57 Ubrania damskie

Angażanty – dwu- lub trójwarstwowe mankiety, wykonane z muślinu, gazy lub koronki, występujące we francuskiej modzie kobiecej pod koniec XVII i w ciągu XVIII wieku.

Áo dài − wietnamski strój narodowy, rodzaj długiej przylegającej tuniki, noszonej na spodniach. Współczesny auzaj wywodzi się z XIX-wiecznego stroju arystokracji áo ngũ thân. Auzaje noszą zarówno kobiety, jak i mężczyźni.

Baby doll – krótka kobieca koszula nocna, na ogół o kroju w kształcie litery A, często przezroczysta i ozdobiona koronkami. Może być też używana jako peniuar.

Bawet, bawecik – część wierzchniej sukni damskiej w XVIII wieku, głównie używana w sukni à la francaise. Trójkątny płat tkaniny, rodzaj chusteczki zdobiony haftami, taśmami, pikowaniami, bądź charakterystycznymi kokardami echelle. Przypinany z przodu i zasłaniający gorset, ostro zakończony na dole.

Bikini – nazwa dwuczęściowego damskiego kostiumu kąpielowego/plażowego, składającego się z fig i biustonosza.

Biustonosz lub stanik – rodzaj bielizny dla kobiet służącej do przykrycia i podtrzymywania piersi.

Bluzka – górna część damskiej garderoby wierzchniej, która wywodzi się z męskiej koszuli. Używana w stroju ludowym od XVIII wieku. W XIX wieku zaczęła być noszona ze spódnicą, a później także z kostiumem.

Burka – rodzaj nieprzezroczystego przykrycia głowy, noszonego dodatkowo oprócz chusty przez muzułmanki przestrzegające purdah. Podobnie do nikabu, burka zasłania całą głowę oprócz małego obszaru wokół oczu. Tak zwana pełna burka lub burka afgańska to strój zakrywający całe ciało, w tym również oczy, które są zakryte siatką umożliwiającą widzenie. W czasie rządów talibów w Afganistanie, burka była obowiązkowym strojem.

Burkini (Burqini) – kostium kąpielowy przeznaczony dla muzułmanek i kobiet z innych kultur, których religia zabrania odsłaniania wielu części ciała. Kontaminacja rzeczowników burka i bikini.

Caraco, karako – typ stanika z baskiną i długimi rękawami, klasyfikowany również jako kaftanik lub żakiecik. W polskim stroju XVIII-wiecznym ten element odzieży występował w inwentarzach mieszczańskich pod nazwą karoczko.

Chima jeogori – tradycyjne koreańskie ubranie kobiece, składające się z górnej części zwanej jeogori oraz spódnicy chima. Męska wersja tego ubioru składa się z chima i baji - workowatych spodni. Ubranie to jest jedną z form hanboka, tradycyjnego, koreańskiego stroju.

Chimar – arabskie słowo, którego tureckim odpowiednikiem jest „czarczaf”. Chimar zakrywa zarówno głowę, ramiona, jak i górną część ciała, kończąc się tuż nad talią. Nie zakrywa jednak twarzy. Wraz z dopasowaną kolorystycznie spódnicą stanowi strój, którego muzułmanki używają do modlitwy oraz podczas pielgrzymki do Mekki.

Churidar, ćuridar - strój kobiecy popularny w Indiach, noszony zwłaszcza przez niezamężne dziewczyny, podobny nieco do salwar kamiz, używanego w Pendżabie składający się z obcisłych, zwężonych na dole spodni (szarawarów), luźnej tuniki oraz dupatty - cienkiego szala przykrywającego piersi i zarzuconego do tyłu na ramiona. Tradycyjny strój w indyjskim tańcu kathak.

Corset fendu – wierzchnia suknia kobieca, będąca elementem reprezentacyjnego stroju dworskiego, której zachodnio- i środkowoeuropejska moda trwała od połowy XIV w.. Odmiana znanej od XIII w. szaty typu surcot w wersji surcot ouvert.

Czador – zewnętrzny strój, noszony przez kobiety; jest to jedna z form przestrzegania hidżabu, czyli muzułmańskich zasad ubierania się, wywiedzionych z Koranu. Jest to tradycyjny strój noszony przez kobiety w Iranie.

