Anna, niewiasta niepłodnaW
Anna, niewiasta niepłodna

Anna, niewiasta niepłodna – polska średniowieczna pieśń Władysława z Gielniowa.

Augustus kiedy krolowałW
Augustus kiedy krolował

Augustus kiedy krolował – epicka pieśń Władysława z Gielniowa, opowiadająca o narodzinach Jezusa. Została zapisana prawdopodobnie na przełomie XV i XVI wieku.

Bądź pozdrowion, krzyżu świętyW
Bądź pozdrowion, krzyżu święty

Bądź pozdrowion, krzyżu święty – incipit średniowiecznej pieśni religijnej nieznanego autorstwa. Tekst stanowi obszerną polską parafrazę łacińskiego hymnu Wenancjusza Fortunata. Hymn ten, o incipicie Vexilla regis prodeunt, zamieszczano w brewiarzu z przeznaczeniem na Niedzielę Palmową.

Biblia królowej ZofiiW
Biblia królowej Zofii

Biblia królowej Zofii, także Biblia szaroszpatacka – najstarsze polskie tłumaczenie Starego Testamentu. Przekład został wykonany w dwóch tomach na zlecenie żony Władysława Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej. Rękopis ukończono w latach 1453–1455. Głównym autorem tłumaczenia na język polski był kapelan królowej Andrzej z Jaszowic, a przepisywaniem tekstu zajmowało się kilku kopistów.

Cantilena inhonestaW
Cantilena inhonesta

Cantilena inhonesta – pieśń żakowska, zapisana przez Mikołaja z Koźla na początku XV wieku, przez wiele lat uważana w polskiej tradycji naukowej za najstarszy polski erotyk, w istocie ułożona i zapisana po czesku przez śląskiego zakonnika, który czeski tekst, zapisywany prawdopodobnie z pamięci „słyszał polskim uchem”.

Cyzjojan płockiW
Cyzjojan płocki

Cyzjojan płocki – najstarszy znany cyzjojan w języku polskim, zachowany w rękopisie z początku XV wieku. Został dopisany do kodeksu zawierającego traktaty teologiczne, prawnicze i medyczne na karcie 332 verso i 333 recto. Do II wojny światowej kodeks przechowywany był w Bibliotece Seminarium Duchownego w Płocku. W czasie wojny zaginął, jednak zachowały się fotokopie tekstu sporządzone na prośbę Stefana Vrtela-Wierczyńskiego.

Explicit tot hotumW
Explicit tot hotum

Explicit tot hotum – incipit krótkiego wiersza nieznanego autorstwa, pochodzącego z XV wieku.

Jezus Chrystus, Bog Człowiek, mądrość Oćca swegoW
Jezus Chrystus, Bog Człowiek, mądrość Oćca swego

Jezus Chrystus, Bog Człowiek, mądrość Oćca swego – najstarsza znana polska pieśń pasyjna, pochodząca prawdopodobnie z XIV wieku. Utwór jest anonimowy. Język pieśni wskazywać może, że powstała ona na Mazowszu.

Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzneW
Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne

Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne – polska średniowieczna pieśń pasyjna, napisana przez Władysława z Gielniowa w 1488 roku. Była jednym z najpopularniejszych utworów tego autora.

Już się anjeli wiesieląW
Już się anjeli wiesielą

Już się anjeli wiesielą – pieśń autorstwa Władysława z Gielniowa, napisana na święto Wniebowzięcia N. M. Panny. Utwór opowiada o losach Marii po śmierci Jezusa, podejmując popularny w średniowieczu temat zaśnięcia i wniebowzięcia matki Chrystusa.

Karta medyckaW
Karta medycka

Karta medycka – pergaminowa pojedyncza karta z początku XV w., zawierająca odpis polskiego tłumaczenia Psalmu 50 w brzmieniu zbliżonym do Psałterza floriańskiego.

Kazania świętokrzyskieW
Kazania świętokrzyskie

Kazania świętokrzyskie – polskie średniowieczne kazania, pochodzące prawdopodobnie z końca XIII lub z XIV wieku, uznawane za najstarszy dokument prozatorski stworzony w języku polskim. Zostały one odnalezione przez Aleksandra Brücknera w 1890 roku w oprawie kodeksu, zawierającego Dzieje Apostolskie i Apokalipsę. Ich nazwa została utworzona przez badacza od prawdopodobnego miejsca ich pochodzenia. Zabytek składa się z jednego całego kazania i fragmentów pięciu innych kazań.

Krystus z martwych wstał jeW
Krystus z martwych wstał je

Krystus z martwych wstał je – polska średniowieczna pieśń wielkanocna, pochodząca sprzed 1365 roku, jej zwyczajowa nazwa pochodzi od incipitu utworu; najstarszy znany zapis polskiego tekstu poetyckiego.

Lament świętokrzyskiW
Lament świętokrzyski

Lament świętokrzyski − średniowieczny plankt, uważany za jedno z największych arcydzieł lirycznych epoki.

Mocne Boskie tajemnościW
Mocne Boskie tajemności

Mocne Boskie tajemności – polska średniowieczna pieśń maryjna zanotowana w połowie XV wieku.

O zachowaniu się przy stoleW
O zachowaniu się przy stole

O zachowaniu się przy stole – wiersz będący przykładem średniowiecznej poezji polskiej przypisywany Przecławowi Słocie.

Pieśni ŁysogórskieW
Pieśni Łysogórskie

Pieśni łysogórskie – zaginiony zbiór polskich średniowiecznych pieśni maryjnych, pochodzących z okresu XIII–XIV wieku, uznawanych za jeden z najstarszych dokumentów stworzonych w języku polskim.

