31 Wieże

Baszty łupinowe – konstrukcje obronne wysunięte poza lico muru i otwarte do wnętrza miasta. Budowane na rzucie prostokątnym lub półkolistym, posiadały zwykle dwie lub trzy kondygnacje, na które można było się dostać przy pomocy drewnianych drabin. Górne kondygnacje nakryte były drewnianym daszkiem, a obronę umożliwiały umieszczone w murze otwory strzelnicze. Taką konstrukcję baszt stosowano, aby wróg po zdobyciu poszczególnych obiektów nie mógł ich użyć jako punkty oporu przeciwko broniącemu się dalej miastu. Z czasem baszty łupinowe przebudowywano tworząc baszty łupinowe zamknięte, służące również celom mieszkalnym.

Beffroi – wieża strażnicza zamku lub miejska dzwonnica w formie wieży wolno stojącej lub związanej z budynkiem ratusza.

Dzwonnica – budowla lub jej część, w której zawieszono dzwony, mająca charakter sakralny lub świecki. Najczęściej występuje w postaci wieży, murowanej lub drewnianej. Niekiedy spotyka się dzwonnice w formie ściany z otworami, są to tzw. dzwonnice parawanowe.

Dzwonnica parawanowa – konstrukcja, najczęściej murowana, w postaci ścianki z kilkoma arkadami, z których każda mieści dzwon.

Kampanila, campanila – dzwonnica kościelna charakterystyczna dla architektury włoskiej, wyodrębniona z bryły kościoła i budowana obok niej, inaczej niż w krajach Europy zachodniej i środkowej, w których dzwonnica zespolona była z kościołem.

Minaret – wysoka, zwykle smukła wieża stawiana przy meczecie z nadwieszonym balkonem lub galeryjką, z którego muezin może nawoływać wiernych na modlitwę. Współcześnie na wielu minaretach montowane są głośniki.

Wieża – konstrukcja o wymiarach poprzecznych znacznie mniejszych od wysokości, pracująca jako wspornik utwierdzony w fundamencie, obciążony działaniem wiatru w kierunku poziomym oraz obciążeniem grawitacyjnym. Wieże miały różne funkcje, szczególnie popularne były w architekturze średniowiecznej, przede wszystkim jako wieże obronne i kościelne – zarówno wolno stojące, jak i stanowiące część budynku kościoła. W średniowiecznym zamku występowały charakterystyczne formy mieszkalno-obronne (donżony) i tzw. wieże ostatniej obrony (stołpy).

Broch – typ kamiennych budowli o kształcie masywnej wieży, wznoszonych w epoce żelaza i datowanych na pierwsze wieki n.e. Wszystkie budowle tego typu znajdują się na terenie Szkocji, w większości na Wyspach Szetlandzkich.

Strażnica – element stałej fortyfikacji, w formie wolnostojącej wieży. Była wyniesionym punktem obserwacyjnym, pozwalającym na obserwacje przez strażników rozległego obszaru. Zazwyczaj zaopatrzona była w różnego rodzaju system sygnalizacji służący do wczesnego ostrzegania przed zagrożeniem centralnej struktury obronnej, np. okolicznego zamku. Strażnice były też z reguły umocnione i uzbrojone, pozwalając obrońcom na skuteczną obronę przed atakami piechoty, jednak z racji swojego odosobnienia, nie stanowiła żadnego zabezpieczenia przed dłuższym oblężeniem z użyciem machin oblężniczych.

Wieża szybowa – konstrukcja żelbetowa, stalowa, murowa, lub drewniana, postawiona nad szybem. W górnej części wieży (głowicy) zabudowane są koła kierownicze lin wyciągu szybowego lub maszyna wyciągowa. W dolnej części wieży szybowej usytuowane jest nadszybie. W czasie głębienia szybu stosowane są wieże tymczasowe.Rodzaje wież szybowychBasztowe (wolnostojące)Trzonowe pełne Trzonowe dzielone Trzonowe słupowe SłupoweZastrzałoweJednozastrzałowe Dwuzastrzałowe (kozłowe)

Wieża telewizyjna – wieża z antenami telewizyjnymi na szczycie. Często jest wyposażona w platformę widokową, dzięki czemu pełni równocześnie funkcję wieży widokowej. Często jest nią wysoki komin.

Wieże od lat należą do najwyższych konstrukcji na świecie, a przez wiele dekad były najwyższymi wolno stojącymi konstrukcjami na świecie. Głównym zastosowaniem tych budynków jest zazwyczaj transmisja sygnału radiowego i telewizyjnego. Najwyższe wieże często stanowią atrakcję turystyczną i część z nich udostępnia zwiedzającym obrotowe restauracje i galerie widokowe.

Tower Coit – jeden z symboli miasta San Francisco. Wieża została zbudowana na szczycie wzgórza w dzielnicy Telegraph Hill w 1933. Sponsorem budowy była Lillie Hitchcock Coit, która budowlą tą chciała upiększyć San Francisco. Lillie zapisała na ten cel w swoim testamencie jedną ze swoich posiadłości. W wolnym tłumaczeniu odpowiedni zapis w jej testamencie brzmi: "wydajcie je w odpowiedni sposób w celu upiększenia miasta - miasta, które zawsze kochałam."

Dharahara – wysoka na 61,88 metra wieża w Katmandu, stolicy Nepalu. Jest wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako część architektury miasta, gdzie znajduje się 7 chronionych obiektów. Wybudował ją w 1832 roku mukhtijar Nepalu Bhimsen Thapa razem z drugą, wyższą o 11 metrów wieżą, rozebraną po 1934. Wieża liczyła 213 schodów, a na ósmym piętrze zlokalizowany był taras widokowy. Na szczycie położony był brązowy kolec o wysokości 5,2 metra. Był to najwyższy budynek w państwie.