Dirndl jest tradycyjnym kobiecym strojem ludowym, noszonym w południowych Niemczech i Austrii, opartym o historyczny ubiór chłopów zamieszkujących Alpy.

Dupatta - element kobiecych strojów w Indiach, zwłaszcza churidar i salwar kamiz - rodzaj długiego szala, przykrywającego piersi i ramiona.

Fichu – typ naramiennej, trójkątnej lub prostokątnej chusty, charakterystyczny dla odzieży mieszczańskiej we Francji, noszony w okresie panowania mody na głębokie dekolty.

Fortugał – stelaż stosowany w ubiorze kobiecym od końca XV do XVII wieku w Europie, poszerzający biodra i nadający nakładanej na niego spódnicy kształt stożka lub dzwonu. Fortugałowi w jego najbardziej rozwiniętej formie towarzyszyła usztywniona góra sukni, spłaszczająca piersi i brzuch. Szyję zaś otaczała kryza. Wszystkie te elementy nadawały kobiecej sylwetce kształt krzyża.

Gorset – część ubioru damskiego używana od końca XIV wieku. Podstawowym zadaniem gorsetu było niegdyś głównie usztywnienie korpusu, uwydatnienie biustu, podkreślenie i wysmuklenie linii talii, dziś natomiast gorsety służą także redukcji tkanki tłuszczowej, wzmocnieniu mięśni brzucha, przywróceniu jędrności skóry po np. ciąży. Niekiedy zakładany również przez mężczyzn dla odpowiedniego ukształtowania sylwetki i jako pomoc w ćwiczeniach.

Halka – część bielizny damskiej zakładana bezpośrednio pod ubranie – najczęściej suknię lub spódnicę. Odmianą halki w postaci spódniczki jest półhalka. Halki noszone są coraz rzadziej.

Hidżab – zasłona, która okrywa głowę i piersi, noszona przez większość muzułmanek po osiągnięciu wieku kobiecej dojrzałości w obecności dorosłych mężczyzn spoza ich najbliższej rodziny oraz kobiet niemuzułmanek.

Kelaghai – jedwabna chusta pokryta tradycyjnymi wzorami, używana przez kobiety w Azerbejdżanie.

Kiczka, kika (кика) – typ czepca z rogatą lub kolistą podkładką, noszony przez zamężne kobiety w Rosji przeduralskiej, zwłaszcza w rejonach południowych, w komplecie z koszulą i poniewą albo jubką, rzadziej z sarafanem. W odróżnieniu od kokosznika, który był bardzo popularnym elementem ubioru wśród mieszkanek miast, kiczka była strojem głowy typowym dla chłopek

Kira – tradycyjny strój kobiet w Bhutanie. Charakterystyczna długa do kostek suknia spięta na ramionach i przewiązana w pasie. Towarzyszy jej noszona pod spód bluzka z długimi rękawami.

Kokosznik – typ ozdobnego, usztywnianego, wysokiego czepca, noszony przez zamężne kobiety w centralnej i północnej części Rosji przeduralskiej, często w zestawieniu z sarafanem. Jako element ubioru narodowego znany już od XVI wieku, ale rozpowszechniony w XVIII i na początku XIX wieku, stał się częścią stroju ludowego.

Koszulka – część garderoby zakładana przez głowę i przylegająca do górnej części ciała. Może być też bez rękawów, z szelkami (top). Opiera się na ramionach, opina klatkę piersiową i kończy na pasie – czasem jednak, według mody z początku XXI wieku, dziewczęta noszą koszulki do pępka.

Krynolina – sztywna spódnica, suknia, halka uszyta z materiału rozpiętego na metalowych obręczach lub włosiance. Po raz pierwszy pojawiła się ok. roku 1830, ale dopiero od 1850 słowo to oznacza mocno nakrochmaloną halkę lub sztywną spódnicę opartą na metalowej konstrukcji, mającej nadawać sukni pożądany kształt.

Kwef − określenie zasłony na twarz noszonej przez muzułmanki.

Mała czarna – potoczne określenie krótkiej, nieskomplikowanej sukienki w kolorze czarnym, spopularyzowanej w latach dwudziestych XX wieku przez projektantkę mody Coco Chanel.

