25 Geografia Turcji

Turcja jest krajem, którego znaczna część leży na terenie Azji i niewielki skrawek jej terytorium znajduje się w Europie. Część europejska stanowi jedynie 3% powierzchni ogólnej kraju. Obie części kraju Turcji oddziela niewielkie, śródlądowe Morze Marmara i dwie cieśniny: Bosfor i Dardanele. Turcja ma za sobą długą i burzliwą historię. Terytorium dzisiejszej Turcji rządziły takie cywilizacje jak Hetyci, Rzymianie i w końcu Turcy, przez co do dziś panującą religią jest islam. Turcja pod względem surowości islamu różni się od innych krajów. Z tego względu, jak i też z powodu ciepłego klimatu, krajobrazów i obiektów historycznych, kraj jest bardzo atrakcyjny turystycznie.

Anomalia Ararat – obiekt pojawiający się na fotografiach pokrytych wiecznie zalegającym śniegiem zboczy niedaleko szczytu góry Ararat w Turcji, uznawany przez niektórych chrześcijan za pozostałości biblijnej arki Noego.

Wyżyna Armeńska – wyżyna w zachodniej części Azji, we wschodniej części Azji Mniejszej. Jest to obszar aktywny sejsmicznie, najbardziej narażony na trzęsienia ziemi na całym półwyspie Azja Mniejsza, z wygasłym wulkanem – Araratem.

Zapora Atatürka – tama i sztuczne jezioro na rzece Eufrat w regionie Anatolia Południowo-Wschodnia w Turcji. Budowana od 1983 roku, została oddana do użytku w 1992 roku. Koszt budowy wyniósł ok. 1,4 miliarda USD. Nazwana od imienia Mustafy Kemala Atatürka.

Bajeczne kominy – stożkowata skalna formacja, typowa dla krajobrazu Kapadocji w Turcji. Formacja składa się z bazaltowej przykrywki spoczywającej na stożkowatym szczycie bardziej miękkiej skały zazwyczaj tufu. Na przestrzeni wieków drążono w nich podziemne domy a nawet miasta jak na przykład Kaymaklı. Obecnie są dużą atrakcją turystyczną tego terenu.

Brama Amańska lub Przełęcz Bahce, znana również jako Amanus Pass lub Amanides Pylae – przełęcz przecinająca łańcuch górski Amanus znajdujący się w prowincji Osmaniye w południowo-centralnej Turcji. Przełęcz łączy Cylicję w południowej Anatolii z północną Syrią.

Brama Cylicyjska, Wrota Cylicyjskie, Przełęcz Cylicyjska − wąska przełęcz w górach Taurus, najważniejsze połączenie między Cylicją i basenem Morza Śródziemnego oraz Wyżyną Anatolijską. Południowy kraniec znajduje się 44 km na północ od miasta Tars. Brama Cylicyjska położona jest obecnie w prowincji Mersin, która graniczy z prowincją Adana.

Chimera – miejsce naturalnego wypływu gazu ziemnego, położone na południu Turcji, w prowincji Antalya, w górach niedaleko miejscowości Çıralı. W rejonie dzisiejszego Yanartaş na obszarze ok. 5000 m² znajdują się dziesiątki miejsc naturalnego wypływu gazu. Natężenie emisji gazu zmienia się w zależności od pór roku – jest większa w zimie; ilość uchodzącego gazu jest modulowana przez ilość napływających wód gruntowych i zmiany ciśnienia atmosferycznego. Płonący gaz tworzy „wieczne ognie”. W przeszłości płomienie były na tyle duże, że stanowiły one naturalne latarnie morskie dla żeglugi przybrzeżnej.

Cylicja – kraina historyczna na pograniczu Azji Mniejszej i Syropalestyny. W centralnym punkcie równinna i żyzna, lecz otoczona zewsząd górami.

Dolina Ihlary – kanion o długości 15 km i głębokości ok. 150 m w centralnej Anatolii, ok. 40 km na południe od miasta Aksaray i na zachód od Niğde. Od IV wieku wzniesiono w dolinie ok. 105 kościołów, z tego 13 jest dostępnych do zwiedzania.

Efez – w starożytności jedno z 12 miast jońskich w Azji Mniejszej. Leżało przy ujściu rzeki Kaystros do Morza Egejskiego na terenie obecnej Turcji. Jeszcze przed przybyciem kolonistów greckich osiedlały się na tym terenie ludy Karów i Lelegianów. Zamieszkiwali oni zbocza wzgórza Ayasuluk.

Frygia – starożytna kraina w zachodniej części Azji Mniejszej, położona między Bitynią, Myzją, Lidią, Karią, Lycją, Pamfilią, Lykaonią i Galacją. Była znana z kwitnącego rolnictwa i chowu bydła, kopalni złota i kamieniołomów marmuru. Zamieszkiwali ją spokrewnieni z Trakami indoeuropejscy Frygowie, którzy przybyli na te ziemie około 1000 r. p.n.e. Stolicą Frygii było Gordion. Aż do najazdu Kimerów Frygia była niezależnym królestwem. Rozkwit sztuki frygijskiej przypadł właśnie na ten okres: IX i VIII w. p.n.e. Niektóre greckie mity są pochodzenia frygijskiego. Jako bóstwa krajowe czczono Mena, Cybele (Kybele), Attisa i Sabazjosa.

