44 Choroby bakteryjne

Angina – w najczęstszym rozumieniu ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, wywołane przez bakterie paciorkowce β-hemolizujące z grupy A. Jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową.

Bejel – jedna z krętkowic niewenerycznych. Przewlekła choroba okresu dziecięcego, charakteryzująca się występowaniem zmian skórnych i błon śluzowych wywołaną przez Treponema pallidum czyli bakterię, która jest również czynnikiem wywołującym kiłę weneryczną, w odróżnieniu jednak od której nie powoduje zmian dotyczących zębów, oka i układu nerwowego.

Błonica – choroba zakaźna, najczęściej występująca u dzieci, wywoływana przez maczugowiec błonicy. Głównym czynnikiem chorobotwórczym jest wytwarzany przez niektóre szczepy tych bakterii jad: toksyna błonicza.

Borelioza, krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme – wieloukładowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków. Najczęściej genogatunkami będącymi czynnikiem etiologicznym są: Borrelia burgdorferi sensu stricto, Borrelia garinii i Borrelia afzelii, przenoszona na człowieka i niektóre zwierzęta przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Zakażenie człowieka następuje po ukłuciu i żerowaniu kleszcza w skórze. Rezerwuarem krętka są liczne gatunki zwierząt, głównie gryzonie.

Bruceloza – przewlekła i zakaźna bakteryjna choroba różnych gatunków zwierząt domowych i dzikich, jak również człowieka. Choroba ta u człowieka znana jest również pod nazwami: gorączka maltańska, choroba Banga, gorączka falująca, gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka gibraltarska, gorączka Rio Grande.

Cholera – ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody skażonej Gram-ujemną bakterią – szczepami przecinkowca cholery produkującego enterotoksynę.

Choroba legionistów – to ciężka zakaźna choroba dróg oddechowych wywołana zakażeniem Gram-ujemną bakterią Legionella pneumophila. Po raz pierwszy bakteria ta została wyizolowana podczas epidemii zachorowań, która miała miejsce w 1976 r. w Filadelfii, w trakcie zjazdu weteranów wojennych w hotelu Bellevue Stratford Hotel.

Dur brzuszny, zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym – ogólnoustrojowa choroba bakteryjna wywołana Gram-ujemnymi pałeczkami Salmonella enterica, serotyp Typhi. Wywołują ją bakterie z grupy salmonelli, które w temperaturze 60 °C giną już po kilkunastu minutach. Źródłem zakażenia może być brudna woda, nieumyte owoce, a także nieczystości zawierające w sobie pałeczki Salmonella Typhi. Charakteryzuje się gorączką, krańcowym wyczerpaniem, bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie) i różową wysypką, tak zwaną „różyczką durową”, czyli rumieniową wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza. Tym objawom towarzyszy także powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych szyi oraz zapalenie spojówek. Pomimo gorączki występuje względne spowolnienie pracy serca – jest to objaw Fageta.

Dyzenteria, czerwonka – ostra choroba zakaźna jelit, w szczególności jelita grubego, której objawem jest uporczywa biegunka i obecność krwi oraz śluzu w stolcu. Nieleczona prowadzi do śmierci.

Dżuma – ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej) innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba ta wywołana jest infekcją względnie beztlenowych pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

Gorączka okopowa – choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z gatunku Bartonella quintana, roznoszone przez wesz ludzką (odzieżową). Charakteryzuje się nawracającą gorączką, trwającą za każdym razem około pięciu dni. Przy zastosowaniu odpowiedniej antybiotykoterapii rokowanie u osób bez upośledzonej odporności jest zwykle pomyślne.

Gorączka reumatyczna – choroba ogólnoustrojowa o podłożu autoimmunologicznym. Gorączka reumatyczna jest powikłaniem ostrego zapalenia gardła wywołanego przez paciorkowce β-hemolizujące grupy A (PBHA), co jest uwarunkowane podobieństwem antygenów paciorkowcowych i ludzkich. W patogenezie choroby mają udział predyspozycje genetyczne. Gorączka reumatyczna jest najczęstszą na świecie przyczyną nabytych wad serca u dzieci i ludzi młodych.

Jaglica – przewlekłe zapalenie rogówki i spojówek wywołane przez serotypy A, B, Ba i C Chlamydia trachomatis.

Krztusiec – ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, charakteryzująca się nawracającymi napadami uporczywego kaszlu, niekiedy z bezdechem i zaburzeniami oddechowymi. Jest wywoływana przez Gram-ujemną pałeczkę krztuśca. Przechorowanie krztuśca pozostawia długotrwałą odporność organizmu, ale powtórne zachorowanie jest możliwe.

Leptospirozy, krętkowice, choroba Weila – grupa chorób odzwierzęcych wywołanych przez krętki z rodzaju Leptospira. Dla człowieka patogenny jest gatunek Leptospira interrogans. Obejmuje on szereg serotypów, które wywołują choroby o zbliżonym obrazie klinicznym.

