32 Grecja w XX wieku

Demokratyczna Armia Grecji (DSE) była największą organizacją zbrojną, związaną z Komunistyczną Partią Grecji (KKE) w trakcie wojny domowej w Grecji (1946–1949). Nazwę własną DSE równie wiernie i trafnie przetłumaczyć można też jako "Republikańskie Wojsko Grecji". Partyzanci byli przeciwnikami monarchii. Występowali przeciw dyskryminacjom, a na zajmowanych terenach organizowali własną administrację, bezpłatną służbę zdrowia, oświatę i życie kulturalne, uwzględniające też potrzeby słowiańskiej mniejszości językowej. Deklarowali walkę o usunięcie z życia publicznego praktyk faszyzmu, obecnych w Grecji od 1936, tj. od okresów dyktatur generała Metaksasa i Państwa Greckiego, przy czym brytyjski protektorat uznali za kolejną okupację. Dalekosiężnym celem DSE miało być suwerenne państwo, oparte na rzeczywistej demokracji ludowej. Przy rosnącym uzależnieniu od pomocy zagranicznej, od połowy 1948 r. zadeklarowano cel budowy państwa komunistycznego. Po okresie sukcesów, niedostatecznie uzbrojone powstanie zakończyło się klęską, wobec wsparcia udzielonego siłom królewskim przez Stany Zjednoczone. Decydujące dla zakończenia walk okazało się użycie dostarczonych z USA bomb napalmowych.

Bitwa o Dodekanez – walki toczone od 8 września do 22 listopada 1943 roku między połączonymi siłami brytyjskimi, włoskimi i greckimi, a wojskami III Rzeszy o panowanie nad wyspami Dodekanezu i basenem Morza Egejskiego.

Republika Grecka, tzw. Druga Republika Grecka, gr. Ἑλληνικὴ Δημοκρατία – historyczne państwo w dziejach Grecji, istniało w latach 1924–1935.

ELAS – masowa formacja partyzancka, związana z Narodowym Frontem Wyzwoleńczym (EAM), czyli lewicową, republikańską siłą polityczną, powołaną w 1941 przez Komunistyczną Partię Grecji (KKE) i trzy inne małe partie. Była to najsilniejsza i najbardziej aktywna formacja greckiego ruchu oporu, jedyna zdolna do samodzielnego działania niezależnie od pomocy aliantów.

Ententa Bałkańska – porozumienie zawarte w Atenach 9 lutego 1934 r. i obejmujące Grecję, Jugosławię, Rumunię i Turcję. 1 października 1934 zarejestrowane w Sekretariacie Ligi Narodów zgodnie z art. 18 Traktatu Wersalskiego. Pierwotnie myślano również o wciągnięciu Bułgarii i Albanii, co jednak się nie powiodło. Według Jerzego Borejszy porozumienie było skierowane przeciwko ekspansjonizmowi faszystowskich Włoch oraz nazistowskich Niemiec.

Grecję na igrzyskach w Paryżu reprezentowało 3 zawodników startujących w dwóch dyscyplinach.

Grecję na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1904 reprezentowało 14 zawodników, wyłącznie mężczyzn.

Grecja na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1920 w Antwerpii była reprezentowana przez 47 zawodników.

Grecję na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1932 w Los Angeles reprezentowało 10 zawodników: 10 mężczyzn i ani jednej kobiety. Był to 9. start reprezentacji Grecji na letnich igrzyskach olimpijskich.

Grecję na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1960 reprezentowało 48 zawodników. Był to 14 start reprezentacji Grecji na letnich igrzyskach olimpijskich.

Grecję na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1996 reprezentowało 121 zawodników, 87 mężczyzn i 34 kobiety.

Greckie Siły Ekspedycyjne – grecka formacja wojskowa służąca rotacyjnie podczas wojny koreańskiej w ramach tzw. wojsk ONZ.

Junta czarnych pułkowników – dyktatura wojskowa w Grecji, w latach 1967–1974. Została zapoczątkowana 21 kwietnia 1967 przez wojskowy zamach stanu. W 1973 krwawo stłumiono strajk studentów. W 1974 nieudana próba przyłączenia Cypru do Grecji skompromitowała juntę – rządy objął wezwany z emigracji Konstandinos Karamanlis.

Bitwa o wyspę Kos – krótkotrwałe działania wojenne na wyspie Kos pomiędzy siłami włosko-brytyjskimi a niemieckimi na przełomie września i października 1943 roku, będące częścią większej bitwy o Dodekanez.

Bitwa o Kretę – całokształt zmagań wojennych pomiędzy wojskami alianckimi a niemieckimi w maju 1941 roku, których celem było panowanie nad grecką wyspą Kretą, mającą strategiczne znaczenie ze względu na centralne położenie we wschodnim basenie Morza Śródziemnego. Zapoczątkowała je największa operacja powietrznodesantowa wojsk niemieckich podczas II wojny światowej.

Królestwo Grecji – historyczne państwo w dziejach Grecji, położone na południu Europy. Istniało w latach 1832–1924.

Królestwo Grecji – historyczne państwo w dziejach Grecji, istniało w latach 1935-1941.

Królestwo Grecji – historyczne państwo w dziejach Grecji, istniało w latach 1944-1973.

