy i niektórych ważnych miast Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. Ukazały się wydania łacińskie, niemieckie i francuskie.

Forma Urbis Romae lub Forma Urbis marmorea – monumentalny, wykonany w marmurze plan starożytnego miasta Rzym, powstały za panowania cesarza Septymiusza Sewera między 203 a 211 r. n.e.

Geografia – obok Almagestu i Tetrabiblos jedno z najważniejszych dzieł greckiego matematyka, astronoma i geografa Klaudiusza Ptolemeusza. Jest kompendium współczesnej autorowi wiedzy geograficznej i kartograficznej doby imperium rzymskiego w II wieku n.e.

Kangnido, pełna nazwa Honil Kangni Yŏktae Kukto Chi To – koreańska mapa świata, sporządzona około 1402 roku przez konfucjańskiego uczonego Kwŏn Kŭna. Jest to najstarsza znana obecnie mapa świata sporządzona w Azji Wschodniej.

Karte des westlichen Russlands – mapy w skali 1:100 000 wydawane od końca XIX wieku do ok. 1919 r. przez niemieckie wojskowe służby kartograficzne

Kong – nieistniejące w rzeczywistości pasmo górskie, umieszczone omyłkowo na mapach Afryki w 1798 roku i uważane za naprawdę istniejące do lat 90. XIX wieku. Łańcuch gór Kong miał ciągnąć się przez całą Afrykę Zachodnią, oddzielając region Gwinei od wnętrza kontynentu (Sudanu), łącząc się dalej na wschodzie z również nieistniejącym pasmem Gór Księżycowych.

Księga Rogera, „Księga przyjemnych podróży przez nieznane lądy”), znana po łacinie jako Tabula Rogeriana – geograficzny opis świata oraz jego przedstawienie na mapie stworzone przez arabskiego geografa Muhammada al-Idrisiego w roku 1154 dla króla Sycylii Rogera II. Oryginał księgi znajduje się obecnie w Bibliotece Narodowej w Paryżu.

Mapa Gomberga – kolorowa mapa ścienna przedstawiająca, jak informuje napis umieszczony na niej "Zarys powojennej mapy Nowego Świata". Mapa została wydana w 1942 roku w Filadelfii, jednakże w jej lewym górnym rogu odbito pieczęć z napisem "COMPLETED OCTOBER 1941". Oznacza to, że inicjatorzy "nowego moralnego porządku świata" ustalili swoje plany jeszcze przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej. Wydawcą mapy, zastrzegającym sobie prawa przedruku, był Maurice Gomberg. U spodu mapy znalazł się program zawarty w 41 punktach, który zaczyna się od słów "Taka będzie nasza polityka".

Mapa Helwiga − poglądowa mapa Śląska sporządzona w XVI wieku przez Martina Helwiga.

Mapa Juana de la Cosy – mapa świata wykonana w 1500 roku przez hiszpańskiego kartografa i podróżnika Juana de la Cosę. Bogate zdobienia sugerują, że narysowano ją prawdopodobnie na zamówienie jakiejś wpływowej i zamożnej osoby lub członka dworu królewskiego.

Mapa O-T – popularny w średniowiecznej Europie typ niewielkiej rozmiarowo mapy, ukazujący świat schematycznie jako oblany ze wszystkich stron morzem okrąg, podzielony literą T na trzy części reprezentujące ówcześnie znane kontynenty: Europę, Azję i Afrykę.

Mapa Piri Reisa – mapa świata wykonana w 1513 roku przez osmańskiego admirała i kartografa Piri Reisa. Do dziś przetrwała około jedna trzecia jej całości. Zachowany fragment przedstawia zachodnie wybrzeża Europy, północnej Afryki oraz Brazylii. Zaznaczone są na niej także Azory, Wyspy Kanaryjskie i mityczna wyspa Antillia.

Mapa Ptolemeusza – jedna z pierwszych map świata powstała około 160-180 roku n.e. Przedstawia ona cały znany współczesnym ludziom świat. Była częścią dzieła Geografia, syntezy ówczesnej wiedzy geograficznej napisanej przez Ptolemeusza z Aleksandrii.

Mapa Świętej Warmii została wykonana w roku 1755 przez matematyka i geografa z Elbląga, Jana Fryderyka Enderscha (1705-1796). Wykonał ją na zlecenie biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego, a obejmowała ona obszar księstwa warmińskiego.

Mapa Winlandii – mapa świata ukazująca obszary, które w X i XI wieku odkryli wikingowie. Zaznaczono na niej zarys Europy, północnej Afryki, Azji, Grenlandii oraz położonego od niej na południowy zachód lądu zwanego Winlandią.

