32 Twórczość Edgara Allana Poego

Twórczość amerykańskiego pisarza i poety Edgara Allana Poego obejmuje wiersze i nowele oraz jedną powieść. W swoich dziełach pisarz sięgał do różnych gatunków literackich: horroru, powieści przygodowej, fantastyki naukowej oraz powieści detektywistycznej – gatunku, za którego twórcę uważa się właśnie Poego. Utwory te są zazwyczaj zaliczane do czarnego romantyzmu, literackiej odpowiedzi na transcendentalizm. Prace Allana Poego odzwierciedlają jego teorie literackie. Odrzucał dydaktyzm i alegorię. Sens w literaturze, jak twierdził, powinien leżeć tuż pod samą powierzchnią, albowiem utwory, których wymowa jest zbyt oczywista przestają być sztuką. Poe dążył w swoich utworach do oryginalności, nie lubił przysłów. W jego dziełach można często znaleźć elementy pseudonauk, takich jak frenologii i fizjonomiki. W utworach często powtarza się temat śmierci wraz z jej fizycznymi objawami, rozkładem, strachem przed byciem pogrzebanym żywcem, wskrzeszeniem i żałobą. Choć jest dobrze znany jako mistrz powieści gotyckiej, to jednak nie odkrył on tego gatunku, lecz kontynuował długotrwałą tradycję.

Annabel Lee – ostatni ukończony wiersz Edgara Allana Poego. Tematem utworu jest miłość oraz śmierć pięknej kobiety. Został napisany prawdopodobnie w maju 1849 roku. Poe zadbał o wydanie wiersza, dając go swojemu wydawcy Rufusowi Wilmotowi Griswoldowi, który włączył go do obszernego nekrologu autora opublikowanego dwa tygodnie po jego śmierci, a także wysyłając go do "Sartain’s Union Magazine of Literature and Art", gdzie ukazał się w 1850 r.

Beczka Amontillado – nowela amerykańskiego pisarza i poety Edgara Allana Poego, opublikowana po raz pierwszy w grudniu 1846 roku na łamach Godey's Lady's Book.

Berenice – nowela Edgara Allana Poego opublikowana po raz pierwszy na łamach Southern Literary Messenger w 1835 roku.

Czarny kot – nowela Edgara Allana Poego. Po raz pierwszy została opublikowana 19 sierpnia 1843 roku na łamach The Saturday Evening Post. Jest to psychologiczne studium winy, często łączone analitycznie z innym utworem Poego pt. Serce oskarżycielem. W obu przypadkach, morderca skrupulatnie ukrywa swoją zbrodnię i myśli, że pozostanie bezkarny, lecz koniec końców załamuje się i ujawnia swoje przestępstwo, prześladowany przez dokuczliwe wspomnienia własnej winy.

Człowiek tłumu – nowela Edgara Allana Poego, gdzie na pierwszy plan wysuwa się anonimowy narrator, podążający za nieznanym mężczyzną przez zatłoczony Londyn. Utwór został opublikowany w 1840 roku.

Diabeł na wieży – nowela Edgara Allana Poego, opublikowana po raz pierwszy 18 maja 1839 roku na łamach filadelfijskiej gazety Saturday Chronicle and Mirror of the Times.

Kruk – poemat Edgara Allana Poego, pierwodruk 29 stycznia 1845 roku w New York Evening Mirror. Po raz pierwszy poeta odczytał go publicznie w salonie literackim, prowadzonym przez jego przyjaciółkę Anne Lynch Botta.

Lenore – wiersz napisany przez amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poego, którego tytuł pierwotnie miał brzmieć A Paean. Po raz pierwszy utwór opublikowano – pod tytułem Lenore – w 1843 roku.

Ligeja – nowela Edgara Allana Poego opublikowana w 1838 roku.

