BurgusW
Burgus

Burgus lub też turris („wieża”) – przejęta przez Rzymian pierwotnie germańska nazwa małego kasztelu w kształcie wieży czy też wieży strażniczej z okresu późnego antyku, który był zwykle otoczony rowem i wałem.

Caer GybiW
Caer Gybi

Caer Gybi – rzymski fort w Walii, leżący na terenie dzisiejszej miejscowości Holyhead na wyspie Anglesey. Jest jednym z nielicznych przykładów rzymskich fortów otoczonych murem tylko z trzech stron – granicę z czwartej strony stanowił brzeg morza.

CarnuntumW
Carnuntum

Carnuntum – rzymski obóz wojskowy nad Dunajem oraz stolica rzymskiej prowincji Panonia, a od II wieku Górnej Panonii. Obecnie w północno-wschodniej Austrii, 10 km od granicy ze Słowacją. Pierwotnie była to osada Celtów, od której Rzymianie przejęli nazwę (prawdopodobnie pochodzi od słowa Kar lub Karn, oznaczającego kamień lub kupę kamieni). Początkowo pisane było przez "K".

Castrum RomanumW
Castrum Romanum

Castrum Romanum (łacina), częściej w gramatycznej liczbie mnogiej: castra Romana lub castra Romanorum – warowny obóz rzymski wznoszony przez legionistów według ściśle określonego planu, przeważnie na wzniesieniu w pobliżu wody i lasu, na terenie umożliwiającym szybkie rozwinięcie szyków; kwadratowy lub prostokątny, otoczony zawsze fosą i wałem (agger), często też murem lub palisadą (vallum), z czterema bramami.

GerulataW
Gerulata

Gerulata – rzymski obóz wojskowy znajdujący się w bratysławskiej dzielnicy Rusovce; współcześnie oddział Muzeum Miasta Bratysławy.

GonioW
Gonio

Forteca Gonio – rzymska fortyfikacja umiejscowiona przy ujściu rzeki Czoroch do Morza Czarnego w rejonie Adżaria w Gruzji, 15 km na południe od Batumi, 4 km na północ od granicy tureckiej.

Wał HadrianaW
Wał Hadriana

Wał Hadriana, inaczej mur Hadriana – rzymski wał obronny w północnej Brytanii, wybudowany w latach 121-129 n.e. na odcinku od wsi Bowness nad zatoką Solway Firth do twierdzy Segedunum w Wallsend nad rzeką Tyne, w czasach cesarza Hadriana. Pomyślany jako zapora przed wojowniczymi plemionami Piktów z Kaledonii, nigdy nie spełnił pokładanych w nim nadziei. Pozostałości wału Hadriana można oglądać m.in. w pobliżu Segedunum, w Housesteads i Great Chesters, są one chronione jako dziedzictwo narodowe. Mur Hadriana wraz z murem Antonina są wpisane na listę UNESCO.

Mury KonstantynopolaW
Mury Konstantynopola

Mury Konstantynopola składały się z szeregu kamiennych murów obronnych, które otaczały i chroniły miasto Konstantynopol od czasów istnienia kolonii Bizancjum w czasach starożytnej Grecji, przez czasy Cesarstwa Rzymskiego, do czasów pełnienia przez nie roli stolicy cesarstwa wschodniorzymskiego, co zapoczątkowało panowanie Konstantyna Wielkiego. Miasto Konstantynopol leży na półwyspie w kształcie trójkąta opływanym przez wody Morza Marmara i zatoki Złoty Róg. Poprzez liczne uzupełnienia, ulepszenia i zmiany były ostatnią wielką fortyfikacją starożytną oraz jedną z najbardziej wyrafinowanych jakie kiedykolwiek zbudowano.

LimesW
Limes

Limes – systemy rzymskich umocnień granicznych wznoszonych na krańcach imperium szczególnie narażonych na najazdy.

Limes Górnogermańsko-RetyckiW
Limes Górnogermańsko-Retycki

Limes Górnogermańsko-Retycki – rozciągający się między Renem a Dunajem 550 km fragment rzymskiego systemu umocnień granicznych – tzw. limesu. Zaliczany do największych zabytków archeologicznych w Europie Środkowej. Wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2005.