Kapadocja – kraina historyczna w środkowej Turcji i centralnej części Anatolii, znana przede wszystkim z charakterystycznych form tufowych, tworzących księżycowy krajobraz, oraz z domów i kościołów wykutych w tych wulkanicznych skałach. Aż do średniowiecza była ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa oraz miejscem narodzin idei życia klasztornego.

Morze Egejskie – morze wewnątrzkontynentalne we wschodniej części Morza Śródziemnego, położone między Półwyspem Bałkańskim, Azją Mniejszą a wyspami Kretą, Karpatos i Rodos. Poprzez cieśninę Dardanele łączy się z Morzem Marmara i Morzem Czarnym, a przez Kanał Koryncki z Morzem Jońskim.

Morze Marmara – morze śródlądowe we wschodniej części Morza Śródziemnego.

Morze Trackie – morze w północnej części Morza Egejskiego, położone między Półwyspem Chalcydyckim a półwyspem Gelibolu. Nad Morzem Trackim leży Grecja i Turcja.

Myzja − kraina w północno-zachodniej części Azji Mniejszej, otoczona od północy Propontydą, Hellespontem od północnego zachodu i Morzem Egejskim od strony zachodniej. Od wschodu kraina graniczyła z Frygią, a od południowej strony z Lidią.

Nizina Tracka – rozległa nizina w południowo-wschodniej Europie, na Półwyspie Bałkańskim. Znajduje się na terytorium Bułgarii, Grecji i Turcji, na obszarze historycznej Tracji. Nizina rozciąga się na około 300 km wzdłuż rzeki Maricy, od środkowej Bułgarii po Morze Trackie. Składa się z dwóch części – północnej, zwanej Niziną Górnotracką i południowej, zwanej Niziną Dolnotracką. Obie części są rozdzielone przewężeniem powstałym między Rodopami na zachodzie i Strandżą na wschodzie. Głównymi miastami niziny są Płowdiw i Stara Zagora w Bułgarii, Adrianopol (Edirne) w Turcji oraz Aleksandropolis w Grecji.

Plaża Kleopatry – popularna wśród turystów plaża w Alanyi w Turcji, o długości ok. 2,5 km.

Riwiera Turecka – popularna nazwa regionu w południowo-zachodniej Turcji, ciągnącego się wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego i Morza Egejskiego od prowincji Antalya do prowincji Muğla. Region obfituje w szerokie, piaszczyste plaże, a także miejsca o znaczeniu historycznym i wysokich walorach przyrodniczych. Na Riwierze Tureckiej położonych jest kilka miast o dużym znaczeniu dla międzynarodowej turystyki, takich jak:Alanya Antalya Belek Bodrum Çeşme Fethiye Kaş Kemer Kuşadası Marmaris Side

Wąwóz Saklıkent – wąwóz położony w Turcji, w górach Taurus. Został wydrążony przez rzekę Ešen. Ma wysokość około 300 metrów i jest długi na 18 kilometrów. Cały wąwóz po raz pierwszy przeszła ekipa wyposażona w specjalistyczny sprzęt w 1993 roku.

Tracja – historycznie: starożytna kraina położona między dolnym Dunajem, Morzem Czarnym, Morzem Egejskim i rzeką Strymon (Struma). Obecnie region geograficzny w granicach Bułgarii, Grecji i Turcji, znajdujący się m.in. na terenie Niziny Trackiej. Starożytna Tracja była krajem, w którym dość dużą uwagę zwracano na siłę fizyczną. Z Tracji pochodził prawdopodobnie Spartakus oraz św. Emilian.

Uskok wschodnioanatolijski jest jednym z głównych uskoków wschodniej Turcji.

Wyżyna Anatolijska – wyżyna w Azji Mniejszej, na obszarze Turcji. Otoczona Górami Pontyjskimi od północy i górami Taurus od południa. Najwyższy szczyt – nieczynny wulkan Erciyes Dağı, 3917 m n.p.m.

Zatoka Latmijska – istniejąca w starożytności zatoka na wschodnim wybrzeżu Morza Egejskiego, w zachodniej Karii, u ujścia rzeki Meander. Nazwa zatoki pochodzi od znajdującej się u jej wschodnich wybrzeży góry Latmos, która rozdzielała ją na dwie odnogi, północną i południową. Od północy zatokę ograniczała wrzynająca się w morze góra Mykale zakończona Przylądkiem Trogilium na zachodnim krańcu, oddzielona wąską cieśniną od wyspy Samos. W starożytności zatoka miała duże znaczenie handlowe i kulturalne, jako że u jej brzegów znajdowały się trzy ważne miasta jońskie: Myus, Priene i Milet.