W

Aseptyka – postępowanie mające na celu dążenie do jałowości pomieszczeń, narzędzi, leków, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska, np. otwartej rany. Jest to zapewnione poprzez dokładne mycie i dezynfekowanie dłoni oraz stosowanie przez zespół operacyjny wyjałowionych fartuchów, rękawiczek, narzędzi oraz odpowiednie przygotowanie sali operacyjnej i pola operacyjnego. Oznacza to także działania zabezpieczające przed zakażeniem.

W

Bakteryjne systemy sekrecyjne są kompleksami białkowymi, służącymi do wydzielania substancji, obecnymi w błonach komórkowych bakterii. W szczególności są to maszyny molekularne wykorzystywane przez bakterie chorobotwórcze do wydzielania czynników wirulencji w celu dokonania inwazji na komórkach gospodarza. Można je podzielić na różne typy, bazując na ich specyficznej strukturze, składzie i aktywności. Te główne różnice występują między bakteriami Gram-ujemnymi i Gram-dodatnimi. Klasyfikacja mimo to w żadnym wypadku nie jest jasna ani kompletna. Istnieje co najmniej osiem rodzajów tych kompleksów specyficznych dla bakterii Gram-ujemnych i cztery dla bakterii Gram-dodatnich, a dwa są wspólne dla obu grup. Zasadniczo białka mogą być wydzielane na dwóch różnych szlakach. Jeden proces to jednoetapowy mechanizm, podczas którego białka z cytoplazmy bakterii są transportowane i dostarczane bezpośrednio przez błonę do komórki gospodarza. Kolejny z nich jest dwuetapowy. Białka są najpierw transportowane z wewnętrznej błony komórkowej, następnie osadzane w przestrzeni peryplazmatycznej, a na koniec przez zewnętrzną błonę trafiają do komórki gospodarza.

W

Białka z pojedynczych komórek – jadalne białko wytworzone przez mikroorganizmy jednokomórkowe. Biomasa lub ekstrakt proteinowy z czystych lub zmieszanych kultur drożdży, glonów, grzybów lub bakterii może być użyty jako składnik lub substytut bogatych w białka produktów spożywczych, nadających się do spożycia przez ludzi i zwierzęta hodowlane.

W

Cysta – rodzaj przetrwalnika tworzący się w warunkach niekorzystnych dla rozwoju niektórych pierwotniaków i bakterii, np. z rodzaju Azotobacter.

W

Dezynfekcja – postępowanie mające na celu niszczenie drobnoustrojów i ich przetrwalników. Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne mikroorganizmów, ale nie zawsze usuwa formy przetrwalnikowe. Zdezynfekowany materiał nie musi być jałowy. Dezynfekcja, w przeciwieństwie do antyseptyki dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych.

W

Eza, dawniej pętla bakteriologiczna – prosty przyrząd używany w laboratoriach mikrobiologicznych do przenoszenia materiału mikrobiologicznego z jednego podłoża mikrobiologicznego na inne. Eza zbliżona jest do igły preparacyjnej, ale zakończona jest tzw. oczkiem – drucianą pętelką. Ezy wykonuje się z platyny, drutu kantalowego lub plastiku (jednorazowe). Metalowe ezy sterylizuje się przed użyciem przez wyżarzenie w płomieniu palnika.

W

Głaszczka - sprzęt laboratoryjny używany przy posiewaniu cieczy metodą posiewu gładzonego, w celu równomiernego zajęcia całej powierzchni podłoża.

W

Hodowla bakterii – rodzaj hodowli komórkowej, polegający na utrzymywaniu kultur wybranych bakterii.

W

Immobilizacja komórek grzybni – unieruchomienie komórek grzybni na nośniku. Umożliwia uzyskanie lepszych wyników badań laboratoryjnych poprzez ograniczenie ruchu komórek, zapewnieniu im dostępu do odpowiednich składników odżywczych i odpływ produktów ich przemiany. W takiej postaci komórki grzybni wykazują większą wytrzymałość, a także wydajność w produkcji enzymów. Hodowle immobilizowane można prowadzić znacznie dłużej niż zwykłą hodowlę powierzchniową lub wgłębną na pożywkach.

W

Inokulum, materiał inokulacyjny – próbka mikroorganizmów służąca do założenia kultury komórkowej. Inokulum wprowadzane jest w postaci zawiesiny lub w postaci stałej do podłoża hodowlanego.

W

Koagulaza jest białkowym enzymem produkowanym przez niektóre mikroorganizmy pozwalającym na przemianę fibrynogenu w fibrynę. W laboratoriach zdolność do wytwarzania koagulazy jest wykorzystywana do odróżnienia różnych szczepów gronkowców. Istotne jest, że Staphylococcus aureus jest zazwyczaj koagulazo-dodatni, w związku z tym ujemny wynik testu wyklucza identyfikację szczepu jako Staphylococcus aureus. Jednak należy zwrócić uwagę, że ostatnie doniesienia wskazują, że nie wszystkie szczepy Staphylococcus aureus są koagulazo-dodatnie.