Pieśń o zabiciu Andrzeja TęczyńskiegoW
Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego

Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego – anonimowy średniowieczny okolicznościowy utwór wierszowany upamiętniający zabójstwo starosty rabsztyńskiego Andrzeja Tęczyńskiego, dokonane przez mieszczan krakowskich 16 lipca 1461 roku.

Polskie średniowieczne roty sądoweW
Polskie średniowieczne roty sądowe

Polskie średniowieczne roty sądowe – teksty przysiąg (rot) sądowych w języku polskim, zapisane w księgach z XIV i XV wieku.

Posłał przez anjołyW
Posłał przez anjoły

Posłał przez anjoły – polska średniowieczna pieśń religijna.

Psałterz floriańskiW
Psałterz floriański

Psałterz floriański – trójlingwiczny psałterz pochodzący z końca XIV wieku. Bywa także zwany Psałterzem Jadwigi; jego nazwa pochodzi od miejscowości w Austrii – Sankt Florian, gdzie w 1931 roku w imieniu polskiego rządu zakupił go Ludwik Bernacki, dyrektor lwowskiego Ossolineum. W obliczu II wojny światowej wywieziony do Kanady, powrócił do Warszawy po 28 latach. Obecnie znajduje się w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Psałterz św. KingiW
Psałterz św. Kingi

Psałterz św. Kingi – hipotetyczny średniowieczny przekład Psalmów na język polski, dokonany pod koniec XIII w. w otoczeniu św. Kingi.

Radości wam powiedamW
Radości wam powiedam

Radości wam powiedam – pieśń w języku polskim opowiadająca o Zwiastowaniu Pańskim, zapisana w XV wieku.

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze ŚmierciąW
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią – średniowieczny wierszowany dialog moralistyczno-dydaktyczny, powstały najprawdopodobniej na początku XV wieku. Znany współcześnie z dwóch przekazów. Pierwszy, rękopiśmienny zapisany został w należącym do Mikołaja z Mirzyńca kodeksie powstałym w latach 1463-1465. Rękopis ten zaginął podczas II wojny światowej. Przekaz płocki zawierał większą część utworu, pozbawiony był jednak zakończenia. W 1925 roku Jan Łoś zrekonstruował je na podstawie staroruskiego przekładu z XVI wieku. Drugi przekaz to kompletna wersja drukowana dzieła, wydana nakładem Macieja Szarffenberga w Krakowie w 1542 roku, odkryta przez prof. Wiesława Wydrę w 2017 roku. Dialog ten to najdłuższy znany średniowieczny wiersz polski.

Rozmyślanie przemyskieW
Rozmyślanie przemyskie

Rozmyślanie przemyskie – polski średniowieczny utwór apokryficzny, datowany na połowę XV wieku, opisujący życie Jezusa, Marii i Józefa. Do dziś zachował się jedynie pochodzący z ok. 1500 roku anonimowy odpis oryginalnych Rozmyślań przemyskich. Liczy on 426 kart, brakuje w nim początku, zakończenia i kilku kart środkowych utworu. Trudno określić dokładnie, ile spośród rozdziałów zaginęło. Nazwa tekstu pochodzi od greckokatolickiej kapituły w Przemyślu, gdzie przechowywana była kopia rękopisu pochodząca z początków XVI wieku.

Satyra na leniwych chłopówW
Satyra na leniwych chłopów

Satyra na leniwych chłopów – anonimowy polski utwór wierszowany, powstały około 1483 roku, należący do kręgu tzw. satyry stanowej.

Statuta synodalia episcoporum WratislaviensiumW
Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium

Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium – uchwała dla diecezji wrocławskiej ze zjazdu biskupów oraz kleru z synodu wrocławskiego jaki się odbył w roku 1446, która została opublikowana w roku 1475 we Wrocławiu przez drukarnię Świętokrzyską. Zawiera pierwsze w historii teksty, jakie zostały wydrukowane w języku polskim.

Statuty Kazimierza WielkiegoW
Statuty Kazimierza Wielkiego

Statuty Kazimierza Wielkiego – zbiory praw wydane przez Kazimierza III Wielkiego, króla Polski. Jedne z pierwszych na ziemiach polskich pisanych regulacji prawotwórczych, które weszły w życie w połowie XIV wieku.

Średniowieczne polskie pieśni pasyjneW
Średniowieczne polskie pieśni pasyjne

Średniowieczne polskie pieśni pasyjne – zbiór pieśni religijnych w języku polskim, przeznaczonych na okres Wielkiego Postu, pochodzących z okresu średniowiecza. Zachowane utwory zebrano i opracowano w publikacji Polskie pieśni pasyjne. Średniowiecze i wiek XVI, wydanej w 1977 roku, zawierającej komplet tekstów i zapisów nutowych z tego okresu.

Święty Dusze, zawitaj k namW
Święty Dusze, zawitaj k nam

Święty Dusze, zawitaj k nam – polska średniowiecza pieśń do Ducha Świętego.

Testament Piotra WydżgiW
Testament Piotra Wydżgi

Testament Piotra Wydżgi – zabytek języka staropolskiego z XV wieku, mający postać testamentu i zawierający opis dotarcia do skarbów ukrytych w okolicach Rytra.

Wiersz o wybieraniu żonyW
Wiersz o wybieraniu żony

Wiersz o wybieraniu żony – polska piosenka ludowa pochodząca najprawdopodobniej z XV wieku, nieznanego autorstwa.

Wiersze o bitwie pod GrunwaldemW
Wiersze o bitwie pod Grunwaldem

Wiersze o bitwie pod Grunwaldem – polskie średniowieczne pieśni poświęcone zwycięstwu w bitwie pod Grunwaldem.

Wyrok PiłataW
Wyrok Piłata

Wyrok Piłata – krótki tekst apokryficzny w języku polskim z przełomu XV i XVI wieku.