Mikrospódnica, mikrospódniczka – bardzo krótka spódnica, która jest dłuższa niż taśma, ale krótsza niż minispódniczka. Jej długość wynosi zwykle od 13 do 20 cm. Spódnica tej długości odsłania zwykle część ud i pośladków. Aby tego uniknąć, mikrospódnica często noszona jest z rajstopami lub legginsami.

Minispódniczka – rodzaj krótkiej spódnicy, zwykle długości do połowy uda lub nieco krótsza.

Myśliczek, inaczej kawalerka, amazonka – ubiór kobiecy do konnej jazdy, używany głównie na polowaniach.

Nasutniki – nakładki naklejane przez kobiety na piersi tak, by zasłonić sutki. Utożsamiane są głównie z burleską, przemysłem erotycznym oraz ruchami propagującymi chodzenie topless.

Nikab – noszona przez muzułmanki jako część hidżabu zasłona na twarz. Istnieją dwie formy nikabu:nikab połowiczny – chusta owijana dookoła głowy, pozostawiając odkryte czoło i oczy nikab całkowity – zasłona całkowicie zakrywająca twarz z otworkami na oczy

Paczka – spódniczka baletowa. Rozróżniamy dwie formy kostiumu:paczka romantyczna – spódnica sięgająca za kolana tancerki, wykonana z tiulu lub muślinu. Historia jej pojawienia związana jest ściśle z rozwojem baletu romantycznego, w którym na scenie pojawiły się tancerki tańczące na palcach, mające przypominać duchy, zjawy. Przykładowym baletem, w którym można zobaczyć ten rodzaj kostiumu jest Giselle. tutu – krótka, sztywno stercząca spódniczka, która narodziła się poprzez stopniowe skracanie kostiumu. Ułatwia wykonywanie piruetów, skoków i skomplikowanych ewolucji, ponieważ odsłania całą długość nóg baletnicy. Taki rodzaj paczki można zobaczyć w wielu klasycznych baletach, np. Jezioro łabędzie, Śpiąca królewna, Dziadek do orzechów czy Coppelia.

Panier, rogówka – rodzaj stelaża noszonego w XVIII wieku w celu zwiększenia szerokości sukni, a składającego się z 3-8 obręczy najczęściej wykonanych z fiszbinu, rzadziej z wikliny, cienkiej stali czy pikowanego włosia; również suknia opierająca się na takim stelażu.

Pareo – tradycyjna spódnica noszona przez kobiety na Tahiti, zbliżona do malajskiego saronga. Obecnie oznacza prostokątną, kwadratową lub trójkątną chustę z cienkiej tkaniny, noszoną jako część damskiego stroju plażowego i zawiązywaną zwykle na biodrze.

Peniuar – okrycie kobiece, wywodzące się od podwłośnika. Stworzono je do noszenia w nocy oraz w sypialni. Jest to rodzaj koszuli nocnej. Po raz pierwszy peniuar pojawił się we Francji w XVIII. wieku, gdzie imitował – obecny w tamtym czasie – kobiecy styl noszenia sukienek od stóp do głów w ciągu dnia.

Peplos – w starożytności klasycznej długa wierzchnia szata kobiet, wykonana z prostokątnego płata wełnianej tkaniny.

Podwika, podwiczka, podwijka – element stroju noszony przez zamężne kobiety począwszy od wczesnego średniowiecza.

Poloneska – lekka XVIII-wieczna suknia, z wierzchnią spódnicą otwartą z przodu i drapowaną w trzy podpięte do pasa fałdy: dwa boczne skrzydła i „ogon” z tyłu. Stanik poloneski był dopasowany, a wąskie, sięgające łokci rękawy były zakończone mankietem z marszczonej gazy lub innego delikatnego materiału. Szczególną cechą poloneski była jej długość – suknia sięgała tylko do kostek, była więc krótsza niż poprzedzające ją ubiory. Miała różne odmiany, np. suknia zwana czerkieską miała krótkie rękawy, ukazujące spodnią warstwę ubioru.

Pończochy – obcisła, elastyczna część garderoby, okrywająca stopę i część nogi. Tym różnią się od rajstop, które zakrywają całe nogi do pasa. Tak, jak i rajstopy, oprócz waloru praktycznego poprawiają optycznie wygląd damskiej nogi.

Qipao – to najpopularniejszy tradycyjny chiński ubiór kobiecy. Najczęściej jest szyty z jedwabiu, dość ciasno opina ciało nie podkreślając krągłości figury. Pod szyją jest charakterystyczna stójka. Suknia qipao sięga do kostek, aczkolwiek współcześnie popularna jest również wersja mini.