Domtoren – najwyższa wieża kościelna w Holandii o wysokości 112,32 m. Jest częścią katedry świętego Marcina w Utrechcie. Została wybudowana w latach 1321-1382 według projektu Johna z Hainaut. Na wieży znajduje się maszt radiowy, z której nadawało Radio DOM.

Wieża Idei Dżucze, zwana też Płomieniem Idei Dżucze – pomnik znajdujący się w Pjongjangu w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej. Usytuowana jest na południowym brzegu rzeki Taedong-gang, naprzeciw znajdującego się po drugiej stronie tej rzeki Placu Kim Ir Sena. Powstała w 1982, aby upamiętnić 70. rocznicę urodzin Kim Ir Sena. Ceremonia odsłonięcia odbyła się 15 kwietnia 1982, w dniu 70. urodzin „Wielkiego Przywódcy”. Pomysł stworzenia monumentu oficjalnie przypisuje się Kim Dzong Ilowi, jednak wywiady z byłymi północnokoreańskimi urzędnikami zdały się świadczyć przeciwko tej tezie. Nazwa wieży pochodzi od Idei Dżucze, wymyślonej przez Kim Ir Sena mieszanki autarkii, izolacjonizmu, marksizmu-leninizmu i koreańskiego tradycjonalizmu.

E-temenanki – ceremonialna nazwa zigguratu boga Marduka w Babilonie; jedno z najważniejszych sanktuariów państwa babilońskiego. Zdaniem niektórych badaczy budowla ta stanowiła inspirację dla biblijnej opowieści o Wieży Babel.

Wieża Herkulesa – latarnia morska, położona na przylądku na terenie miasta A Coruña w Hiszpanii. Jej wysokość to 49 albo 55 metrów. Jest jedyną zachowaną latarnią morską wzniesioną przez Rzymian i jest najstarszą działającą latarnią morską na świecie.

Migdol – zachodniosemickie określenie warownej wieży lub podobnego umocnienia występującego na starożytnym Bliskim Wschodzie w architekturze świeckiej i sakralnej. Również pochodna od tego nazwa topograficzna.

Minar-e-Pakistan – wieża w Lahaurze w Pakistanie. Powstała w latach 1960–1968 w Greater Iqbal Park w Lahaurze, aby upamiętnić miejsce, w którym Liga Muzułmańska podjęła rezolucję z Lahore w dniu 23 marca 1940 roku – pierwszą oficjalną deklarację stworzenia odrębnej i niezależnej ojczyzny dla muzułmanów w Indiach Brytyjskich. Rezolucja doprowadziła ostatecznie do powstania niepodległego państwa pakistańskiego w 1947 roku.

Sky Tower - wieża obserwacyjna i radiowa w Auckland, w Nowej Zelandii, o wysokości 328 m. Wieża została otwarta w 1997 i jest najwyższą budowlą Nowej Zelandii.

Stratosphere Las Vegas – hotel i kasyno w Las Vegas.

Trzy wieże w San Marino – wieże znajdujące się na trzech szczytach góry Monte Titano. Ich wizerunek znajduje się na herbie San Marino oraz na monetach 1, 5 i 50 centów z tego kraju.

Wieża Burana – minaret w dolinie Czujskiej w północnym Kirgistanie pochodzący z XI wieku.

Wieża Miejska w Bergamo – historyczna budowla, znajdująca się w Mieście Górnym, w Bergamo, przy Piazza Vecchia. Znajduje się w pobliżu Palazzo della Ragione i Palazzo del Podestà. Bywa nazywana Campanone ze względu na umieszczony na niej wielki dzwon. Początkowo wieża mierzyła 38 m wysokości, ale począwszy od średniowiecza była częściowo przebudowywana, aż osiągnęła 54 m. Jest najwyższą wieżą w mieście. Z jej szczytu można podziwiać panoramę Bergamo i okolic. Typowo średniowieczne cechy budowli czynią z niej jeden z najważniejszych zabytków miasta.

Wieża śrutowa – wieża, najczęściej murowana, wybudowana w celu produkcji śrutu ołowianego metodą opatentowaną w 1782 przez Williama Wattsa, hydraulika z Bristolu. Na szczycie wieży umieszczone były piece do topienia ołowiu i sita, a na dole zbiornik z wodą lub innym chłodziwem, do którego wpadał śrut.

Wieża w Siloa – według Biblii w czasach Jezusa Chrystusa wieża, której upadek doprowadził do śmierci 18 osób. Do tej katastrofy odniósł się Jezus, o czym napisał Łukasz Ewangelista.

Wieża Wiatrów – ośmiokątna marmurowa wieża zegarowa stojąca po wschodniej stronie forum rzymskiego w Atenach.

Wieża Wodna została zbudowana na Expo 2008, które odbyło się w Saragossie. Ma wysokość 76 metrów i jest zbudowana z betonu, szkła i stali. Zaprojektował ją Enrique de Teresa.

Wieża Wolności – wieża w Teheranie, stolicy Iranu, wzniesiona z białego marmuru w 1971 roku za panowania szacha Mohammeda Rezy Pahlawiego dla uczczenia obchodów 2500-lecia Imperium Persów. Architektonicznie nawiązuje do stylu budownictwa z czasów dynastii Timurydów i Seldżukidów.

Wieżowy punkt obserwacyjny (WPO) – element systemu Terenowej Obrony Przeciwlotniczej, mający za zadanie wykrywanie i ostrzeganie przed zbliżającym się atakiem powietrznym.