Mapa z Ebstorf – średniowieczna mapa świata namalowana na 33 zszytych kawałkach pergaminu. Największa ze znanych przedstawień świata w średniowieczu – mappa mundi. Swoją nazwę zawdzięcza dawnemu klasztorowi benedyktynek w Ebsdorf w powiecie Uelzen . Wykonana została w roku 1234. Przez długie lata przypisywana geografowi Gerwazemu z Tilbury, współczesne badania paleograficzne kwestionują tę tezę, przesuwając także datę na ok. 1300 r.

Mapa z Gasur – jedna z najstarszych znanych map, widniejąca na pochodzącej z Mezopotamii glinianej tabliczce. Powstanie tabliczki datowane jest na okres akadyjski. Odnaleziona ona została na stanowisku Jurghan Tabba w północnym Iraku, kryjącym pozostałości akadyjskiego miasta Gasur, które w połowie II tys. p.n.e. przejęte zostało przez Hurytów i przemianowane na Nuzi. Obecnie zabytek ten znajduje się w kolekcji Muzeum Semickiego Uniwersytetu Harvarda.

Mapa z Hereford – średniowieczna mapa świata stworzona około 1300 roku w schemacie O i T. Autorstwo przypisywane jest "Richardowi z Haldingham i Lafford".

Mapa z Madaby, również mozaikowa mapa z Madaby − mozaika podłogowa w cerkwi św. Jerzego w Madabie w Jordanii, przedstawiająca mapę Bliskiego Wschodu, pochodząca z okresu bizantyjskiego. Mozaika stanowi najstarsze kartograficzne przedstawienie Ziemi Świętej, z uwzględnieniem Jerozolimy. Pochodzi z VI w.

Mapa Zeno – mapa Północnego Atlantyku opublikowana w 1558, będąca rzekomo kopią mapy z ok. 1380 roku. Wydawcą jej był Nicolo Zeno, potomek i imiennik jednego z braci Zeno – weneckich podróżników i odkrywców uważanych za autorów tej mapy.

Mapy Reymanna – zbiór map wydawanych, przez niemieckich kartografów, w okresie 1806 – 1908 w skali 1:200 000. Mapy, drukowane w kilku kolekcjach oraz jako pojedyncze arkusze, obejmują swoim zasięgiem tereny od zachodniej Francji po Polskę i Litwę. Jedne z dokładniejszych i bardziej czytelnych map XIX-wiecznych, miały bardzo duży wpływ na dalszy rozwój kartografii wojskowej.

Messtischblatt (Meßtischblätter) – niemiecka mapa topograficzna w skali 1:25 000, charakteryzująca się bardzo wysoką szczegółowością i nadzwyczajną dokładnością odwzorowania topografii terenu. Messtischblatty wydawane były od schyłku XIX wieku do 1944 roku. Są jednym z najlepszych źródeł informacji na temat przeobrażania się przestrzeni, które zaszły w przyrodzie przez ostatnie 120 lat.

Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego – powstała w latach 1610–1618 na zamówienie księcia szczecińskiego Filipa II. Autorem mapy Pomorza Zachodniego był niemiecki kartograf Eilhardus Lubinus.

Portolan, ew. mapa portolanowa – rodzaj mapy morskiej, używanej w żegludze w okresie 1300–1700.

Rebbelib – tradycyjne mapy nawigacyjne, używane w przeszłości przez mieszkańców mikronezyjskich Wysp Marshalla jako pomoc przy nawigacji.

Tabula Hungariae – mapa sporządzona około 1515 roku, będąca najstarszą zachowaną mapą przedstawiającą teren Królestwa Węgier. Drukowana kopia tej mapy pochodząca z roku 1528, została w 2007 roku wpisana na listę Pamięć Świata UNESCO po wspólnym zgłoszeniu ze strony Węgier i Chorwacji.

Tabula Peutingeriana – rozległa mapa połączeń komunikacyjnych z czasów późnego cesarstwa rzymskiego.

Theatrum orbis terrarum – pierwszy, nowożytny atlas świata, wydany w Antwerpii 20 maja 1570 roku. Jego autorem jest kartograf Abraham Ortelius.

Topograficzna Karta Królestwa Polskiego jest wydaną w 1843 r., w skali 1:126 000, 59 arkuszową mapą topograficzną przedstawiająca obszar Królestwa Polskiego. Mapa ta uznawana jest za jedno z szczytowych osiągnięć polskiej kartografii w XIX w.