WAmpułki Lorenziniego, elektroreceptory ampułkowate – rodzaj elektroreceptorów służących do elektrolokacji, występujący w skórze bezszczękowców (Agnatha), ryb chrzęstnoszkieletowych (Chondrichthyes) i wielopłetwców (Polypteriformes). Powstały z przekształconych receptorów linii bocznej. Zostały odkryte i opisane przez Stefano Lorenziniego w 1678, nazwane jego nazwiskiem dla uhonorowania. Działanie tych narządów pozostawało tajemnicą przez blisko 300 lat, do 1962, gdy R.W. Murray odkrył ich funkcje elektrosensoryczne.
WBiałka receptorowe, skrótowo receptory – białka łączące się z określoną inną substancją (ligandem), na przykład neuroprzekaźnikiem albo hormonem, i inicjujące kaskadę przewodzenia sygnału i reakcji komórki w odpowiedzi na ligand. W zasadzie ligand pasuje do receptora jak klucz do zamka, jednak jeden ligand może wiązać się z różnymi receptorami oraz jeden receptor może być pobudzany przez jeden lub więcej ligandów. Receptory mają ogromne znaczenie w biotechnologii i medycynie: badania nad nowymi lekami koncentrują się na znalezieniu substancji chemicznych blokujących lub pobudzających receptory.
WCD1a – ludzkie białko, należące do rodziny glikoprotein, obecnych na powierzchni niektórych komórek. Bierze udział w procesie prezentacji antygenów, ale w odróżnieniu od białek głównego układu zgodności tkankowej (MHC), które prezentują antygeny białkowe, CD1a bierze udział w prezentacji antygenów lipidowych, glikolipidowych i lipoproteinowych pochodzenia bakteryjnego lub własnego limfocytom T..
WCiałko blaszkowate, ciałko Vatera-Paciniego – tangoreceptor.
WCzopki – światłoczułe receptory (fotoreceptory) siatkówki oka, które zawierają specyficzne błonowe białka receptorowe, absorbujące światło w różnych zakresach długości fali. Czopki umożliwiają widzenie kolorów przy dobrym oświetleniu, czyli widzenie fotopowe. Wrażliwość wzroku pogarsza się przy zbyt intensywnym świetle.
WElektroreceptor – narząd zmysłu stekowców, niektórych gatunków bezszczękowców i ryb, umożliwiający wykrywanie obecności oraz zmian pola elektrycznego wytwarzanego przez organizmy zanurzone w wodzie lub powstającego z innych źródeł.
WKubki smakowe – zbiorowiska receptorów smaku.
WLinia boczna, linia naboczna, narząd linii bocznej (nabocznej) – parzysty narząd czuciowy, specyficzny dla ryb i krągłoustych, położony symetrycznie na głowie oraz wzdłuż boków tułowia, od głowy do nasady ogona, a czasami również na płetwie ogonowej. Wyposażony w mechanoreceptory rejestrujące zaburzenia hydrodynamiczne wody, a u niektórych taksonów również w elektroreceptory. Został odkryty około 1850. Charakterystyczny wygląd linii bocznej, jej przebieg oraz liczba łusek wzdłuż linii są cechami wyróżniającymi i służą do celów klasyfikacyjnych.
WMechanoreceptor – receptor czuciowy odpowiadający za odbiór bodźców mechanicznych, takich jak dotyk, wibracje, rozciąganie. Pod wpływem bodźca następuje zmiana potencjału błony receptora (depolaryzacja). Dostatecznie duży potencjał receptorowy generuje powstanie impulsu nerwowego w neuronie czuciowym odbierającym sygnał od receptora, który dociera do ośrodkowego układu nerwowego.
WNeuromast – mechanoreceptorowe ciałko czuciowe, występujące w skórze i linii bocznej ryb oraz linii bocznej płazów. Jego zadaniem jest rejestrowanie zaburzeń hydrodynamicznych środowiska wodnego. Duża liczba neuromastów umożliwia m.in. odnajdowanie prądów o odpowiednim kierunku i szybkości czy lokalizowanie w wodzie obiektów, w tym ofiar i drapieżników.
WPręciki – światłoczułe receptory (fotoreceptory) na siatkówce oka, odpowiadające za postrzeganie kształtów i ruchu.
WReceptory sprzężone z białkami G – rodzaj transmembranowych receptorów metabotropowych, które reagują na sygnały docierające do komórki za pośrednictwem neuroprzekaźników aktywując białko G związane z receptorem po drugiej stronie błony komórkowej.
WReceptor acetylocholinowy (AChR) – rodzaj receptora jonotropowego znajdującego się w błonie komórkowej. Zadaniem receptora jest przepuszczanie jonów sodu (Na+) i potasu (K+), zatem stanowi on rodzaj kanału jonowego.