Listerioza, listereloza – bakteryjna choroba zakaźna, diagnozowana u ludzi i zwierząt.

Liszajec – zakaźna choroba powierzchownych warstw skóry występująca najczęściej u dzieci w wieku 2–6 lat. Osoby uprawiające sporty kontaktowe takie jak rugby, futbol amerykański, lub zapasy są także podatne, bez względu na wiek. Wywoływany głównie przez bakterie Staphylococcus aureus i czasami Streptococcus pyogenes.

Malinica - bakteryjna choroba zakaźna, zaliczana do tzw. krętkowic endemicznych lub inaczej zwanych krętkowicami niewenerycznymi. Czynnikiem etiologicznym jest bakteria krętek blady subsp. pertenue

Martwicze zapalenie powięzi – rodzaj rzadko spotykanego, ostrego zakażenia podskórnej tkanki łącznej, które szerzy się wzdłuż powięzi okrywających grupy mięśni tułowia i kończyn. Chociaż w większym stopniu chorobą są zagrożone osoby z niedoborami odporności, cukrzycą, przyjmujące dożylnie narkotyki itp., może ona rozwinąć się również u całkowicie zdrowych, młodych ludzi.

Nokardioza - rzadkie zakażenie wywoływane przez drobnoustroje z rodzaju Nocardia - ściśle tlenowe, Gram-dodatnie bakterie przybierające kształt delikatnych, rozgałęzionych nitkowatych form. Występują powszechnie w glebie, czasem mogą zostać wyizolowane z plwociny osób zakażonych. Nokardioza występuje w 2 odmianach: nokardioza płucna wywoływana przez drobnoustrój Nocardia asteroides oraz nokardioza podskórna wywoływana przez Nocardia brasiliensis. Leczenie zwykle sulfonamidami.

Ornitoza, zwana także papuzicą – odzwierzęca choroba zakaźna, wywołana przez drobnoustrój Chlamydiophila psittaci. Człowiek zaraża się najczęściej od ptactwa domowego i gospodarskiego wskutek wdychania pyłu, cząsteczek zawierających drobiny wysuszonego kału. Opisywane są również zakażenia od chorego człowieka, które charakteryzują się cięższym przebiegiem.

Owrzodzenie Buruli – endemicznie występująca bakteryjna choroba zakaźna, wywoływana przez prątki Mycobacterium ulcerans. Objawia się zazwyczaj najpierw jako niebolesny guzek, z czasem rozwijający się w ognisko martwicy skóry i tkanki podskórnej, drążące do głębszych tkanek. Choroba spotykana jest w Afryce, Azji, Ameryce Południowej i Australii. Mycobacterium ulcerans wydziela egzotoksynę, mykolakton, działającą jako aktywator apoptozy w komórkach ssaków.

Paciorkowcowe zapalenie gardła, zwane także bakteryjną infekcją gardła i migdałków – choroba spowodowana przez bakterie paciorkowca grupy A, które atakują gardło, migdałki i czasem krtań. Typowe objawy to gorączka, ból gardła oraz obrzęknięte węzły limfatyczne szyjne. Paciorkowcowe zapalenie gardła stanowi 37% chorób gardła u dzieci.

Pinta – choroba zakaźna zaliczana do krętkowic endemicznych zwanych też niewenerycznymi, wywołana przez krętka Treponema carateum.

Płonica − ostra choroba zakaźna głównie wieku dziecięcego wywołana przez bakterię Streptococcus pyogenes – paciorkowca grupy A. Występuje jako powikłanie paciorkowcowego zapalenia gardła.

Promienica, aktynomikoza – przewlekła choroba zakaźna ludzi i zwierząt. U zwierząt jest wywołana przez promieniowce Actinomyces bovis, u człowieka drobnoustrojem chorobotwórczym jest gatunek Actinomyces israeli.

Próchnica zębów – bakteryjna choroba zakaźna tkanek twardych zęba objawiająca się demineralizacją substancji nieorganicznych i następnie proteolizą substancji organicznych z powodu działania kwasów wytworzonych przez bakterie w płytce nazębnej w wyniku metabolizmu cukrów pochodzenia zewnątrz- i wewnątrzustrojowego. Na ziemiach dzisiejszej Polski najstarsze ślady próchnicy znane są już z mezolitu.

Reaktywne zapalenie stawów – zespół objawów chorobowych występujących po zapaleniu cewki moczowej lub jelit, na który składają się następujące objawy:zapalenie spojówek lub tęczówki zapalenie cewki moczowej zapalenie stawów – często asymetryczne wędrujące zapalenie kilku stawów, głównie kończyn dolnych, np. stawu kolanowego i skokowego. U niektórych zajęte są też stawy palców rąk i nóg.