W

Konfluencja – miara liczby komórek w kulturach komórkowych. Jest wyrażona jest jako procent powierzchni naczynia hodowlanego zajętego przez komórki. Przykładowo stuprocentowa konfluencja oznacza, że komórki zajęły całą dostępną im przestrzeń i nie mają już miejsca na dalszy wzrost.

W

Korozja biologiczna - proces korozji materiału, w którym istotną rolę odgrywa działanie organizmów żywych. Zarówno beztlenowce jak i bakterie używające tlen mogą powodować korozję biologiczną.

W

Kultura mikroorganizmów, hodowla mikroorganizmów – rodzaj hodowli komórkowej, polegającej na utrzymywaniu przy życiu i namnażaniu mikroorganizmów.

W

Medal Leeuwenhoeka – odznaczenie przyznawane od 1877 przez Holenderską Akademię Sztuk i Nauk za wybitny wkład w rozwój mikrobiologii.

W

Mikrobiota jelitowa – zespół mikroorganizmów (mikrobiom), głównie bakterii, tworzący w układzie pokarmowym złożony ekosystem. U człowieka jeden z elementów jego bioty fizjologicznej.

W

Mikroorganizm, drobnoustrój, potocznie mikrob – organizm widoczny pod mikroskopem. Pojęcie to nie jest zbyt precyzyjne, lecz z pewnością mikroorganizmami są bakterie, archeony, pierwotniaki i grzyby mikroskopijne. Najprecyzyjniej grupa ta definiowana jest jako ogół organizmów jednokomórkowych, dlatego nie można terminu tego stosować do bardzo małych przedstawicieli różnych grup zwierząt, na przykład nicieni, wrotków, roztoczy, niesporczaków, owadów.

W

Minimalne stężenie hamujące, MIC – najmniejsze stężenie środka biobójczego hamujące wzrost drobnoustrojów, wyrażane najczęściej w mg/l.

W

Osad czynny – jest żywą zawiesiną bakterii heterotroficznych i pierwotniaków. Jest to kłaczkowata zawiesina zawierająca mikroorganizmy zdolne do prowadzenia:utleniania związków organicznych nitryfikacji denitryfikacji

W

Posiew krwi – hodowanie próbki krwi na odpowiednim podłożu w cieplarce, co stwarza korzystne warunki do rozmnażania się bakterii w celu ich identyfikacji.

W

Posiew moczu, badanie bakteriologiczne moczu – badanie polegające na posianiu na odpowiedniej pożywce próbki moczu i następnie hodowli celem identyfikacji bakterii i określeniu jej lekowrażliwości, czyli wykonaniu tak zwanego antybiogramu.

W

Wymaz – pobieranie próbki płynów fizjologicznych, wydzielin określonego narządu, wydalin lub śluzu w celu zbadania jej składu; w szczególności, pod kątem zawartych w niej komórek złuszczonego nabłonka, mikroorganizmów lub śladów określonych substancji chemicznych. Do pobierania wymazu używa się szpatułek, wymazówek bądź też specjalnych szczoteczek. Pobrany materiał może zostać przeniesiony wprost na szkiełko mikroskopowe w celu bezpośredniej obserwacji próbki, bądź przeniesiony na pożywkę w celu rozmnożenia zawartych w niej mikroorganizmów.

W

Wymazówka – pałeczka lub wacik do wykonywania wymazów i przeniesienia pobranej próbki na pożywkę bakteryjną w celu rozmnożenia i identyfikacji obecnych w wymazie mikroorganizmów. Wymazówki mogą być również używane do miejscowego odkażania skóry oraz rozprowadzania leków, a także do pobierania płynów fizjologicznych ze śladami złuszczonego nabłonka w celu badania DNA.

W

Wzrost drobnoustrojów (mikroorganizmów) – proces namnażania się i wzrostu komórek drobnoustrojów – bakterii, grzybów lub pierwotniaków. Proces ten może zachodzić, jeśli żywa, zdolna do podziału komórka mikroorganizmu znajdzie się w sprzyjających dla siebie warunkach.

W

Mianem zagrożenia biologicznego określa się organizmy lub substancje pochodzenia organicznego, które stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka. Mogą to być odpady medyczne, np. mikroorganizmy, wirusy lub toksyny, które mogą zagrażać życiu człowieka. Zagrożeniem biologicznym mogą być również substancje stanowiące zagrożenie dla zwierząt. Substancje takie są oznaczane specjalnym symbolem. Substancje te stanowią zagrożenie w użytkowaniu, dlatego nie powinny być użytkowane przez osoby nieznające procedur obchodzenia się z nimi. Symbol zagrożenia biologicznego zakodowany w systemie Unicode ma kod U+2623.