Robron – balowa suknia dworska z ciężkich tkanin jedwabnych, o konstrukcji kloszowej. Charakteryzowała ją szeroka spódnica, z przodu spłaszczona, z boków i z tyłu rozszerzona. Noszona na sztywnej konstrukcji podtrzymującej, tzw. rogówce.

Salwar kamiz – tradycyjny strój noszony w Azji składający się z "salwar" – workowatych, zwężonych na dole spodni (szarawarów), oraz "kamiz" – luźnej koszuli (tuniki). Dodatkowo kobiety noszą dupattę – szal zarzucony na szyję, ramiona i ewentualnie na głowę. Koszulę dla mężczyzn nazywa się też kurtą.

Sarafan – rodzaj długiej sukni, często bez rękawów, z wysoką talią, rozszerzanej ku dołowi, zaś z przodu zazwyczaj rozpinanej lub rozciętej. Sarafan był rozpowszechniony w centralnej i wschodniej Europie w XVII–XVIII stuleciach. W Rosji stroje te były noszone przez chłopki z regionów centralnych i północnych oraz Powołża. Słowo "sarafan" pochodzi z języka perskiego.

Sari – tradycyjna część garderoby zakładana przez kobiety na subkontynencie indyjskim. Ta część garderoby jest znana pod różnymi nazwami w rozmaitych językach indyjskich: w hindi, gujarati i marathi znane jest jako sari, w kannada jako seere, telugu jako cheera i w tamil jako podavai.

Spódnica jest wierzchnią częścią garderoby od pasa w dół. Istnieje wiele rodzajów spódnic.

Spódnica midi, midispódnica – spódnica o średniej długości, kończąca się na dowolnej wysokości nogi poniżej kolana, lecz powyżej kostki, noszona od końca lat 60. XX w. jako jedna z trzech możliwych długości spódnic, obok mini i maksi.

Stanik – element europejskiego stroju kobiecego, w tym ludowego. Krótki typ odzieży wierzchniej na szelkach, z większym lub mniejszym dekoltem, samodzielnej bądź zszytej ze spódnicą

Suknia, sukienka – wierzchni jednoczęściowy strój, okrywający tułów i nogi, często także ręce. Suknia wyewoluowała z wczesnośredniowiecznych płaszczy i peleryn na skutek zmiany ich kroju i udoskonalenia tkanin. Za moment pojawienia się sukni uważa się upowszechnienie w połowie XV wieku wąskiego, dopasowanego do sylwetki stroju cotardie. Cotardie kobiece miało wysoki stanik, rozszerzany do połowy bioder i przechodzący w spódnicę. Stanik z przodu miał głębokie wcięcie i u góry był zakończony kołnierzem. Taki krój sukni optycznie wyszczuplał sylwetkę.

Suknia koktajlowa – rodzaj eleganckiej sukni, która popularność zdobyła po II wojnie światowej. Pierwsza sukienka koktajlowa została zaprojektowana przez Christiana Diora w 1948.

Suknia princesse (princeska) – rodzaj sukni, która swoją nazwę zawdzięcza księżnej Walli Aleksandrze, na której cześć otrzymała swoją nazwę. Suknia bardzo popularna w latach 70. XIX wieku. Suknia charakteryzowała się idealnym podkreśleniem smukłej talii, pożądanej w połowie lat 70. Jej krój jest bardzo zaawansowany, a uzyskanie odpowiedniego efektu było bardzo trudne.

Suknia ślubna – ubiór zakładany przez pannę młodą podczas ceremonii ślubnej. Kolor, styl i rola sukni w całej ceremonii zależy od religii i obyczajów kulturowych w jakich zawierany jest ślub.

Topless porównaj culotte seule – określenie oznaczające odzież niezakrywającą piersi u dojrzałych płciowo kobiet. Jest używane jako nazwa kostiumu plażowego składającego się tylko z majtek lub pareo, a także w odniesieniu do lokali, w których damska obsługa pracuje z obnażonymi piersiami.

Turniura, tiurniura, cul de Paris – stosowany głównie w drugiej połowie XIX wieku element sukni, podkreślający tył bioder i nadający kobiecej sylwetce kształt litery S.