Ropień zagardłowy - ropień tkanek miękkich okolicy zagardłowej zlokalizowanej za tylną ścianą gardła. Może występować w formie ostrej lub przewlekłej.

Róża – zakaźna choroba skóry wywołana przez paciorkowce. Jest ostrym stanem zapalnym skóry i tkanki podskórnej charakteryzującym się wysoką temperaturą ciała, nagłym początkiem i szybkim przebiegiem. Róża może powodować poważne zaburzenia ogólnoustrojowe.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – ostra choroba biegunkowa jelita cienkiego lub grubego. Charakterystyczna dla niej jest obecność szarożółtych błon rzekomych na powierzchni błony śluzowej.

Rzeżączka, także wiewiór, tryper – choroba zakaźna, przenoszona drogą płciową, której czynnikiem etiologicznym jest Gram-ujemna bakteria – dwoinka rzeżączki.

Salmonelloza, salmoneloza – jest to grupa chorób zakaźnych spowodowanych przez Gram-ujemne pałeczki Salmonella inne niż serotypy Salmonella typhi i Salmonella paratyphi odpowiedzialne z kolei za dur brzuszny. Salmonellozę wywołują głównie serotypy Salmonella enterica – Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium. Głównym źródłem infekcji jest żywność skażona odchodami zakażonych zwierząt, przede wszystkim są to jaja i mięso drobiowe.

Tężec – ostra i ciężka choroba przyranna zwierząt. Jest on chorobą zakaźną, ale nie zaraźliwą, ponieważ jej przyczyną są egzotoksyny wytwarzane przez bakterię laseczkę tężca.

Trąd, lepra, choroba Hansena (HD) – przewlekła choroba zakaźna wywołaną przez prątki Mycobacterium leprae bakterię odkrytą w 1873 roku przez norweskiego naukowca Armauera Hansena oraz Mycobacterium lepromatosis odkrytą w 2008 roku. Występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej i tuberkuloidowej. Odmiana lepromatyczna jest zaraźliwa, a jej objawy to guzowate krosty podobne do występujących w innych infekcjach i alergiach. Postać tuberkuloidowa jest mniej zaraźliwa, ale groźniejsza dla samego zarażonego: początkowo pojawiają się plamy na skórze, stopniowo utrata czucia, szczególnie w palcach nóg i rąk, nieleczona prowadzi do zwyrodnień i utraty tkanki.

Triada Hutchinsona – określenie charakterystycznych objawów kiły wrodzonej :zęby Hutchinsona - szeroko rozstawione, zagłębione górne siekacze i trzonowce w kształcie owoców morwy, czyli zęby z licznymi, ale słabo wykształconymi guzkami głuchota związana z uszkodzeniem nerwu słuchowego (surditas), zapalenie miąższowe rogówki prowadzące do bielma (leukoma)

Tularemia – ostra bakteryjna choroba zakaźna. Czynnikiem etiologicznym jest pleomorficzna, gram-ujemna pałeczka Francisella tularensis. Cechą charakterystyczną jest obrzęk zmienionych węzłów chłonnych, może również wystąpić posocznica. Występuje u zwierząt i człowieka.

Wąglik – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika. Znany już od czasów starożytnych, występuje na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni, owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.

Wrzód weneryczny – choroba zakaźna, przenoszona drogą płciową, której czynnikiem etiologicznym są Gram-ujemne pałeczki Ducreya.

Zapalenie pępka – zakażenie rozwijające się w obrębie kikuta pępowiny u noworodków. Objawia się silnym zaczerwienieniem, wydzieliną ropną z nieprzyjemnym zapachem, obrzękiem oraz lokalną tkliwością. W krajach rozwiniętych jest chorobą rzadko spotykaną dzięki sprawnemu systemowi opieki sanitarnej; na terenach uboższych wciąż występuje często i może wiązać się z poważnymi komplikacjami. Zbliżone objawy sporadycznie bywały stwierdzane u osób dorosłych.

Zatrucie jadem kiełbasianym, botulizm – zespół toksycznych objawów wywołany działaniem wytwarzanego przez Gram-dodatnią, beztlenową bakterię Clostridium botulinum jadu kiełbasianego na organizm.

Zgorzel Fourniera – rodzaj martwiczego zakażenia (zgorzel), które najczęściej obejmuje skórę i tkankę podskórną moszny. Jeden z rodzajów martwiczego zapalenia powięzi.

Zgorzel gazowa – zakażenie wywołane przez bakterie beztlenowe głównie z rodzaju Clostridium. Zgorzel gazowa wywołana przez inne bakterie cechuje się wyższą śmiertelnością.

Ziarniniak pachwinowy – choroba zakaźna zaliczana do chorób przenoszonych drogą płciową, charakteryzująca się występowaniem owrzodzeń okolicy narządów płciowych. Choroba jest wywołana przez Gram-ujemne bakterie z rodziny Enterobacteriaceae - Klebsiella granulomatis.