Maska Czerwonego Moru lub Maska śmierci szkarłatnej – nowela amerykańskiego pisarza i poety Edgara Allana Poego. Jej tematem są próby uniknięcia niebezpiecznej zarazy, zwanej czerwoną śmiercią przez głównego protagonistę, księcia Prospero. Zbiegając do opactwa, wyprawia on tam bal maskowy, razem z siedmioma zamożnymi szlachcicami, w siedmiu różnych pomieszczeniach, z czego każde posiada inne zabarwienie. W samym środku przyjęcia, zjawia się tajemnicza postać, która przemierza wszystkie siedem komnat. Gdy tylko Prospero staje oko w oko z nieznajomym, natychmiast umiera. Historia podąża śladami literatury gotyckiej i jest często interpretowana jako alegoria o nieuchronności śmierci, choć taki sposób analizy nie jest zalecany przez niektórych krytyków. Istnieje wiele wyjaśnień co do interpretacji noweli, jak i wiele prób identyfikacji istoty „czerwonej śmierci”.

Metzengerstein – pierwsza opublikowana nowela amerykańskiego pisarza i poety Edgara Allana Poego. Pojawiła się po raz pierwszy na łamach filadelfijskiego magazynu Saturday Courier w 1832 roku.

Morella – nowela amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poego.

Nieporównana przygoda niejakiego Hansa Pfaalla – jest nowelą Edgara Allana Poe opublikowaną w czerwcu 1835 roku na łamach miesięcznika Southern Literary Messenger. Została ona napisana przez autora w formie żartu. Poe planował ją kontynuować w dalszych częściach, ale został przyćmiony sławną serią artykułów Great Moon Hoax, które zaczęły się pojawiać od 25 sierpnia 1835 roku na łamach dziennika New York Sun. Poe pisał później, że nonszalancki ton historii ułatwił wykształconym czytelnikom przejrzenie owej żartobliwej konwencji.

Okulary – jest to nowela Edgara Allana Poe, opublikowana w 1844 roku, utrzymana w stylu komediowym.

Portret owalny – jest nowelą Edgara Allana Poego, której tematem są niepokojące okoliczności związane z pewnym portretem znajdującym się w zamku. Jest to jeden z najkrótszych utworów autora, zajmował on dwie strony, kiedy został po raz pierwszy opublikowany w 1842.

Prawdziwy opis wypadku z panem Waldemarem

Prawdziwy opis wypadku z P. Waldemarem – nowela amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poe o osobie, która wprowadza pewnego mężczyznę w stan hipnozy w momencie jego śmierci. Utwór z elementami grozy i suspensu, jest także do pewnego stopnia formą żartu. Został on opublikowany bez zastrzeżenia, że jest fikcyjny, przez co wiele osób w momencie publikacji traktowało historię jako prawdziwą relację. Poe pogrywał nią przez pewien czas, zanim przyznał w marginaliach, że jest to czysta literacka fikcja.

Przedwczesny pogrzeb – jest to nowela amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poego, której tematem jest pogrzebanie żywcem. Została opublikowana w 1844 roku na łamach The Philadelphia Dollar Newspaper. Strach przed byciem pochowanym żywcem był dość powszechnym zjawiskiem w tym okresie i Poe wykorzystał owo publiczne zainteresowanie.

Przygody Artura Gordona Pyma – jest to jedyna ukończona powieść amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poe, opublikowana w 1838 roku.

Rękopis znaleziony w butli – nowela amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poe. Została po raz pierwszy opublikowana na łamach Baltimore Saturday Visiter 19 października 1833 roku.

Serce oskarżycielem – nowela Edgara Allana Poego, opublikowana w 1843 roku na łamach magazynu „The Pioneer”. Jest zaliczana do literatury gotyckiej i jest jednym z najbardziej znanych utworów autora.

Skradziony list – nowela Edgara Allana Poe. Jest to jedno z trzech dzieł detektywistycznych autora, traktujące o fikcyjnym detektywie C. Auguste Dupinie. Pozostałe dwa to Zabójstwo przy Rue Morgue oraz Tajemnica Marii Roget. Utwory Poe są ważnymi prekursorami współczesnej literatury detektywistycznej. Skradziony list ukazał się po raz pierwszy w The Gift (1844) i został bardzo szybko przedrukowany w kilku magazynach i gazetach.