WEGFR – receptor nabłonkowego czynnika wzrostu składa się z grupy białek błonowych, mających wewnętrzną aktywność enzymu kinazy tyrozynowej. Należą do niej 4 receptory, tj. EGFR/ErbB-1, HER2/ErbB-2, HER3/ErbB-3 i HER4/ErbB-4. Białkowe czynniki wzrostu są jednymi z głównych regulatorów procesu proliferacji komórki. Za ich pośrednictwem dokonuje się endokrynna i parakrynna regulacja wzrostu i różnicowania komórek prawidłowych. Nabłonkowe czynnik wzrostu i jego receptor został odkryty przez Stanleya Cohena z Uniwersytetu Vanderbilt, co przyczyniło się do uhonorowania go w 1986 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny, którą otrzymał wspólnie z Ritą Levi-Montalcini.
WReceptor insuliny – błonowa glikoproteina o własnościach receptorowej kinazy tyrozynowej, która jest aktywowana przez cząsteczkę insuliny.
WReceptor limfocytu T, receptor komórki T, TCR – receptor obecny na powierzchni limfocytu T, zdolny do swoistego rozpoznania antygenu. TCR nie posiada zdolności przekazywania sygnału i aktywacji limfocytu T, a jest to możliwe dopiero w połączeniu z białkiem CD3.
WReceptory sprzężone z białkami G – rodzaj transmembranowych receptorów metabotropowych, które reagują na sygnały docierające do komórki za pośrednictwem neuroprzekaźników aktywując białko G związane z receptorem po drugiej stronie błony komórkowej.
WReceptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów, PPAR – grupa steroidowych receptorów jądrowych, szeroko rozpowszechnionych w komórkach.
WReceptory chemokin – grupa receptorów występujących na powierzchni niektórych komórek, których ligandami są chemokiny i które pośredniczą w wywieraniu przez nie biologicznego działania. Pomimo dużej różnorodności receptory te posiadają bardzo podobny schemat budowy i aktywacji jak same chemokiny. Tworzą 7 pętli przenikających błonę komórkową, a znajdujące się na wewnętrznej powierzchni błony fragmenty pętli drugiej i trzeciej związane są z białkiem G. Związki pomiędzy poszczególnymi receptorami są manifestowane przez konserwatywne motywy znajdowane w domenach transmembranowych.
WReceptory jądrowe – w biologii molekularnej rodzaj czynników transkrypcyjnych, które przez przyłączanie specyficznych ligandów, regulują ekspresję licznych genów.
WReceptory kannabinoidowe – grupa receptorów sprzężonych z białkami G, których ligandy znane są jako kannabinoidy. Dotychczas poznano dobrze ich dwa typy: CB1 i CB2; prawdopodobne jest istnienie również innych typów. Są one częścią układu endokannabinoidowego.
WReceptory kannabinoidowe typu 1 (CB1, CNR1) – kannabinoidowe receptory sprzężone z białkami G występujące w wielu rejonach mózgu, jedne z najliczniej reprezentowanych receptorów neuronalnych. Razem z receptorami CB2 są częścią układu endokannabinoidowego.
WReceptory kannabinoidowe typu 2 (CB2, CNR2) – kannabinoidowe receptory sprzężone z białkami G, kodowane przez gen zlokalizowany w chromosomie 1p36. Ich obecność jest najdokładniej opisywana w komórkach i narządach związanych z układem immunologicznym. Razem z receptorami CB1 są częścią układu endokannabinoidowego.
WReceptory nikotynowe N – białka receptorowe mające strukturę pentameru, zbudowanego z różnych kombinacji genetycznie odmiennych jednostek α (1-10), β (1-4), γ, δ i ε. Wykryto bardzo dużą liczbę neuronalnych podtypów receptora nikotynowego, jednak największą aktywność w ośrodkowym układzie nerwowym ssaków wykazują receptory N-α4β2, N-α3β4 oraz N-α7.
WReceptory sprzężone z białkami G – rodzaj transmembranowych receptorów metabotropowych, które reagują na sygnały docierające do komórki za pośrednictwem neuroprzekaźników aktywując białko G związane z receptorem po drugiej stronie błony komórkowej.
WWrzecionko nerwowo-mięśniowe – receptor czucia głębokiego (proprioreceptor). Pojedyncze wrzecionko składa się z 2–10 cienkich komórek mięśniowych – miocytów. Miocyty te nazwano miocytami intrafuzalnymi i podzielono na dwie grupy, które różnią się ułożeniem jąder, średnicą i długością komórek mięśniowych (miocytów). Są to receptory typu tonicznego, oznacza to, iż przy stałym obciążeniu danego mięśnia częstotliwość wyładowań jest stała. Wzrost rozciągnięcia tego mięśnia zwiększa częstotliwość wyładowań, natomiast zwiększenie obciążenia zwiększa liczbę receptorów wyładowujących się. Wrzecionko posiada bardzo niski próg pobudliwości, ponieważ już obciążenie mięśnia masą 1–2 g wywołuje utrzymujące się wyładowanie wrzecionek. Wrzecionka ułożone są równolegle do miocytów ekstrafuzalnych. Wrzecionko otacza torebka łącznotkankowa, która po obu stronach przyczepia się do śródmięsnej miocytów ekstrafuzalnych. Obwodowe części miocytów, w przeciwieństwie do tych położonych w środkowej części wrzecionka, są poprzecznie prążkowane i mają zdolność kurczenia się.