Limes SarmatiaeW
Limes Sarmatiae

Limes sarmatiae – system rzymskich wałów ziemnych i rowów w dzisiejszych środkowych Węgrzech na wschód od Dunaju. Początki tego rozległego systemu umocnień sięgają prawdopodobnie końca II wieku n.e. Poważna rozbudowa fortyfikacji nastąpiła jednak dopiero w IV wieku n.e. i miała na celu ochronę i kontrolę obszarów zamieszkałych przez Sarmatów, sprzymierzonego z Rzymem ludu koczowniczego oraz Panonii przed najeźdźcami ze wschodu. Pozostałości ziemnych umocnień ciągną się przez Wielką Nizinę Węgierską oraz część Rumunii i Serbii. Są znane, szczególnie na Węgrzech, pod wieloma, pochodzącymi z podań ludowych, nazwami, m.in. pod najbardziej znaną Csörsz árok i zostały przypuszczalnie wybudowane w okresie panowania Konstantyna I Wielkiego (306–337) lub Konstantyna II (337–340).

Łuk GalienaW
Łuk Galiena

Łuk Galiena – łuk triumfalny na drodze Via di San Vito, w Rzymie, we Włoszech. Powstał w wyniku przebudowy bramy Porta Esquilina, jednej z bram w murach serwiańskich.

MediobogdumW
Mediobogdum

Mediobogdum – obecnie pozostający w ruinie, dawny rzymski obóz wojskowy położony w okolicach przełęczy Hardknott, w hrabstwie Kumbria, w północno–zachodniej Anglii. Powstał na początku II wieku n.e. Został opuszczony w III wieku. W XIX wieku przeprowadzono na nim pierwsze prace archeologiczne. Obecnie jest zarządzany przez organizacje English Heritage i National Trust.

Mur AurelianaW
Mur Aureliana

Mur Aureliana – obronne mury miejskie wzniesione wokół starożytnego Rzymu w latach 272–282 z inicjatywy cesarza Lucjusza Domicjusza Aureliana, w odpowiedzi na najazd Alanów na Italię w roku 268. Budowę muru ukończył cesarz Probus. Fortyfikacje objęły swym zasięgiem Rzym na lewym brzegu Tybru oraz niewielki umocniony przyczółek na prawym brzegu tej rzeki. Mur zamykał w swoim obrębie siedem wzgórz miasta, Pole Marsowe oraz Zatybrze. Razem fortyfikacje okrążały teren około 14 km².

Mury serwiańskieW
Mury serwiańskie

Mury serwiańskie, mury Serwiusza – mylna nazwa muru obronnego wzniesionego z rozkazu senatu po 378 p.n.e. wokół antycznego Rzymu po najeździe Galów w 390 p.n.e. pod wodzą Brennusa. Mur ten miał około 3,5 metra grubości i ponad 7 metrów wysokości, a jego obwód wynosił około 11 kilometrów i zbudowany był z wykorzystaniem resztek ziemnego wału (agger) istniejącego najprawdopodobniej od czasów króla Serwiusza Tuliusza. Szczątki murów serwiańskich zachowały się do dziś w stanie pozwalającym na określenie ich zasięgu.

PretoriumW
Pretorium

Pretorium – siedziba wodza lub władcy w rzymskim obozie wojskowym (castra) - namiot lub dom w obozach stałych. Przed pretorium znajdował się plac - forum żołnierskie.

SegontiumW
Segontium

Segontium — rzymska twierdza na północnym wybrzeżu obecnej Walii, w mieście Caernarfon w Gwynedd. Był najdłużej utrzymywanym fortem rzymskim w Brytanii.

Wał AntoninaW
Wał Antonina

Wał Antonina – fortyfikacja złożona z kamieni i darni, zbudowana przez Rzymian wzdłuż dzisiejszego Central Belt of Scotland, pomiędzy zatoką Firth of Forth a zatoką Firth of Clyde. Reprezentuje najbardziej na północ wysuniętą granicę Imperium Rzymskiego. Ma prawie 63 km długości, 3 metry wysokości i 5 m szerokości. Jej walory obronne zostały wzmocnione przez głęboki rów znajdujący się po północnej stronie wału.

Zamek Świętego AniołaW
Zamek Świętego Anioła

Zamek Świętego Anioła, Mauzoleum Hadriana – grobowiec cesarza Hadriana, jego rodziny oraz następców, znajdujący się na prawym brzegu Tybru w Rzymie, w pobliżu Watykanu.