Operacja Manna – brytyjska operacja wojskowa przeprowadzona podczas II wojny światowej, między październikiem 1944 a styczniem 1945 roku. Jej celem było zapobieżenie przejęciu władzy w Grecji przez lewicowy Narodowy Front Wyzwoleńczy (EAM) w obliczu wycofywania się z tego kraju okupujących go wojsk niemieckich.

Megali Idea – grecka ideologia narodowa postulująca utworzenie wielkiej Grecji na terenach zamieszkiwanych przez Greków.

Ochotniczy Korpus Żandarmerii – grecka kolaboracyjna formacja policyjna podczas II wojny światowej

Katastrofa lotu Olympic Airways 954 wydarzyła się 8 grudnia 1969 roku w mieście Keratea w Grecji. W wyniku katastrofy samolotu Douglas DC-6 należącego do linii lotniczych Olympic Airlines, śmierć poniosło 90 osób - wszyscy na pokładzie.

Państwo Kreteńskie - państwo, istniejące na Krecie w latach 1898-1913.

Republika Pontyjska − prowizoryczne, demokratyczne państwo stworzone przez prawosławnych Greków pontyjskich (Pontów), istniejące w północnej Azji Mniejszej, faktycznie w latach 1917–1919.

Republika Siedmiu Wysp – wyspiarska republika istniejąca na Wyspach Jońskich w latach 1800-1807 w wyniku porozumienia turecko-rosyjskiego. Obejmowała Korfu (Kerkyrę), Paksos, Itakę, Kefalinię, Leukadę, Zakintos i Kytherę. Wliczały się do niej również trzy eksklawy na lądzie stałym: Parga, Preweza i Wonitsa. Były to pierwsze greckie terytoria, które uzyskały jakąkolwiek formę suwerenności po upadku Morei, pozostałości Cesarstwa Bizantyńskiego, która w 1460 roku znalazła się pod panowaniem Osmanów.

Bitwa pod Sarantaporo – bitwa w czasie I wojny bałkańskiej, stoczona w dniach 9-10 października 1912 roku, pomiędzy armią osmańską a grecką.

Schizma narodowa - określenie konfliktu między królem Konstantynem I a Elefteriosem Wenizelosem i jego zwolennikami, jaki rozgrywał się między 1915 a latem 1917. Przyczyną konfliktu były rozbieżne wizje polityki zagranicznej kraju - Wenizelos opowiadał się za ścisłym sojuszem z krajami Ententy, podczas gdy król reprezentował stanowisko proniemieckie.

Wojna domowa w Grecji – walki prowadzone od grudnia 1944 roku do stycznia 1945 roku oraz w latach 1946–1949 na terenie Grecji pomiędzy rządowymi siłami zbrojnymi, wspierającymi monarchę i prawicę, wspomaganymi militarnie i logistycznie przez Wielką Brytanię oraz Stany Zjednoczone, a komunistycznymi siłami DSE, wywodzącymi się spośród części kombatantów lewicowego ruchu oporu EAM-ELAS, jednak znacznie mniej od nich licznymi. Komunistów z DSE popierali lewicowi macedońscy partyzanci z Frontu Wyzwolenia, z greckiej prowincji Macedonia. Po stronie rządowej, jeszcze przed wybuchem wojny domowej, drogą nadzwyczajnego poboru, zmobilizowano do wojska, Gwardii Narodowej i więziennictwa byłych członków greckich formacji hitlerowskich. Partyzanci domagali się opuszczenia Grecji przez wojska brytyjskie i wypełnienia wcześniejszych umów międzynarodowych w sprawie Grecji i porozumienia z Warkizy. Starcie zbrojne poprzedziły masowe represje wobec kombatantów ruchu oporu.

Wojna grecko-turecka – działania wojenne w latach 1919–1922 w zachodniej Azji Mniejszej, wywołane przez zbrojną agresję Grecji na terytorium Turcji, zakończone ostatecznie traktatem w Lozannie (Szwajcaria).

Wojna grecko-włoska 1940–1941 – konflikt zbrojny pomiędzy Zjednoczonym Królestwem Włoch a Królestwem Grecji, zapoczątkowany agresją Włoch 28 października 1940 roku. Po początkowych sukcesach atakujących z terytorium Albanii wojsk włoskich, Grecy przeprowadzili skuteczną kontrofensywę, odrzucając przeciwnika poza granicę kraju. 6 kwietnia 1941 roku do walk po stronie Włoch włączyła się armia III Rzeszy, co doprowadziło do odwrotu wojsk greckich i ich kapitulacji 23 kwietnia 1941 roku.

Wymiana ludności pomiędzy Grecją i Turcją – przesiedlenia obejmujące ponad dwa miliony osób wynikłe z zapisów traktatu z Lozanny, podpisanego 24 lipca 1923 przez Imperium brytyjskie, Francję, Włochy, Japonię, Grecję, Rumunię oraz Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców z jednej strony a Republikę Turecką z drugiej strony.

Masakra w Distomo – zamordowanie przez żołnierzy 4. Dywizji Grenadierów Pancernych SS Polizei 218 mieszkańców greckiej wioski Distomo 10 czerwca 1944 roku. Miejsce to położone jest w zachodniej części pogórza Helikonu. Podobna zbrodnia miała miejsce w miasteczku Kalawrita, położonym na Peloponezie.