Studnia i wahadło – nowela amerykańskiego pisarza i poety Edgara Allana Poe, opublikowana po raz pierwszy w 1842 roku. Historia traktuje o mękach znoszonych przez pewnego więźnia hiszpańskiej inkwizycji, przy czym Poe nagina niektóre historyczne fakty w utworze. Narrator jest winny nieznanej zbrodni i umieszczony w całkowicie zaciemnionym pomieszczeniu. Mdleje starając się ustalić wielkość jego celi. Kiedy się budzi, zdaje sobie sprawę, że pośrodku znajduje się duża, głęboka studnia. Znów traci przytomność i dochodzi do siebie będąc z tyłu przywiązanym linami, nie będąc w stanie zrobić nic więcej, jak tylko poruszyć głową. Szybko spostrzega, że jest nad nim zawieszone ogromne, przypominające ostrze wahadło, z wolna zbliżające się w jego stronę, by rozciąć mu klatkę piersiową. Znajduje sposób na ucieczkę, lecz płonące żelazne ściany jego więzienia zaczynają się ruszać i zacieśniać się, spychając go coraz bliżej studni.

System doktora Smoły i profesora Pierza – jest to nowela amerykańskiego autora Edgara Allana Poe, utrzymana w stylu komediowym.

Tajemnica Marii Roget – jest to nowela Edgara Allana Poe napisana w 1842 roku, często określana jako kontynuacja Zabójstwa przy Rue Morgue. Bazuje ona na szczegółach prawdziwego morderstwa. Ukazała się w Snowden's Ladies' Companion w trzech częściach, w listopadzie i grudniu 1842 oraz w lutym 1843 roku.

Ulalume – wiersz Edgara Allana Poego napisany w 1847 roku. Podobnie jak wiele innych jego dzieł, utwór ukazuje śmierć pięknej kobiety. Poe oryginalnie napisał utwór jako elokucję innego tekstu. Wiersz jest wieloznaczny i zawiera wiele aluzji, szczególnie do mitologii.

W bezdni Maelströmu – to nowela Edgara Allana Poego. Jest zaliczana obok Zabójstwa przy Rue Morgue do utworów analitycznych autora i stanowi jedną z wcześniejszych form science fiction.

William Wilson – nowela Edgara Allana Poe, inspirowana okresem kształtowania się osobowości autora poza Londynem. Historia wykorzystuje motyw sobowtóra i cechuje się stylem bazującym na racjonalizmie. Została po raz pierwszy opublikowana w 1840 roku w kolekcji Opowieści groteskowo-arabeskowe i była przedmiotem kilku różnych adaptacji.

Zabójstwo przy Rue Morgue – nowela napisana przez Edgara Allana Poego, opublikowana w czasopiśmie Graham's Magazine w roku 1841. Autor zaliczał ją do grupy jego historii analitycznych. Określana jest jako pierwszy utwór detektywistyczny. Podobne dzieła, poprzedzające jednak utwory Poego, to Panna de Scudery (1819) Ernsta Hoffmanna oraz Zadig (1748) Woltera.

Zagłada domu Usherów – to nowela Edgara Allana Poego. Po raz pierwszy została opublikowana na łamach Burton's Gentleman's Magazine we wrześniu 1839 roku. Została nieco skorygowana przed włączeniem jej w zbiór jego utworów fikcyjnych pt. Opowieści groteskowo-arabeskowe w 1840. Ta zawiera jeszcze wiersz Nawiedzony pałac, który został wcześniej opublikowany oddzielnie w kwietniu 1839 roku w magazynie Baltimore Museum.

Złoty żuk – nowela Edgara Allana Poego, której akcja rozgrywa się na Sullivan’s Island w Karolinie Południowej. Przedstawiono w niej historię rozwiązywania zaszyfrowanej wiadomości i poszukiwania ukrytego skarbu. Tym utworem Poe wygrał konkurs literacki ogłoszony przez filadelfijski dziennik „Dollar Newspaper”. Nagroda dla autora wyniosła 100 dolarów, a Złoty żuk został opublikowany po raz pierwszy na łamach gazety w 1843 roku.

Żabi skoczek – nowela amerykańskiego pisarza Edgara Allana Poego, opublikowana po raz pierwszy w 1849 roku. Tytułowy bohater utworu, karzeł porwany ze swojej ojczyzny, zostaje nadwornym błaznem króla, zainteresowanego w szczególności żartem praktycznym. Nosząc się z zamiarem zemsty na władcy i jego świcie za uderzenie jego przyjaciółki Trippetty, karzeł przebiera ich w czasie balu maskowego za orangutany, a następnie zabija, podpalając kostiumy nieszczęśników.